Ülke TV
  • 10 saat önce
Tarihi sevdiren ve merak uyandıran program Tarihte Yürüyen Adam geçmişten günümüze kadar ayakta kalmayı başaran tarihi yapıları ve hikâyelerini izleyicilerle buluşturuyor.

Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.

“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.

Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Döküm
00:00Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30İzlediğiniz için teşekkür ederim.
01:01Efendim merhabalar.
01:03Tarihte yürüyen adam vakıf eserlerimiz olarak bu hafta sizlerle beraber Üsküdar'daki Mihrimah Sultan Külliyesi'ni gezeceğiz.
01:11Mihrimah Sultan Camii ve Külliyesi ve Mihrimah Sultan'ın şahsiyeti üzerinde o kadar çok efsaneler vardır ki gerçekle efsaneler birbire karışmış durumdadır bugünümüzün Türkiye'sinde.
01:24Esasında bir Mimar Sinan eseri olarak ve 16. yüzyılın önemli mimari eserlerinden biri olan Üsküdar'daki Mihrimah Sultan Camii iskele camii olarak da bilinir.
01:38Bunun sebebi Üsküdar kıyısında inşa edilmiş olmasıdır.
01:42Bugün kıyının gerisinde olmasının sebebi dolgulardır.
01:46Ama şunu da ifade etmeden geçmemek lazım.
01:5016. yüzyılın Mimar Sinan'ın ilk eserlerinden birisi olan bu yapı Osmanlı Mimarisi'nin Mimarlar Teşkilatı'nın yani hassa teşkilatının da önemli bir eseri.
02:04Yani sadece Mimar Sinan olarak bakmamak lazım.
02:06Osmanlı Mimarisi'ndeki bir döneminde başlangıcıdır Mihrimah Sultan Camii.
02:11Ve Mihrimah Sultan Kanuni'nin kızı olarak tarihteki yeri efsanelerle bugün doldurulmuştur.
02:19Ama gerçekler öyle değildir.
02:21Bugün tarihi gerçeklerde çok iyi bilinen bugün Rüstem Paşa dediğimizde 16. yüzyılın en entrikalı siyasetçilerinden ya da devlet adamlarından biri olan Rüstem Paşa'nın eşi Mihrimah Sultan dönemi içerisinde şahsiyeti içerisinde bir döneme damgasını vurmuştur.
02:41Şimdi Mimar Sinan'ın eseri olan Üsküdar'ın simge yapılarından Üsküdar'ın süliyet yapılarından Mihrimah Sultan Camii'yi gezerken hem Mihrimah Sultan'dan bahsedelim hem de 16. yüzyıl mimarisinden sizlere bahsetmeye çalışalım efendim.
02:58Buyurun devam edelim.
03:10Mimar Sinan'ın ilk önemli külliyelerinden bir tanesi olan yani Mimar Sinan'ın mimar başı olduktan sonraki ilk önemli külliyelerinden bir tanesi olan Üsküdar'daki Mihrimah Sultan Camii'yi inşa edilirken aynı esnada Mimar Sinan çıraklık eseri olarak inşa edilirken
03:37aynı esnada Mimar Sinan çıraklık eseri olarak ifade ettiği Şehzade Camii'yi inşa ediyor.
03:42Aslında burada Mimar Sinan bir mimar başı olarak Osmanlı Mimarlık Teşkilatı Hassa Mimarlık Teşkilatı'nın başı olarak iki tane önemli cami ve onun etrafındaki yapılar yani külliyesiyle beraber bu binanın organizasyonunu hayata geçirirken
04:01esasında Osmanlı Mimarlık Teşkilatı'nın da gücü burada sergilenmiş oluyor.
04:06Hep biz Mimar Sinan'a odaklanırken esasında Osmanlı Mimarlık Teşkilatı'nın nasıl bir organizasyon içerisinde olduğu, nasıl bir görev dağılım içerisinde olduğu, nasıl profesyonelleştiklerinin hep kaçırıyoruz.
04:20Esasında burada Mihrimah Sultan Camii'ni anlatırken ona da değinmeden geçmemek lazım.
04:26Efendim 1540 yılında bu caminin temelleri atılıyor ve 1547 yılında bitiriliyor.
04:35Mihrimah Sultan adına teşekkür edilen bu caminin camisi, imareti, şadırvanı, kervansarayı, hamamı, Sıbyan Mektebi ve çeşmelerle beraber bir külliye ve bu külliye zaman içerisinde gelişiyor.
04:50Pek çok sanat tarihçileri ya da tarihçiler bu yapının hemen yanında yer alan ahşap yapının daha ileriki tarihlerde yapıldığı söyleniyor ama şunu unutmamak lazım.
05:01Osmanlı mimarisinin pek çok noktasında daha sonra muhtes diyerekten yok edilen pek çok ahşap bir noktada hünkar mahfili gibi, muvakitane gibi yapılarında inşa edilmiş olduğunu göz ardı etmemek lazım.
05:16İşte 1900 yıl fotoğraflarında, 1800 yıl gravürlerinde hemen benim solumda yer alan normalde caminin giriş kapısının üst tarafına gelen ahşap bir yapı var ki o yapının altı da uzun dönem Üsküdar bölgesinin namaz vakitlerini, vapurların, hareket saatlerini her şeyinin ayarlandığı bir muvakitanesi bulunmaktaydı.
05:40Bugün onun olduğu yerde tuvaletler yer almaktadır. İleriki dönemlerde bu canlandırılmalı mıdır? Bence bir kayıptır, bir kazançtır.
05:49Efendim tekrardan Mimar Sinan'a ve Mihrimah Sultan'a dönecek olursak bu caminin inşa, mimari tekniği, mimari formu, konumu muhteşem bir şekilde ayarlanmış, tespit edilmiş ve hayata geçirilmiş mimarlık tarihi içerisindeki önemli bir yapıdır.
06:09Bugün göz ardı ederken bu özelliklerini Mihrimah Sultan'a da göz ardı ediyoruz.
06:14Mihrimah Sultan'ın hikayesi de çok farklı bir boyutlarda. Biz bugün Mihrimah Sultan'ı efsanelerle karıştırmış durumdayız ama gerçekler öyle değil.
06:39Kanun Sultan Süleyman'ın tahta geçtiği ilk yıllarda dünyaya gelen kız evladı Mihrimah Sultan'ın kesin doğum tarihi bilinmemekle beraber 1522 olarak kabul edilmektedir.
07:04Ve içerisinde bulunduğumuz bugünkü Mihrimah Sultan Camii'nin inşası başladığında 17-18 yaşlarındaydı.
07:13Kanun Sultan Süleyman'ın çok sevdiği, Kanun Sultan Süleyman'ın sevgili eşi Hürrem Sultan'ın vefatından sonra yanından ayırmadığı Mihrimah Sultan esasında Kanun'un ikinci Hürrem'i gibiydi ki devlet yönetiminde Hürrem Sultan'ı hiçbir zaman arattırmadı.
07:31Mihrimah Sultan'la alakalı pek çok efsaneler yer alır ama asıl kaçırdığımız nokta şudur Osmanlı yönetiminde dahi olmak üzere Osmanlı toplumunda kız devlete verilen değer.
07:46İstanbul'un iki tane önemli gümrük alanı var. Anadolu'daki bütün gelen emtiğe insanın her şeyin bir gümrük kapısı olarak geçti. Üsküdar Limanı'nın hemen ağzına bir külliye, bir cami ve ona bağlı bir külliye inşa ediliyor Mihrimah Sultan adına.
08:05İstanbul'un Frakya bölgesinden, Balkanlardan gelen bütün insan, emtiğe her şeyin gümrük kapısı olan Edirnekapı'ya da yine Mihrimah Sultan adına bir cami ve külliyesi inşa ediliyor. O dönem içerisinde kız evlata verilen değerin dünyadaki tek abidevi yapıları bunlardır ve örneği de yoktur.
08:27Bütün bunları biz kaçırıyoruz. Mimar Sinan'ın da iki tane yapının mimar başı olarak ortaya koyduğu mimari başarının bütün hepsi unutuluyor ve Mihrimah Sultan ile ilgili efsaneler başlıyor. Biz efsaneleri seviyoruz ama gerçeği de kaçırıyoruz.
08:45Bunlardan bir tanesi Mihrimah Sultan ile Mimar Sinan aşkıdır. Maalesef birisi o tarihlerde dediğim gibi 17-18 yaşlarında, diğeri de 70 küsur yaşındaydı. Biri padişahın kızı, diğeri bugünkü anlamda Bayındırlı ve İsken Bakanı olarak düşünelim.
09:07Yani mantık olarak tamamen apayrı noktalarda olan bununla bir aşk hikayesi oluşturmaya çalışırken esasında tarihte ve dünya mimarisi ve sosyal hayatı içerisinde emsali olmayan kız evladı olan değerin göstergesini unutup gidiyoruz.
09:25Öbür tarafta da dünyanın düz olması lazım ki Mihrimah isminde ay ve güneş olarak da bu hikayelerde anlatılır. Üsküdar'daki Mihrimah Sultan'ın minarelerinin arasından ayın veya güneşin doğulması ve batışını ifade edilir.
09:44Edirnekapı'dan başlar işte Üsküdar'da sona erer, Üsküdar'dan başlar Edirnekapı'da sona erer şeklindeki hikayeler esasında dünyanın düz olması gerekiyor. Dünya yuvarlak olduğuna göre bu zaten normal bir şeydir.
09:59Ama öte noktada şunu söyleyelim bugünkü Üsküdar'daki Mihrimah Camii'nin iki tane minaresi ilk yapıldığı tarihte mevcut değildi ve tek minare olarak inşa edilmişti.
10:10Üçüncü Ahmet döneminde ikinci minare inşa edildi ki mahya gerilebilsin, mahya oluşturulabilsin diyerekten o yüzden mimarsının ilk inşa ettiği dönemlerde Mihrimah Camii tek minareydi.
10:22O zaman minarenin arasında güneş ve ayın doğması ve batması hikayesi baştan bitiyor efendim.
10:29Müzik
10:45Mihrimah Sultan yaşadığı dönem içerisinde dünyada emselsiz hanım sultanlardan bir tanesiydi.
10:52Yani bir padişahın kızı olarak okuma yazma, çok iyi bilen edebi kalemi güçlü olan ve artı leh kırana mektup yazacak onu yönlendirecek kadar kapasitesi olan bir kadındı.
11:07Mihrimah Sultan'ın hem içsadi teşebbüsleri hem de yönetimdeki hakimiyeti o kadar fazlaydı ki ve bu konuda gayet becerikliydi.
11:16Hürrem Sultan'ın vefatından sonra kanuninin sağ kolu olarak devamlı yanında bulunmuştu vefatına kadar.
11:23Ve bu yüzden de tah kavgalarındaki hatta bir dönem Şehzade Beyazıt'ın tahta geçmesi için mücadele veren ve o konuda ortamı hazırlayan Mihrimah Sultan ileriki tarihlerde Şehzade Beyazıt'ın tavrından dolayı Sultan 2. Selim'e yönelmiştir.
11:43Ve Sultan 2. Selim'in tahta oturmasını sağlayan esası da Mihrimah Sultan'dır.
11:49Mihrimah Sultan, Rüstem Paşa'nın sadrazam olmasını sağlayan, Rüstem Paşa'nın Osmanlı hakimiyeti içerisinde pek çok sistemi değişimine ya da decene olmasına da vesile olmuştur.
12:02O yüzden de malum olduğu üzere her yöneticinin bir ayağı cehennemdedir ifadesi bunu burada görebiliyoruz.
12:10Efendim tekrardan Mihrimah Sultan Camii'ne doğru döndüğümüzde Mimar Sinan'ın önemli eserlerinden bir tanesi dedik burası.
12:17Mimar Paşa olduktan sonra inşa edilen bu yapı bulunduğu coğrafya ve atmosfere göre inşa edilmişti.
12:40Mihrimah Sultan Camii'nin olduğu yer eski Roma iskelesinin olduğu noktaydı.
13:05Ve buradaki konum itibariyle malum olduğu üzere Anadolu yakasının en önemli en güçlü liman ağazıdır burası Üsküdar bölgesi.
13:15Ve bu yüzden de Üsküdar'da bu külliyenin inşa edilmesi hem zor hem de çok etkileyici bir süliyet oluşturmaktaydı.
13:27Efendim zorluğu şundan dolayı da burası kuzey rüzgardan açıktır.
13:31Bugün pek çok efsanelerle anlatılmakta olan Kuşkonmaz Camii'ndeki kuşların orada uzun süre tüneyememesi sebebi de o kuzey rüzgarlarıdır.
13:40Kuzey rüzgarları buradan yalayarak yukarıya doğru devam eder.
13:45İşte bu noktada yapının kış şartları içerisinde çok etkilenmemesi ve artı kuzey rüzgarların insan psikolojisi üzerinde de olumsuz etkilerini kırmak için
13:58buradaki mimaride pencere sayısı azaltılmış ve son cemaat kısmı iki kademeli oluşturulmuştur.
14:05Tamamen rüzgarı kesen bu noktada eski İstanbul kışlarını düşündüğümüzde bugün maalesef İstanbul'da çok ciddi bir kış olmuyor.
14:13O dönem içerisinde hem 6 aylık bir kar sürecini yaşayan bir Eski İstanbul'u düşündüğünüzde
14:22bir de 16. yüzyılın artık yavaş yavaş buzul çağının alametlerinin başladığı yani küçük buzul çağının alametlerinin başladığı kanun döneminde
14:31iklimin artık çok sert gelişmesinin noktasında mimarsına mükemmel bir mimari form oluşturuyor burada.
14:39Hem rüzgarı kıran o güçlü kuzey rüzgarlarının içeriye doğru vurmasını ve duvarın soğutmasını engellemek amacıyla
14:49burada çiftli son cemaat kısmı oluşturmuştur.
14:53Duvarlar Boğaz'a hakim bir noktada olduğu için pencere sayılarını düşürerek içerideki yapıyı oluşturmuştur.
15:01Burada ile ilgili Mimar Sinan'ın başında olduğu Osmanlı Mimarlık Teşkilatı içerisinde görev dalına baktığımızda
15:11Prof. Dr. Abdülkadir Dündar'ın Belleten Mecmuası'nda yayınladığı yani Türk Tarih Kurumu Belleten Mecmuası'nda yayınladığı
15:18Osmanlı Teşkilatı mimarlarıyla ilgili olan makaleleri gayet bu dönemi açıklık getirmektedir.
15:25Sinan'ın bir mimarlar organizasyonu vardı.
15:28Mermer mimarı ayrıydı, taş mimarı ayrıydı, yapıdaki yani dranaj mimarları ayrıydı
15:37ve bunlar bir orkestra şefi olan Mimar Sinan'ın orkestra ekibini oluşturup ve aletli bir yapı oluşturuyorlardı.
15:45Bu yapıda kullanılan küfeki taşları, Bakırköy taşı olarak da geçen bu taşlar Silivri bölgesinde getiriliyordu.
15:54Ve onun da sorumlusu küfeki taşlarının kesimi, onların nakli, o küfeki taşlarının oranlarının belirlenmesi hepsi Mimar Yanin'in kontrolündeydi.
16:05Ve taş ocağında o görevliydi. Bunun yapımını oluşturmasında küfeki taşı kullanılmıştı.
16:12Küfeki taşı ocaktan çıkarıldığı anda işlenebilen yumuşak bir kalkerdir.
16:18Ve deniz kabuklarıyla beraber bünyesine yer alan bu kalker taşı karbondioksitle karşılaştığında sertleşmeye başlar.
16:28Zaman içerisinde bu taş bir noktada gelişimini tamamlar.
16:33Hatta küfeki taşı için şunu söylenir, karakterini tamamlayan bir taştır.
16:39Ve küfeki taşı zaman içerisinde yalıtımda önemli bir noktadır.
16:44Yani içerideki sıcak havayı koruyan, dışarıdaki soğuk havayı absorbe eden bir taştır.
16:51Hatta dışarıdaki sıcaklığı, çok sıcaklığı içeriye yansıtmayan bir taştır.
16:57O yüzden de Roma döneminden itibaren Osmanlı'nın da tercih ettiği küfeki taşı bu kamu binalarının ayrılmaz bir parçasıydı.
17:07Bugün Mihrimah Sultan Camii içerisine girdiğinizde masif duvarların o düzgün yapısı, taşları işte Silivri'den buraya kadar gelen bir hikayenin sonucudur.
17:27Efendim Mihrimah Sultan Camii hemen bu liman ağzında bir seyir terası noktasında oluşturulmuştur.
17:40Altında çeşmeleri bulunmaktaydı ve denize sıfırdı.
17:44Bu sıfır noktasının ön tarafında da bir kervansaray bulunuyordu.
17:49Bu kervansarayın tarihi tartışmalı olmakla beraber Fatih dönemine kadar indirgenebilmektedir.
17:571927 yıllarında bu kervansaray ortadan kaldırılıyor ve bugün otobüs duraklarının olduğu yer işte o kervansarayın bulunduğu yer idi.
18:08Efendim Mihrimah Sultan Camii'nin bir de arkada bu topografiyeye gayet uygun bir şekilde inşa edilmiş olan Sıbyan Mektebi bulunmaktadır.
18:16Sıbyan Mektebi'nin altında da bir açıklık ve çeşme teşekkür ettirilmiştir.
18:20Bugün e-formasyon bürosu olarak kullanılan bu nokta mimarsınının topografya içerisindeki yapıların ne kadar güzel bir şekilde yerleştirdiğinin göstergesiydi.
18:31Bugün Mihrimah Sultan Camii'ne çıkarken yani cadde üzerinden çıktığımızdaki on merdivenler sonradan düzenlenmiştir.
18:40Onun hemen bitişinde bir çarşı imaret binası yer almaktadır.
18:45Bugün Mimar Sinan Külliyesi'nin önemli parçalarına olan hamam ise bugün bir market olarak kullanılmakta.
18:521994 yılında tamamen yıkılarak mimarın formu unutturulmuş bir yapı olarak inşa ettirilmiştir.
19:00Efendim büyük bir külliyenin önemli parçasıydı Mihrimah Sultan Camii ve baştan ifade ettiğimiz gibi tek minare olarak inşa edilmiş
19:10ve Mimar Sinan'ın bu coğrafyadaki Üsküdar coğrafyasındaki en karakteristik ilk yapılarından bir tanesidir.
19:40Mihrimah Sultan Camii'ne geldiğinizde buradan bir boğaz trafiğini izleyebilirsiniz.
20:02Mihrimah Sultan Camii'nin şadırvanın ön tarafı bir seyir tarası olarak düzenlenmişti.
20:07Çünkü denizden dolayı buradaki bir rutubeti ve suyun etkisini kırmak içinde.
20:15Öte noktada hemen Sultantepe'nin eteklerine inşa edilmesinden dolayı buradan Sultantepe'den gelen bir su damarı vardı.
20:25O su damarında temellere zarar vermemek için ön tarafta suların aktığı bir yer oluşturulmuştu.
20:33Bunun sebebi de bu liman bölgesi olması ve buradan İstanbul Tarihi Yarımada'ya canlı hayvan sevkiyatı bulunmasından dolayı da o hayvanların su ihtiyacını karşılanmış oluyordu.
20:45Aynı mantıkla da bugünkü Sıbyan Mektebi'nin altındaki bulunan çeşme de aynı amacı taşıyordu.
20:53Sultantepe'den gelen su damarının temellere zarar vermemesi için oluşturulan bu yapı bütün Mimar Sinan yapılarında vardı.
21:03Şimdi Edirnekapı Mihrimah Sultan'da da bugün Google'a baktığınızda orada da temellerinde kuyuların çıktığı görürsünüz.
21:11Aynı şekilde Sivas Divri Camii'nin de o tepenin yabancında yer almasından dolayı da oradan gelen temellere gelen suların temelden çekilmesi için kuyular oluşturulmuştu.
21:23Bu mimari geleneği veya stratejiyi veya inşa teknikleri Osmanlı mimarisinin mimarlı teşkilatının ne kadar güçlü ve topografiye ne kadar hakim olduğunun da önemli bir göstergesidir.
21:38Esasında Mihrimah Sultan Camii mimari açıdan da çok da incelenmiş değildir.
21:43Pek çok hatalar da yapılmaktadır. Bugün caminin içerisine girdiğinizde ki atmosfer inanılmaz bir güzelliktedir.
21:50Ama daha önce de Yavuz Sultan Selim Camii'ni anlatırken şundan bahsetmiştik.
21:5516. yüzyıl camilerinde kadınlar mahfilinin olmadığını, daha sonraki dönemlerde kadınlar mahfili olarak ifade edilen noktaların esasında çok da kadınların namaz kılma, ibadet etme müsait mekanlar olmadığını, merdivenlerin çok dar düzenlendiğini belirtmiştik.
22:13Ta ki Turhan Valide Sultan'ın Eminönü yeni caminin inşasından itibaren yavaş yavaş artık kadınların camilerde yerini almıştı.
22:22Çünkü Osmanlı mahalleleri içerisindeki mescitler kadınların daha çok tercih ettiği bir noktaydı.
22:28O yüzden de bugün Mihrimah Sultan Camii'ne geldiğinizde kadınlar mahfili olarak gözüken ahşap ağaçlar ve düzenlemelerin tamamı Mimar Sinan dönemine ait değildir.
22:39Daha sonraki dönemlerde yapılmıştır.
22:41Bugün müezzin mahfili olarak kullanılan yerin altı yani Vilayet-i Habeşi makamı olarak kullanılan müezzin mahfili alttadır.
22:50Üst kısım ise bir noktada Mihrimah Sultan için düzenlenmiş bir nevi hünkar mahfili gibidir.
22:58Ve onun üst tarafındaki nokta esasında Osmanlı dolamında ilahilerin okunduğu bir kat olarak düzenlenmişti.
23:10Yani yanlardaki ahşap kısımlar daha sonra yapılmış kadınlar mahfili olarak düzenlenmiş sistemdir.
23:17Mimar Sinan dönemin içerisine baktığımızda bu mimaride Biblo gibi bir piramidal yükseltiyi görürsünüz.
23:26Yani Mimar Sinan Şehzade Camii'ni inşa ederken ve buna çıraklık eserim derken aynı dönem içerisinde Üsküdar Mihrimah Sultan'ı inşa ederken değişik bir form oluyor.
23:36İşte bunların tamamı topografya ve atmosferi hesabı alarak inşa edilmesidir.
24:07Bugün bilhassa Ramazan ayına yakın Ramazan ayında Mihrimah Sultan Camii'ne gelirseniz
24:14genellikle Ramazan aylarında konulan Mihrimah Sultan Camii'nin burada bir makedi vardır.
24:19Bunu muhakkak incelemenizi tavsiye ederim.
24:22Burada benim anlatmak istediğim her şeyi görebiliyorsunuz.
24:26Efendim Mimar Sinan'ın bu platformda inşa ettiğinin temel sebebi Sultantepe'den gelen su damarıdır.
24:34Buradaki temellere zarar vermemesi burada çeşmeler oluşturmuş.
24:38Daha sonra burada bir anıt çeşme teşekkül ettirilmiştir.
24:41Caminin bu girişinde bu noktada bir ahşap yapı teşekkülü vardı.
24:47Bunun altı muvaktan edildi.
24:49Bugün bu mevcut değil ve Mimar Sinan'ın muhteşem uygulamalarından bir tanesi
24:54gelen kuzey rüzgarlarından dolayı ikili bir son cemaat kısmını oluşturması.
24:59Yani bunu Tophane'de, Kırmızıyetepaşı Camii'nde de göreceğiz.
25:02Aynı sebeplerden dolayı ve camideki rüzgarın rek kesmesi için yapılan
25:09ön tarafta bir yarım kubbe uygulanması yapılmıyor.
25:12Üç tane yarım kubbe teşekkül ediliyor.
25:15Minarenin bir tanesi 3. Ahmet döneminde inşa edilmiştir.
25:19Sebebi Mahya geleneğinin başlaması Osmanlı'da ve bu yüzden de Mimar Sinan döneminde
25:26Mihribah Sultan Camii inşa edildiğinde tek minareliydi.
25:30Efendim bugün Mihribah Sultan Camii'ne geldiğinizde, içeriye doğru girdiğinizde
25:36kafesli ikinci son cemaat kısmı yani caminin girmeden önceki ilk son cemaat kısmının
25:42zemin taşları dönemin özelliklerini yansıtmaktadır.
25:45Yani 16. yüzyıldaki ustaların o taşların yerleştirmelerini hissedebilirsiniz.
25:5216. yüzyıldan beri o deşeme, ordu orijinalliğini korumaktadır.
26:22Bursa'ya doğru giderseniz Bursa'daki camilerin bazılarında hafif hafif böyle silinmiş yerlerde
26:37Bilal-i Habeşi makamı yazar.
26:39Müezzin mahfilleri önemli noktada değer verilir.
26:42Bilal-i Habeşi makamı olarak imamlar ve müezzinler bu makama geldiklerinde Bilal-i Habeşi'ye
26:50ve geçmişteki bütün müezzinlere bir Fatih-i Üç İhlas-ı Şerif hediye etme geleneği vardı.
26:56O tabi aşikar olarak değil bu makama adım attıklarında okudukları bir Fatih-i Üç İhlas-ı Şerif onlara aittir.
27:04Şu an Mihrimah Sultan Camii'nde de müezzin mahfilindeyiz.
27:08Yukarısı da Mihrimah Sultan için düzenlenmiş bir nevi hünkar mahfilidir.
27:13Bunun müezzin mahfilinin tavanındaki kalem işleri buraya geldiğinizde muhakkak
27:18incelemeniz gereken noktalardan bir tanesi.
27:21Mihrab'a doğru yöneldiğinizdeki ve Mihrab çevresindeki pencerelere baktığınızda
27:26vitralı pencere olarak geçen ya da alçı pencere olarak ifade edilen bu pencereler
27:32dönemin karakteristik pencerelerinden bir tanesiydi.
27:35Hele Mihrab'ın iki noktasında yaranan o fil gözü pencere olarak ifade edilen pencereler
27:42mimar sınavının ve dönemin karakteristik özelliklerinden bir tanesiydi.
27:46Hemen mimberi bile tek başına incelenmesi gereken bir noktadır.
27:50Esasında Mihrimah Sultan Camii hala da mimari olarak,
27:55hala da yaşadığı topografi olarak incelenmesi gereken noktalardan bir tanesidir.
28:00Mihrimah Sultan Camii burada inşa edilirken bugün çok az bilinen bir özelliklerden bir tanesi de
28:05Mihrimah Sultan'ın burada ikamet ediyor olmasıdır.
28:09Sultantepe ismi de buradan gelir.
28:11Bu cami inşa edilirken Mihrimah Sultan'ın da yukarıda sarayı inşa edilir.
28:16Ve Mihrimah Sultan vefatına kadar da burada olduğu bilinmektedir.
28:21Bir kış günü 25 Ocak günü 1578 yılında vebadan vefat eden Mihrimah Sultan bir noktada Üsküdar'ın hamisiydi.
28:32Ve Üsküdar'da hanım sultanların pek çok yapılar teşekkül etmesindeki temel neden oydu.
28:39Üsküdar'ın ticari olarak organize etmesinde ve burada ticari gelişiminde de önemli nokta olmuştu.
28:46Tabii ki Rüstem Paşa'nın hamam sektörüne yattığı yatırımlar ve serveti de
28:51vefatından sonra Mihrimah Sultan'a kalmasıyla beraber dönemde en zengin hatta dünyanın o dönemdeki en zengin kadınıydı.
29:00Kardeşi Sultan II. Selim tahta çıktığında 50 bin altın cülus parası verecek kadar da gücü olan birisiydi.
29:09Bu noktada bütün bu servetin peki ne yaptı?
29:13Osmanlı döneminin genel karaktersiz yapısı şudur vakıf.
29:18Efendim ben çocukluğum döneminde babam Türk Petro Vakfı'na götürmüştü.
29:23Fethi Gemihloğlu'nun bana verdiği bir nasihat vardı.
29:28Vakıf ol, vakıf ol.
29:30Tabii çocukluk dönemimizde bunu algılayamamıştık.
29:33Vakfın ne demek olduğunu.
29:35Esasında vakıf yere tüküreni bile uyarmak, sigara izmir etinin yere atanı bile uyarmak
29:42esasında bir vakıf mantığıdır.
29:45Sadece vakıf yapılarının teşekkülünü inşa etmesi değildir.
29:49Bir ihtiyaç sahibine bir tas çorba bile vermek bir vakıftır.
29:54Bugün Eyüp Sultan'a gittiğinizde dünyanın en eski imareti hala ihtiyaç sahiplerine yemek çıkartmakta.
30:02İşte bu vakıf kültürünün dünyadaki önemli noktalarından bir tanesi.
30:06Bu içerisinde bulunduğumuz Mihrimah Sultan Camii ve Külliyesi de bir vakfın usulüdür.
30:11Aynı şekilde bugün medresesinde bir sağlık sistemi yürütülüyorsa
30:17o vakıf geleneğinin önemli bir uzantısıdır.
30:21Bugün içerisine geldiğimizde Ramazan ayını burada en güzel huşu içerisinde işliyorsak
30:27İstanbul'un Üsküdar yakasına vapurlardan koşarak ya da metrodan çıkarak vakit namazımıza buraya gelebiliyorsak
30:34burada huzur içerisinde sıcaklık içerisinde zeminde verilen o sıcaklığıyla beraber
30:39burada vakit namazını ifade edebiliyorsak işte o vakıf kültürün usulüdür.
30:43Ramazan'la beraber pek çok sokaklarda vakıf geleneğinin içerisinde yemeklerin dağıtıldığını görüyoruz.
30:50Bugün dünyada içsadi krizlerde insanlar karton kutularda yaşarken
30:55Türkiye'de o vakıf geleneği ve kültürü içerisinde bu manzaralarla karşılaşmıyoruz.
31:00İşte bu açıdan baktığımızda vakıf kültürü ve vakıf eserlerimizin sahiplenmesi
31:07esasında bu kültürün vizyonu oluşturmaktadır.
31:13İzlediğiniz için teşekkür ederim.
31:44Mihribah Sultan Camii'nin avlusu esasında Mimar Sinan döneminden beri yani 16. yüzyıldan beri burası bir geçiş noktasıydı.
31:54Bugün Fatih Camii'nin avlusu da biliyorsunuz Edirnekapı'dan Sultanahmet'e geçen ana aksın orta noktasıydı.
32:03Yani Fevziyepaşa Caddesi daha sonra açılmıştı.
32:06Aynı şekilde de çarşının uğramak istemeyenler direkt iskeleye varmak istenenler Mihribah Sultan Camii'nin avlusundan devam ederdi.
32:14Arkamdaki duvarda iki tane güneş saati görüyorsunuz.
32:18Birisi küfeki duvarda işlenmiş olan bir güneş saati daha sonraki tarihlerde yapılmış bir güneş saati.
32:26Buraya konulması temel sebebi tabii ki buradaki halkın geçiş noktası olması yanında
32:32hemen ön tarafımda bugün mevcut olmayan ahşap bir muvakkethane binasının bulunmasından dolayı da.
32:40Hemen arkamda da Sıbyan Mektebi görülüyor.
32:43Yazlık ve kışlık noktasında topografi o kadar güzel yerleştirilmiştir ki
32:47yukarıdan Sultantepe'den gelen su damarının temellere zarar vermemesi için de altta bir çeşme oluşturulmuştur.
32:54Esasında bütün Sıbyan Mekteplerinin yanında ya da altında muhakkak bir çeşmeye yer veriliyor.
33:00Osmanlı geleneği bu çok önemlidir.
33:02Osmanlı gündelik hayatını temizliğin temel sebebiydi bu.
33:05Hem arazi topografi Sıbyan Mektebi yerleştirirken hem su damarı kullanılmış hem de çeşme hayata geçirilmiş idi.
33:13Avlu'ya geldiğinizde Avlu'da Sadrazam Ethem Paşa diye bir türbeyle karşılaşıyorsunuz.
33:20O daha sonra orada teşekkül ettirilmiş idi.
33:24Hemen de o türbenin yanında yer alan yani son cemaat kısmının bitişinde yer alan
33:30Mihrimah Sultan'ın kızı Ayşe Muhaşşah Sultan'ın türbesi bulunmaktadır.
33:36Bu türbede bir de Beşiktaş'taki Sinan Paşa Camii'ni yaptıran kaptanı Derya Sinan Paşa'nın
33:44Sinanüddin Yusuf Paşa olarak geçer.
33:47Asıl sistemi halk arasında Sinan Paşa olarak ifade edilmiştir.
33:50Sinanüddin Yusuf Paşa'nın da kabir buradadır.
33:53Çünkü Beşiktaş'ta yaptırmakta oldu.
33:56Sinan Paşa Camii inşaatı devam etmekteydi ve türbesi inşa edilmemişti.
34:01O yüzden de Mihrimah Sultan'ın kızının buradaki Ayşe Sultan'ın türbesine defnedildi.
34:08Efendim haftaya yine bir vakıf eserimizde buluşmak üzere.
34:12Hoşçakalın.
34:23İzlediğiniz için teşekkür ederim.
34:53İzlediğiniz için teşekkür ederim.
35:23İzlediğiniz için teşekkür ederim.
35:53Vakıf eserlerimizi sundu.