Ülke TV
  • evvelsi gün
Tarihi sevdiren ve merak uyandıran program Tarihte Yürüyen Adam geçmişten günümüze kadar ayakta kalmayı başaran tarihi yapıları ve hikâyelerini izleyicilerle buluşturuyor.

Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.

“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.

Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Döküm
00:00Vakıf Katılım, tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:32Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:34Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:36Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:38Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:40Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:42Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:44Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:46Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:48Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:50Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:52Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:54Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:56Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
00:58Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
01:00Vakıf Eserlerimizin İçerisindeyiz.
01:02Efendim merhabalar.
01:04Tarihte yürüyen adam vakıf eserlerimiz olarak
01:06bu hafta Çengelköy'deyiz.
01:08Arkamda bulunan mabet
01:10Boğaziçi'nin Yalı Camilerinden.
01:12Kaymak Mustafa Paşa Camii.
01:14Kaymak Mustafa Paşa
01:1618. yüzyılın
01:18İstanbul'una
01:20ve Anadolu coğrafyasına
01:22pek çok eserler kazandıran
01:24ve önemli bir devlet adamı.
01:26Köklü bir devlet adamı.
01:28Kaymak Mustafa Paşa'nın asıl
01:30ünvanı İstanbul Kaymakamlığı yaptığından
01:32dolayı Kaymakam Mustafa Paşa
01:34halk arasında zamanla
01:36Kaymak Mustafa Paşa olarak
01:38değişiyor.
01:40Ve bugün Çengelköy'de Kuleli'de
01:42yer alan bu ahşap
01:44yalım camimizin
01:46ismi Kaymak Mustafa Paşa
01:48ve esasında Kaymakam Mustafa Paşa
01:50Camii'dir.
02:141720 inşaat tarihli
02:16Kaymak Mustafa Paşa Camii
02:18Boğaziçi'nin yalı mescitlerinden bir tanesiydi.
02:20Bu mescidin
02:22varlığı İstanbul'u fetheden kısa
02:24bir süre sonra oluşan Boğaz'daki
02:26mescit binalarından bir tanesiydi ama
02:28bir noktada güvenlikçilere ait bir mescitti.
02:30Yani Bosancı Teşkilatı'na.
02:32Boğaziçi'nin güvenliğini sağlayan
02:34bugünkü polis teşkilatının yerine yer alan
02:36Bosancı Teşkilatı'nın merkeziydi burası.
02:38Ve burada da
02:40Kaymak Mustafa Paşa Camii'nin olduğu yerde
02:42o Bosancı Teşkilatı'nın
02:44mescidi yer almaktaydı.
02:46Roma dönemine kadar uzanan
02:48bugünkü kuleli
02:50askeri lisesinin arka tarafında
02:52bir kule yer almaktaydı.
02:54Hem bir deniz feneri vazifesi görüyordu
02:56hem de Roma dönemin haberleşmelerinde
02:58kullanılan ateş kulelerinden bir tanesiydi.
03:02Bosancı Teşkilatı da bu kuleyi
03:04hapishane olarak kullanmıştı.
03:06Bu hapishanede kalanlardan en meşhur ise
03:08kanunuydu. Yavuz Sultan Selim
03:10oğluna bir gün kızıyor
03:12ve onun
03:14kellesini vurulması için Bosancı Teşkilatı
03:16teslim ediyor. Ve kanuni
03:18geçtiğinde buradaki
03:20kulelide bir hafta misafir oluyor.
03:22Daha sonra Yavuz'un şiddetinin
03:24geçmesinden sonra tabi ki
03:26halede tek çocuk Yavuz biliyorsunuz
03:28Osmanlı devleti
03:30içerisinde kardeş kavgalarından
03:32müteşekkil mümkün olduğunca
03:34tek çocuk tutmaya çalışmıştır.
03:36Ve kanuni Bosancılar
03:38tarafından zarar verilmeden
03:40tekrardan Yavuz Sultan Selim'e
03:42teslim edilir. O tarihten beri
03:44burası önemli
03:46bir noktadır. Yani Bosancı Teşkilatı'nın
03:48merkeziydi. Bugünkü
03:50Kuleli Askeri Lisesi'nin de
03:52ve okulun da burada, eski
03:54süvari okulun da burada inşa edilmesinin
03:56rastgele bir sebepleri yoktu. Bu sebepten
03:58dolayı da burada bir
04:00güvenlik teşkilatı vardı. Boğaz'ın
04:02güvenliği buradaki birim
04:04tarafından sağlanmaktaydı. O yüzden
04:06kaptan ne der ya Kaymak Mustafa Paşa ki
04:08biliyorsunuz
04:10halk arasında daha sonra
04:12Kaymak Mustafa Paşa olarak ifade edilmiştir.
04:14Kendisi İstanbul Kaymakamıdır.
04:16Kaymakam Mustafa Paşa
04:18bu yapıyı 1720
04:20yılında yaptır, yenilediğinde
04:22yeniden inşa ettirdiğinde
04:24Boğaz'ın yeniden bir yalı
04:26mescidi, yalı camiyi
04:28teşekkül etmiş oldu. Kaymak Mustafa Paşa
04:3018'li, 100 yılın kaptanı
04:32deryalarından bir tanesi Nevşehirli
04:34damat İbrahim Paşa'nın da
04:36damadı kendisi. Bu camiyi
04:38yaptırdıktan bir yıl sonra kaptanı derya
04:40alıyor. Ama bu camiyi yaptırırken
04:42kendisi İstanbul Kaymakamlık
04:44vazifesini yürütmekteydi. O yüzden
04:46de Kaymak Mustafa Paşa
04:48isminin kökeni
04:50yani Kaymakam Mustafa Paşa cami
04:52olarak bilinmeye başlar. Daha sonra
04:54da halk arasında Kaymak Mustafa
04:56Paşa olarak devam eder.
05:06Kaymakam Mustafa Paşa
05:08Lale Devri'nde
05:10Nevşehirli damat İbrahim Paşa'yla beraber
05:12İstanbul'un imarı dışında
05:14Anadolu'nun pek çok imar edilen
05:16binaların
05:18bahanesidir. Esasında
05:20İstanbul'la beraber Anadolu'daki toplum
05:22yaşam kalitesini arttırmak için yapılan
05:24bir dönem vardır. Savaşların
05:26olmadığı Osmanlı toparlanma dönemi.
05:28Anadolu'daki toplum yaşam kalitesini
05:30arttırmak için yapılan bir dönem
05:32vardır. Savaşların olmadığı
05:34Osmanlı toparlanma dönemi.
05:36Maalesef tarihçilerimiz bu dönemi
05:38Lale Devri diye geçiştirip durmuştur.
05:40Esasında Lale Devri
05:42olmasaydı, Kaymak Mustafa
05:44Paşa gibi devlet adamları olmamış olsaydı
05:46Osmanlı'nın çöküşü
05:48daha erken olurdu ve o
05:50toparlama döneminde pek çok
05:52binalar inşa edildi
05:54ve toplum yaşam kalitesine
05:56ait sosyal
05:58davranışlar ve
06:00kurallar gelişmeye başladı. O yüzden
06:02damat
06:04İbrahim Paşa ile beraber
06:06Kaymakam Mustafa Paşa
06:08o dönemde önemli
06:10bir değişime
06:12imza atmışlardı.
06:32Kaymakam Mustafa Paşa
06:34caminin imamı
06:36eğer Kaymakam Mustafa Paşa yaşasaydı
06:38maaşına ekstra olarak
06:40her ayda iki akçe para alacaktı.
06:42Kaymakam Mustafa Paşa bu camiyi
06:44yaptırırken vakıf senedinde
06:46her gün en az
06:48on Yasin-i Şerif
06:50okunması kaydıyla
06:52imama ya da müezzine iki akçe
06:54daha verme
06:56kaydını düşürmüştü. Bu caminin
06:58vakfiye senedinde. Kaymak Mustafa
07:00Paşa doğrusuyla
07:02Kaymakam Mustafa Paşa'nın
07:04yaptırmış olduğu sadece bu
07:06cami değil. Bu caminin dışında
07:08Kuruçeşme'de ve Tarih Yanımada'da
07:10iki tane daha mescit yaptırmıştı.
07:12Onun haricinde altında
07:14Sıbyan Mektebi olan
07:16üstü mescit olan bir de Kasım
07:18Paşa'da inşa ettirdiği cami vardı.
07:20Bu dönemde Kaymak Mustafa
07:22Paşa toplumun
07:24eğitilmesine çok büyük
07:26önem veriyordu. Bilhassa Sıbyan
07:28Mekteplerindeki çocukların yaşam
07:30kalitesi, giyimi hatta
07:32onların ısınmasına kadar her şeyi
07:34düşünerek vakıf senedi hazırlamıştı.
07:36Türklerin İslamiyet'e
07:38geçişten itibaren
07:40en önemli özelliklerden bir tanesi
07:42sahabeye ve peygamber
07:44Efendimiz'e olan sevgisidir.
07:46Bu konu üzerinde Türkler
07:48çok hassas davranmıştır. O yüzden de
07:50Hadis-i Şeriflere çok
07:52büyük bir meyil vardır Türklerde.
07:54Bunun kaynağının temelinde
07:56Resulullah Efendimiz'e sevgi yatar.
07:58Türklerin mukadis emanetine çok önem vermesinin
08:00temelinde esasında bu peygamber sevgisi
08:02yatar. Bugün Sakalı Şerif'ti ve
08:04diğer peygamber Efendimiz'e
08:06kalan mirasların ziyaret edilmesi
08:08temel sebebinde esasında
08:10ondan bir medet umma değil.
08:12O vesile Resulullah Efendimiz'e daha fazla
08:14selavat getirmeye dayanır. İşte
08:16bu sebepten dolayı da
08:18Kaymakam Mustafa Paşa
08:20bütün camilerinde
08:22peygamber Efendimiz'in
08:24doğum yıl dönümünde
08:26caminin sabaha kadar aydınlatılması
08:28için vakıf senetlerinde
08:30ekstradan mum ve
08:32zeytinyağı
08:34limitini arttıracak şekilde
08:36akça koymuştur. Ve peygamber
08:38Efendimiz'in doğum münasebeti
08:40nedeniyle berat gercelerinde
08:42daha fazla hatim yapılması
08:44dua edilmesi
08:46ve onun konuda mevlüt okutulması
08:48için de ayrıca bir bütçe
08:50belirlemiştir. Eyüp Sultan Camii'nde
08:52bu konuda hassas
08:54davranması için 50 akçeden
08:563000 akçeye kadarki bir bütçeyi
08:58vakıf mütevellisin
09:00yetkisi altına bırakmıştı.
09:02Peygamber Efendimiz'in
09:04sevgisinin yaşatılmasının yanında
09:06Kur'an-ı Kerim'in öğrenilmesi için
09:08Üsküdar bölgesinde
09:10Mihrimah Sultan Camii'nde Kur'an-ı Kerim'ini
09:12öğreten şahıs ve onun
09:14yardımcısı için de ayrıca maaşlar
09:16bağlanmış, Kur'an-ı Kerim'i
09:18öğrenmeye gelenlere de ayrı bir
09:20ücret bağlanmıştı.
09:22İşte bütün bu sosyal hayatın
09:24düzenlenmesi, Resulullah Efendimiz'in
09:26hayatının ve artı
09:28İslam dininin temeli olan
09:30Kur'an-ı Kerim'in öğrenilmesi konusunda
09:32büyük hassasiyet taşıyan
09:34Kaymakam Mustafa Paşa
09:36bu caminin bahanesiydi.
09:50Kaymakam Mustafa Paşa
10:00halkın ifadesiyle, yaygın ifadesiyle
10:02Kaymak Mustafa Paşa'nın
10:04yaptırmış olduğu bu
10:06vakıf geleneğinin bugün hala da
10:08hem devlet kurumunda hem
10:10finans kurumunda bu vakıf geleneği
10:12yaşatılarak bu caminin restorasyonunu
10:14devam ettirilmesi önemli bir
10:16gelenek olarak devam ettirmektedir.
10:18Bu programımızın başından
10:20beri ifade ettiğimiz gibi
10:22biz vakıf bir müdürlülük
10:24içerisinde yaşantı da
10:26bir vakıftır. İşte Kaymak Mustafa
10:28Paşa doğrusuyla
10:30Kaymakam Mustafa Paşa bunu
10:32Osmanlı döneminde 18. yüzyılda
10:34hakim olduğu devlet görevleri içerisinde
10:36bunu hayata geçirmiştir.
10:38Bugün de vakıf kültürü hem vakıflar
10:40genel müdürlüğü içerisinde
10:42hem de vakıf
10:44katılım bünyesinde bunların
10:46korunmasına harcanan bütçelerle beraber
10:48bu gelenek devam etmektedir.
10:50Bunu da emeğe geçen herkese teşekkür
10:52etmek gerekiyor.
11:06Kaymakam Mustafa Paşa'nın yaptırmış
11:08olduğu 1720
11:10miladi tarihli
11:12bu mabet
11:14Bostancı Teşkilatı'nın da
11:16mescidiydi. Bostancı Teşkilatı bir
11:18Yeniçeri Ocağı Teşkilatı ve
11:20onların da belli gün
11:22ve zamanlarda
11:24merasimleri oluyordu. O gelenek
11:26bugün ne kadar yakın tarihler kadar
11:28Kaymak Mustafa Paşa
11:30camiinde devam etmişti. Yani
11:32Kuleli Askeri Lisesi'nin
11:34temelinde yer alan
11:36mektep unsurunda
11:38eğitime başlanırken
11:40buradaki yapılan duayla başlanır
11:42burada yapılan şükür
11:44namazıyla ifade edilir ve
11:46bu askeriyede
11:48cuma namazları ve bayram namazları
11:50bu camide kılınmaya riayet edilirdi.
11:52O yüzden de
11:54Sultan 2. Mahmut döneminde
11:56bu camiye
11:58bir hünkar mahfili eklenmişti.
12:00Çünkü Kuleli Askeri Lisesi'nin
12:02de banisi olan
12:04Sultan 2. Mahmut Boğaz'da ve
12:06Kuleli bölgesini çok fazla ziyaret ederdi.
12:08Bu sebepten dolayı da burada
12:10hünkar mahfili inşa ettirilmişti.
12:12Esasında tarihin
12:14boyutuna, sosyal hayatına baktığımızda
12:16bugün Osmanlı Padişahlarının
12:18Topkapı Sarayı'nda
12:20yani Donubahçe Sarayı inşa edilene
12:22kadarki dönemlerde
12:24Topkapı Sarayı'nda ikamet ettiği zannedilir.
12:26Esasında
12:28Osmanlı Padişahlarının
12:30en çok ikamet ettiği, İstanbul'da
12:32bulundukları dönemde en çok ikamet ettiği yer
12:34camilerin hünkar mahfeleriydi.
12:36Bugün Eminönü Camii
12:38olsun, hünkar mahfili olsun
12:40bugün önünde bulunduğumuz
12:42Kaymakam Mustafa Paşa Camii
12:44yani şimdiki yaygın ismiyle Kaymak Mustafa Paşa
12:46Camii'nin hünkar mahfili ve diğer hünkar
12:48mahfileri, Padişah'ın
12:50günlük geldiği sadece ziyaret yerleri değil
12:52sadece cuma namazdaşı geldiği yerlerdi.
12:54Burada birkaç gün kalıp
12:56dinlendiği veya devlet görüşmelerinin
12:58yapıldığı yerlerdi buralarda. O yüzden de
13:00hünkar mahfilerine önem verilirdi.
13:02Bugün hünkar mahfileri
13:04konusunda çok ciddi bir araştırma
13:06sosyolojik bir inceleme
13:08maalesef yapılmamıştır. O yüzden de bu dönem
13:10bu özelliğe hep teğet geçilir.
13:12İstanbul'un sülüeti
13:14içerisinde, Boğaziçi'nin sülüeti içerisinde
13:16Kaymakam Mustafa Paşa'nın ya da
13:18Kaymak Mustafa Paşa Camii'nin olduğu
13:20bu Çengelköy koyu
13:22çok önemli koylardan bir tanesiydi.
13:24Çengelköy koyu, Paşabahçe koyu, İstinye,
13:26Halici, buralar
13:28önemli merkezlerdi
13:30ve denizciler için de önem arz eden yerlerdi.
13:32Fırtınalarda yanışabildikleri
13:34iaşe içerisinde
13:36veya da geminin
13:38kalafat işleri için bu koylar çok önem
13:40arz ederdi. O yüzden de
13:42bu cami sadece kuleli
13:44asker lisesinin değil
13:46veya kuleli askeri
13:48organizasyonun önemi içerisinde değil
13:50bölge denizciler için de önemliydi
13:52ve en önemlisi mimari açıdan
13:54burası bir yalı camiydi.
14:04Müzik
14:30Kaymakam Mustafa Paşa Camii'nin içerisine girdiğinizde
14:32bu ferahlığı, aydınlığı
14:34eski halinde
14:36restore edilmeden önce de yaşıyorduk.
14:38Bugünkü başarılı restorasyonla da
14:40gerçekten de şunu ifade etmek
14:42lazım. Buna vesile olanlara,
14:44buna iktisadi bütçe ayıranlara
14:46teşekkür etmek gerekiyor.
14:48O ferahlığı devam ediyor.
14:50Bu caminin yalı camisi
14:52olmanın karaktersizliği yanında
14:54hemen şu an arkamda olan
14:56Hünkar Mahfili 1837 tarihinde
14:58İkinci Mahmut tarafından yaptırılan
15:00Hünkar Mahfili'nin kendine ait
15:02tarzı ve o aynı
15:04simetriyle beraber
15:06o Mahfili'nin yani kadınlar
15:08kısmının devamiyetindeki denge
15:10muhteşem bir şeydi o dönem içerisinde.
15:12Ve görsel denge, cephede görsel
15:14dengenin yanında Hünkar Mahfili'nin
15:16üstünde yer alan
15:18kapalı kubbe dediğimiz yani
15:20çatı altındaki küçük kubbeyle
15:22aynı şekilde, aynı
15:24eksende birbirine paralel kurulmuş
15:26olması, içerideki
15:28ferahlığı, derinliği o kadar
15:30güzel arttırılmıştır ki esasının yapıldığı
15:32dönem içerisinde
15:34gerçekten karakteristik bir yapıydı.
15:36Kaymak Mustafa Paşa doğrusuyla
15:38Kaymak Mustafa Paşa Camii'nin
15:40vakf senedlerinde
15:42ve eski kayıtlarda
15:44Kule-i Bahçe Mescidi
15:46Kuleli Ocağı Mescidi
15:48Kuleli Bahçe Mescidi
15:50şeklinde geçer. Çünkü Kuleli
15:52Askeri Lisesi, bugünkü Kuleli Askeri
15:54Lisesi olduğu askerinin
15:56Cuma mescitleri ve bayram
15:58namazları için kılındığı
16:00bir mescit yapısıydı burası.
16:02Burası, o Bostancı
16:04Teşkilatı'nda da kararların alındığı
16:06bir yerde. Yani
16:08Yeniçeri ocağındaki
16:10Bostancı Teşkilatı'nın da
16:12başı burada kararları
16:14verirdi. O yüzden de
16:16Boğaz'ın karar alınan
16:18mescitlerinden bir tanesiydi.
16:26Bu binanın
16:38banisi Mustafa Paşa
16:40Osmanlı
16:42devlet görevindeki köklüklerden
16:44bir tanesidir. Biliyorsunuz Osmanlı döneminde
16:46babanızın hatalarından
16:48dolayı devlet
16:50görevine uzaklaştırılabilir ya da
16:52katledilmiş olabilir ama
16:54siz evlatlar
16:56devamlı devlet tarafından kurulmuştur.
16:58Çünkü o görgü birikim
17:00aile içerisinde devam ettirilmiştir.
17:02Bugün Viyana kuşatmasındaki
17:04bozgunu yaşayan
17:06Merzifonlu
17:08Kara Mustafa Paşa. Kaymak Mustafa Paşa'nın
17:10eşinin
17:12dedesiydi. Ve kendisi de
17:14Gilibolu'nda bölgesindeki
17:16sorumlu devlet
17:18adamlarından hem askerlerden,
17:20askeri kökenlerden hem devlet bürokratisinde
17:22görevlerine yer alan Kara İbrahim
17:24Paşa'nın da oğluydu.
17:26Eşinin evlenmiş olduğu
17:28Fatma Hanım eşinin
17:30bir tarafı da Köprülü ailesiyle
17:32intikal edildi ve bu yüzden
17:34devletteki
17:36bütün tecrübesinin içerisinde
17:38şunu görmüştür. İşte baştan da
17:40ifade ettiğimiz bir lale devri
17:42toplumun savaşlardan
17:44beri siyasi yapılardan
17:46yorulmuş halinin revize edilmesiydi.
17:48Bu yüzden de nasıl
17:50Osmanlı'nın en
17:52zayıf kırılma noktasında
17:54Peygamber Efendimiz'in
17:56sevgisi şemsiyesi altında
17:58toplanma hareketiyle
18:00Mevlüd-ü Şerif ortaya çıktıysa
18:02aynı dönemde lale devrinde de
18:04Resulullah Efendimiz'e olan
18:06sevgi ve muhabbeti arttırarak
18:08Kur'an-ı Kerim'in yaygınlaşması
18:10ve artı
18:12bütün şehirde ve
18:14yaşam biçimindeki yaşam kalitesi
18:16arttırması noktasında
18:18büyük atılımlar yapılmıştır.
18:20O yüzden de İstanbul Kaymakomu olarak
18:22Mustafa Paşa Boğaz'da
18:243 tane mescid
18:26inşa ettirmiş. Yaptırdığı Sıbyan
18:28mekteplerinin dışında pek çok
18:30camide de halkın
18:32eğitimi konusunda ciddi bütçeler
18:34ayırmıştır. Kaymak Mustafa Paşa'nın
18:36ikametgahı
18:38Fatih tarihi yarımada
18:40Fatih'te Sarıbeyazıt
18:42mahallesindeydi konağa.
18:44Fakat Mustafa Paşa
18:46vefatına kadar
18:48Lale Devri'nden sonra patronu
18:50Halil ayaklanması sonrasında
18:52katledilmiştir. 1730 tarihlidir
18:54vefatı. O döneme
18:56kadar Anadolu Hisarı'ndaki
18:58yalısında kalmışlar.
19:00Hem köşkü hem yalısı vardı.
19:02Anadolu Hisarı'nın
19:04korunmasında büyük bir önemi arz
19:06etmiştir. İstanbul depremlerine
19:08zarar gören Anadolu Hisarı'nı
19:10ciddi boyutta onarmış ve o bölgede
19:12iskanın
19:14ve o iskandaki ulemanın
19:16orada yer alması için teşvikte bulunmuştur.
19:18Bu yüzden orayı sever ve
19:20bir vakıf kültüründe olan
19:22Mustafa Paşa
19:24daha oradaki yalı ve köşkünün bile
19:26çocuklarına, torunlarına nasıl
19:28kalacağını hazır ve bunların
19:30nasıl görevler yapacağını dahi vakıf
19:32serede tek tek işlemiştir. İşin en ilginci
19:34nedir? Mustafa Paşa
19:36Anadolu'da pek çok yeri ihya
19:38etmiştir. Türklerin
19:40Anadolu'ya geldiklerinde
19:42yani 1071'den önce
19:441064 tarihleri içerisinde
19:46aynı tarihte biliyorsunuz Ani'de
19:48Türkler burada ilk mescitlerini
19:50ilk Türk yerleşimi oluştururken
19:52aynı şekilde Denizli'de
19:54yani Bizans toprağı olan Denizli'de
19:56sulh içerisinde
19:58kale ve tavası kurmuşlardı.
20:00İşte o kale ve tavası
20:02kurdukları yerlerden
20:04esnada Denizli Çal
20:06bölgesinde ilk
20:08Türk yerleşimi oluşmuştur.
20:10Roma harabesinin bir Roma
20:12kalıntıları üzerine oluşturulan orada biliyorsunuz
20:14İbrahim Çal'da da oradan
20:16yetişmedir. O yüzden Çal isminden
20:18o bölgeden gelir.
20:20Çal'da ki
20:22Kayı Pazarı değerlenen yerde
20:24hamamı ve çarşı ihya ettirmiştir.
20:26Çünkü Anadolu Türklüğü için
20:28önemli bir noktaydı bu bölge. O yüzden
20:30de Anadolu'da
20:32Osmanlı yönetimi içerisinde Anadolu
20:34Türklüğü'nün ihya
20:36konusunda İzmir ve çevresinde
20:38pek çok vakıf eserler de teşekkür ettirmiştir.
20:40Kaymak Mustafa Paşa. Esasında
20:42Kaymak Mustafa Paşa
20:44ya da Kaymakan Mustafa Paşa
20:46Osmanlı tarihinde unutulmuş
20:48büyük hizmetleri geçen önemli bir
20:50devlet bürokratı
20:52ve aristokrasisiyle sahip
20:54bir insan olarak Lale Devri'nin
20:56sonunda katledilmesi
20:58büyük bir eksikliği doğurmuştu.
21:08Efendim Çengelköy'e geldiğinizde
21:10yürüyerek
21:12Kaymak Mustafa Paşa Camii'ne ulaşabilirsiniz
21:14ve Kaymak Mustafa Paşa Camii'ne
21:16vardığınızda size birçok
21:18fotoğraf karesi kazandıracak
21:20cami ile beraber Kuleli Askeri Lisesi'nin
21:22tarihi binasının sülüeti
21:24Boğaz'daki nadir görüntülerden
21:26bir tanesidir. Efendim
21:281919'de
21:30Kaymak Mustafa Paşa Camii'ne
21:32ulaşabilirsiniz.
21:34Kaymak Mustafa Paşa Camii'ne
21:36bir tanesidir. Efendim
21:381926-27 yılında
21:40sahil yollar açılıyor. Bundan öncesi
21:42sahil yolu yok ve
21:44bugünkü Kaymak Mustafa Paşa Camii'ne
21:46dahil olmak üzere Kuleli Askeri Lisesi'ne
21:48diri zürrü ulaşılıyor. O yüzden
21:50bu askeriyenin
21:52bu binanın
21:54mescidi olarak yer almıştır burası
21:56ve bu yüzden de
21:58pek çok vakıf kayıtlarında ve tarihi
22:00noktalarda Kuleli Ocağı
22:02Mescidi ya da Kulebahçe
22:04Mescidi olarak da
22:06ifade edilmiştir. Eski fotoğraflarda
22:08gördüğünüzde ki benim de yayınlamış olduğum
22:10Üsküdar-Boğaziçi kitabımda da
22:12bu bölgenin fotoğraflarına hem
22:14hava fotoğraflarına hem de 1940'lı
22:16yıllarda fotoğraflarında
22:18yer verdiğinde burada
22:20yolun daha da dar olduğu
22:221926 öncesinde de yolun
22:24bu sahil yolunun olmadığını
22:26göreceksiniz. Ve bu arada da o fotoğraflarda
22:28Kuleli Askeri Lisesi'nin
22:30kulesinde olmadığını göreceksiniz.
22:32Çünkü kuleler daha sonra tamamlanıyor.
22:341850 Kırım halvi noktasında
22:36bu bölgede Fransız
22:38ve İngilizlerin emrine verilen
22:40maalesef askeri yapılardan
22:42bir tanesi de ve Fransızlarla İngilizler
22:44bu yapıdan çekilirken bilerek
22:46bu yapıyı tamamen yakıyorlar.
22:48Ve o yüzden de pek çok zararlar görüyor.
22:501940'lı yılların sonrasında da
22:52kuleler tamamlanıyor.
22:54İstanbul tarihi içerisinde
22:56müesseselerle ilişkili
22:58pek çok mabetler vardır.
23:00Sadece mabetleri tek başına düşünmemek lazım.
23:02Çevresinde bulunduğu
23:04kurumlar veya müesseselerle
23:06beraber bütünlük teşkil ederdi.
23:08Aynı şekilde
23:10Sütlüce'de Hasırzade Tekkesi'yle
23:12Halıcıoğlu'ndaki
23:14askeri okulun aynı iştigalde
23:16olduğu gibi okulun eğitime
23:18başladığı tarihlerde Hasırzade Tekkeleri
23:20şeyhleri gelir duvarlarda bulunurdu.
23:22Ve kandil geceleri
23:24askeri komutanlar Hasırzade Tekkesi'nde
23:26buluşurdu. Bunun gibi
23:28dini mabetlerle
23:30beraber kurumlar
23:32aynı frekans içinde
23:34tutulmaya çalışılırdı. Yani din
23:36hayatın merkezinde
23:38yer alır ama hayatın
23:40merkezini tamamen işgal etmezdi.
23:42Osmanlı
23:44gündelik hayatında din
23:46hayatın merkezinde olmakla beraber
23:48esasında
23:50Osmanlı'nın kendi örfü sistemi
23:52burada yürütülmekteydi.
23:54Musababaşı Camii'ne geldiğinizde
23:56Boğaz'ın en güzel koylarından
23:58bir tanesinde hem
24:00Boğaziçi'nin panoramasını takip
24:02ederken bu bölgenin de
24:04tarihini düşünmek gerektiğini
24:06ifade etmek isterim. Bugün
24:08Kaymak Mustafa Paşa Camii ve
24:10Kuleli Askeri Lisesi, Çengelköy
24:12sentiyle ayrı
24:14düşünülmemesi gerekiyor. Çünkü
24:16Çengelköy'ün gelişimi,
24:18Çengelköy sosyal hayatı da
24:20Kuleli Askeri Lisesi'nin
24:22etkisi içerisindeydi. Yakın
24:24yıllar kadar devam eden
24:26bu özellik biliyorsunuz İstanbul'un artık
24:28büyüyen, megapol olan ortamında
24:30artık pek çok şeyi
24:32yitirdik. Bu noktada
24:34Kaymak Mustafa Paşa Camii
24:36hala tarihle
24:38bağlantısı kuran İstanbul'daki
24:40nadir mabetlerden bir tanesi.
24:54Kaymak Mustafa Paşa Camii'ne
24:56her gelişimde ya da Çengelköy'e her gelişimde
24:58Hilmi Oflaz'ı
25:00yad etmeden geçmemek gerektiğine
25:02inanırım. Bizim çocukluğumuz ve
25:04gençliğimiz dönemindeki
25:06kapalı çarşıdaki dükkanın
25:08hemen ilerisinde
25:10bir elinde pazar çantasıyla
25:12beraber bir Trabzonlu
25:14amca bir şeyler satmaya
25:16çalışıyor. Ama satarken de
25:18inanılmaz bir enteresan
25:20bir dükkan.
25:22Ve inanılmaz bir
25:24entelektüelizmle size pek
25:26çok şeyleri öğretir. İşte bu Hilmi Oflaz'dı.
25:28Yani Necip Fazıl'ın
25:30dizi dilinde yetişmiş Kuleli
25:32Askeri Lisesi'nin arkasındaki
25:34Gecegondu muhitinde bir
25:36dam evinin içerisinde yaşayan
25:38birisiydi. Evin içi ağzına
25:40kadar kitap ve gazeteyle
25:42doluydu. Hilmi Oflaz
25:44Türkiye'deki İstanbul'da
25:46Beyazıt'ta kültür hayatının
25:48canlanması için mücadele veren
25:50önemli şahıslardan bir tanesiydi. Ve
25:52Hilmi Oflaz'ı bayramlarda
25:54burada bu caminin bayramda
25:56geldiğinizde, bayram namazına geldiğinizde
25:58Hilmi Oflaz'ı görürdünüz. O bayramlaşma
26:00esnasında size Necip
26:02Fazıl'ın misyonunu o kadar güzel
26:04beş dakika içerisinde anlatırdı ki
26:06o küçücük yaşınızda zihninizde
26:08bir şeyler kalırdı. O yüzden
26:10bu
26:12Kaymak Mustafa Paşa doğrusuyla
26:14Kaymak Mustafa Paşa cami
26:16ve Hilmi Oflaz benim için
26:18unutulmaz hatıralardan bir tanesiydi.
26:20Kaymak Mustafa Paşa caminin
26:22içerisinde bu Kadınlar
26:24Mahfili ve Hünkar Mahfili'ne geldiğinizde
26:26ve caminin diğer köşelerinde
26:28çatı altında kubbelerle
26:30karşılaşırsınız. Bunlar esasında Esin
26:32Demirel İşli'nin Doktora Tezi'ndeki
26:34İstanbul Tekkeleri adlı
26:36tezin sayfalar arasında enteresan tekke
26:38mimarisinde çatı altı kubbeli
26:40tevitanelerle
26:42karşılaşılır. Bunun örneklerini
26:44sinagoglarda da görürüz. Biliyorsunuz 19. yüzyıla
26:46kadar sinagog mimarlarının
26:48sinagogların mimarları
26:50Müslüman mimarlardı. O yüzden de çatı
26:52altında kubbeli bir düzenleme
26:54mevcuttu. Bunlar tasavvuf
26:56yapılarının pek çoğunda kullanılmıştı.
26:58Bir de artı bazı
27:00mescitlere geldiğinizde
27:02mescitlerin mihraplarında
27:04kandiller görürsünüz. Bu kandiller
27:06esasında bu camilerin tevitane
27:08olarak kullanıldığına dair bir
27:10delildir. İstanbul'daki
27:12tekkeler listesine baktığınızda
27:14tekkelerle camiler listesinin
27:16hemen hemen birbirleriyle yarışlarını görürsünüz.
27:18Esasında İstanbul'daki tekkelerin
27:20teşekkülleri şundandı.
27:22Hepsinin tevitanesi bulunmazdı.
27:24Semtin mescitleri
27:26tevitane olarak kullanıldı.
27:28O yüzden de her caminin
27:30bir tevitane
27:32olarak kullanıldığı yani zikrin
27:34yapıldığı günler vardı ki bunlardan
27:36bir tanesi de Kaymakbusebabaşı
27:38caminin zikir günü
27:40Cuma akşamıydı.
27:44Müzik
27:46Müzik
27:48Müzik
27:50Müzik
27:52Müzik
27:54Müzik
27:5618. yüzyılın devlet adamlarından
27:58İstanbul Kaymakamı Mustafa Paşa
28:00Kaptanı Derya Mustafa Paşa
28:02dönemi içerisinde
28:04görev yaptığı süreç içerisinde
28:06Osmanlı kültürel hayatında
28:08yaşam kalitesi
28:10arttırma, dini akaidin
28:12gelişimi, Resulullah Efendimiz'e
28:14olan sevgi ve muhabbetin
28:16yaygınlaşması ve onu sağlıklı
28:18bir şekilde yaşatabilmesi için gösterdiği
28:20gayret yine kendisinin
28:22bina elediği
28:24bugün kuleli Kaymakbusebabaşı
28:26camiinde pazartesi
28:28çarşamba, perşembe
28:30ve cumartesi günleri
28:32burada çocuklara dini eğitim
28:34aktiviteler, bilimsel aktiviteler
28:36tarihi sohbetler, fıkıh
28:38sohbetleri ve
28:40ilmahal bilgileriyle beraber
28:42her gün aktivite olmakta
28:44bütün bu kültürel faaliyetler
28:46Sultan II. Mahmud'un
28:481837 yılında
28:50inşa ettirdiği Kaymakbusebabaşı
28:52caminin hünkar mahfilinde
28:54hayatta geçirilmektedir.
28:56Bugün yaşasaydı
28:58Kaymakamı Mustafa Paşa
29:00ya da Kaptanı Derya Mustafa Paşa
29:02bunun hala vakıf kültürü medeniyeti içinde
29:04devam ettiği görseydi herhalde
29:06sevincinden, mutluluklar içerisinde
29:08uçardı diyebiliriz, şimdiki modern ifadeyle.
29:10Bugün Kaymak Mustafa Paşa
29:12camine geldiğinizde
29:14hem Kuleli tarihini, hem Cihangelköy tarihini
29:16hem de dönemin sosyo-kültürel
29:18hayatı yanında
29:20Boğaziçi'nin yalı mescitlerinden
29:22Kaymak Mustafa Paşa camine geldiğinizde
29:24caminin tarihi
29:26veya hünkar mahfilindeki
29:28kültürel fonksiyonların dışında
29:30bunun
29:32vanisi olan Kaptanı Derya Mustafa Paşa'nın
29:3418. yüzyılda
29:36yapmak istediği, uygulamaya
29:38soktuğu faaliyetlerin
29:40hala yaşatıyor olduğunu görerek
29:42bir noktada tarih tekerrara
29:44ibaret diye kendinizde
29:46ifade edebilirsiniz.
30:06Kaymak Mustafa Paşa'nın
30:0818. yüzyılda yapmak istediği,
30:10uygulamaya
30:12soktuğu faaliyetlerin
30:14hala yaşatıyor olduğunu görerek
30:16bir noktada tarih tekerrara
30:18ibaret diye kendinizde
30:20ifade edebilirsiniz.
30:36Kaymak Mustafa Paşa'nın
30:3818. yüzyılda yapmak istediği,
30:40uygulamaya
30:42soktuğu faaliyetlerin
30:44hala yaşatıyor olduğunu görerek
30:46bir noktada tarih tekerrara
30:48ibaret diye kendinizde
30:50ifade edebilirsiniz.
31:07Vakıf Katılım,
31:10tarihte yürüyen adamla
31:12vakıf eserlerimizi sundu.