#dailymotion #youtube #facebook #twitter #twitch #motiongraphics #deezer #tv #dlive #instagram #stream #motion #twitchstreamer #fightingmentalillness #twitchclips #twitchretweet #twitchaffiliate #twitchshare #ant #scribaland #tiktok #grecja #spotify #gelio #gry #vimeo #google #motionmate #youtuber #greekquotes
Category
🎥
Short filmTranscript
00:00Historia budowy to historia ludzi, którzy tą budowę projektowali, prowadzili i częściowo później przeszli do eksploatacji.
00:11Budowa faktycznie trwała od sierpnia 1935 roku do 26 lutego 1936.
00:21Był to rekord, który w ówczesnych czasach nie miał w sobie równych, zwłaszcza, że to się działo na zewnątrz, na trasach, na stacjach.
00:32To wszystko działo się w bardzo trudnych, wyjątkowo trudnych warunkach zimowych.
00:36Bo już w październiku 1935 roku nastała w Tatrach zima, która nie popuściła aż do wiosny.
00:45Kierownikiem całości był inżynier Stadnicki, jego zastępcą inżynier Borys Lange i cały szereg młodych inżynierów, którzy wykazali się z jak najlepszej strony.
00:59Cała budowa kolei trwała 6,5 miesiąca.
01:15Chyba potrzebny tu byłby głos narciarza nieznanego, którego z Kasprowym łączą przedkolejkowe jeszcze dzieje i wspomnienia.
01:30Nie było bowiem tak, że szczytem swą sławę zawdzięczał kolejce.
01:35To raczej budowa kolejki zawdzięcza swój początek sławie, narciarskiej sławie tego szczytu.
01:41Kasprowy był przecież świętą górą narciarskiego bractwa na wiele lat przed startem budowy.
01:50Tu zdobywało się zjazdowe ostrogi pracowitym i owocnym znojem długiego podchodzenia.
01:56Tu odbywał się obrządek pasowania na rycerzy białego szaleństwa.
02:01Tutaj spotykali się wybrańcy, ci, którzy dostąpili doskonałości, posiedli sztukę szusa z Kasprowego.
02:07To właśnie sława ich schadzek i zjazdów legła u podstaw projektu budowy.
02:37Kamień przed którym stoimy został postawiony przez wykonawców kolei linowej na Kasprowy Wierch
02:59przy cichym założeniu, że na nim w przeszłości umieści się tablice ku czci wiceministra Bobkowskiego,
03:07twórcy nowoczesnego narciarstwa i turystyki w Polsce,
03:12inicjatora budowy kolei linowej na Kasprowy Wierch i innych kolei terenowych,
03:18człowieka, który swoją działalnością sprawił, iż Zakopane znalazło się w szeregu europejskich zimowisk i letnisk górskich.
03:28Budowa kolei linowej na Kasprowy Wierch wywołała wiele sprzeciwów uzwolenników ochrony przyrody.
03:36Była to zresztą pierwsza inwestycja po obu stronach granicy w Tatrach.
03:41Sama kolej linowa może nie stanowić zagrożenia przyrody,
03:46natomiast zagrożeniem może być nadmierna infrastruktura wokół kolei
03:51w postaci nartostrad, ścieżek turystycznych, torów zjazdowych, schronisk i innych urządzeń.
03:58Kasprowa kolejka nie była jedynym przedsięwzięciem mającym nadać światowy polot podtaczańskiej stolicy.
04:08Gubełówka również otrzymała prezent, chociaż tylko na szynach.
04:12Ku obu zakopiańskim kolejkom zwoziły wielkomiejską publiczność specjalne pociągi
04:17pod firmą Słońce Narty Dancing Bridge.
04:19Trasę Kraków-Zakopanę pokonywały z nieprzewyższoną szybkością 2,5 godziny.
04:27Sprawy, które przyciągały ludzi do Zakopanego w latach międzywojennych są bardzo różne.
04:32Ale ja myślę, że przede wszystkim to był mit Zakopanego.
04:35Zakopanego jako miasta artystów i każdy, który czuł się artystą, czuł się obowiązany bywać w Zakopanem.
04:41A ci, co chcieli się czuć artystami, bądź też chcieli, żeby ich uważano za artystów, także przyjeżdżali do Zakopanego.
04:47A wokół nich ci wszyscy satelici, którzy chcieli bywać w środowisku artystycznym, a więc w Zakopanem.
04:53Każdy wielki artysta, tak samo Szymanowski, Witkacy i wielu innych mieli tych swoich właśnie satelitów.
04:59To nam zostało w Zakopanem.
05:01Ten mit Zakopanego jako miasta grupującego boeme.
05:05Ludzi, którzy tutaj przyjeżdżają dla spraw twórczych i jakby inspirowani przez Zakopanę.
05:10Przez te może witkacowską Zakopianinę, która nie tylko chyba, jak twierdził Witkacy, ma zdolności takie destrukcyjne.
05:18Wpływa obezwładniająco na charakter. To dla słabych.
05:21Natomiast dla mocnych wyzwala ten pierwiastek twórczy i pomaga jakby przetrwać w sensie artystycznym.
05:27Zakopieńskie restauracje, każde z nich próbowały mieć własną specyfikę.
05:32Na przykład u Trzaski organizowano często konkursy na najpiękniejszą panią danego wieczoru, na najzgrabniejszą damską nóżkę,
05:39na największy męski brzuszek.
05:42Po trzasku oczywiście tego typu atrakcje wprowadziły inne zakopieńskie restauracje.
05:46Przede wszystkim Karpowicz miały swoje werandy.
05:49Każdy mógł przechodząc przez ulicę zaglądnąć, patrzeć jak zakopieńska boema.
05:54Bywalcy i mieszkańcy stali raczą się tam alkoholami, wspaniałymi zakąskami.
05:58Ale przede wszystkim prowadzą bogate życie towarzyskie, bo w końcu na tym to polegało, żeby razem w miłym towarzystwie spędzić wieczór, czy może część nocy także.
06:08Mój ojciec, Franciszek Czaska, nie lubił zasadniczo mówić na temat gości.
06:15Powstała myśl z założenia książki pamiątkowej.
06:20Ojciec poprosił Makuszyńskiego, żeby dokonał wpisu otwarcia tej księgi.
06:25Między innymi wpisywali się tacy ludzie, Gilbert Chesterton, Magdalena Samozwaniec, Mieczysław Frenkiel, Artur Rubinstein, Stefan Jaracz, Ksawery Dunikocki, Karol Frycz, Ludwik Hieroni Morstyn, Maria Jasnożewska-Pawlikowska.
06:46Mógłbym przetoczyć zakończeniem wiersza napisanego przez Makuszyńskiego.
06:51Gdy na rajskiej staniemy polanie, kiedy pogasną urojone blaski, to może jedno, co po nas zostanie, to wielka księga u Franciszka Czaski.
07:02Zawody FIS były ostatnim białym świętem przed zapadnięciem okupacyjnej nocy.
07:23Zjechały się gwiazdy alpejskiego narciarstwa. Rudi Rominger, Willi Walch, Christ Kranz.
07:29Na naszych młodych oczach Bronek Czech, Janek Lipowski, Hela Marusasz i Zosia Stopkówna wiedli z nimi braterskie boje.
07:36Te dni były międzynarodowym chrztem kolejki.
07:39My byliśmy wychowani, pierwsze pokolenie w niepodległej Polsce.
07:50Wchłonęliśmy ten patriotyzm, ale po 150 latach niewoli wreszcie Polska niepodległa.
07:57I nagle, w przeciągu miesiąca, wwali się cała Polska w gruzy.
08:04Wszystkie te wartości moralne, które mieliśmy wpojone, wszystkie hasła patriotyczne.
08:10Niemcy obstawili granice. Mieli tu swoich konfidentów.
08:14Wszystkich, którzy służyli wojsku, zobowiązali do zgłaszania się w Zakopanem.
08:20I ci ludzie byli po prostu aresztowani, wywożeni do obozu.
08:23Trudno. Co jest jutro? No jutro jest Sylwestra.
08:27Bardzo dobrze idziemy na Sylwestra, bo nie ma na co czekać.
08:31Dziewczyny, to znaczy Hela Marusa Żówna i Staszka Bekerówna, szły te jakieś 100 metrów z przodu.
08:37Kiedy doszliśmy do Szmytniej, gdzie słyszeliśmy głosy Niemców, obeszliśmy schronisko.
08:45Na czterech i dwie dziewczyny wyszliśmy na przełęcz Tomanoło.
08:50Uścisnęliśmy dziewczyny, chyłkiem otarli łzy.
08:56Obiecaliśmy, że wrócimy.
08:58W niecałe dwa tygodnie zameldowaliśmy się w Wojsku Polskim we Francji.
09:04Byłem narciarzem, taternikiem, pilotem szybowcowym.
09:09Całą wojnę walczyłem jako pilot myśliwski w polskim dywizjonie.
09:15No to był rok 1944.
09:26W zimie spokojnie siedzieliśmy sobie w naszym szałasie i kolega przyszedł i mówi,
09:34Józek Uznański ma się zameldować u dowódcy Lamparta.
09:39Zameldowałem się.
09:41No i on mówi, że trzeba pewną przesyłkę przenieść na Słowację.
09:46Między 13.00 i 14.00.
09:49Umówiony byłem w punkcie naszym, który miała Armia Krajowa w Zakopanem.
09:55I warunki do przejścia były bardzo złe, dlatego że to było po świeżym opadzie śniegu.
10:01Niemcy zrobili obławę.
10:03Byłem pewny, że nie pojadę do Kasprowego, bo tam dopiero kontrolowali.
10:07Ale to było niemożliwe, bo też były myślenickie turnieje obstawione.
10:12Przesiadłem się do wagonika na Kasprowy Wierch.
10:15Kolega, konduktor poddał mi myśl.
10:18I wiedziałem, że można zjechać tym żlebem tam pod palcem w okresie 38-39.
10:27Tam myśmy jeździli m.in. z Bronkiem Czechem i wieloma innymi kolegami.
10:33Opady śniegu były takie duże, że wagon wjeżdżał tak jak gdyby w taki tunel.
10:39Kilkanaście metrów przed samą stacją otworzył drzwi, to ja wyskoczyłem i pojechałem w dół.
10:48Kasprowy, cała kolej nieczynna, zamarzła.
10:54Wycofujący się Niemcy mieli w planie zniszczenie kolei nowej na Kasprowy Wierch.
11:00Natomiast zniszczyli urządzenia elektrowni na kamieńcu.
11:04Agregat prądotwórczy, który jest rezerwą energetyczną na turniach myślenickich,
11:10w tym okresie wspomagał Zakopane, dając prąd do miasta.
11:16Załoga wznowiła jej ruch już w lutym 1946 roku.
11:24Zakopanym czynne są sanatoria dla rannych oficerów i żołnierzy,
11:28domy wypoczynkowe organizacji artystycznych i pensjonaty.
11:32Sezon zimowy w Szwecji i na Jasnym Brzegu ma bezwzględnie dużo uroku.
11:36A jednak zima zakopiańska jest chyba najpiękniejsza.
11:40Mija właśnie 10 lat od chwili uruchomienia kolejki nowej,
11:43dzięki której Kasprowy stał się najbardziej uczęszczanym punktem Zakopanego.
12:06Wieczorem po całodziennym szaleństwie na śniegu w Rena Kasprowym zabawa.
12:25Nawet górale tańczą chętniej z Bójnickiego w tempie Slow Foxa.
12:47W tym domu rodziny Czechów znaleźłby się winna makieta słynnej niegdyś olczyskiej Poręby,
12:59którą przed laty wiodła dolna część zjazdu z Kasprowego.
13:02Metę zjazdowego biegu stanowiły wtedy górne olczyskie szałasy.
13:07Bronek Czech wytyczał tutaj trasy i odnosił pierwsze zwycięstwa.
13:11Gdzieś w 41 roku to już zaczęły listy przychodzić do nas właśnie malowane.
13:41W tych listach przebijała się ta tęsknięta za górami.
13:45Pytał się, czy jest śnieg, czy krokus już kwitną.
13:52Profesor Dunikowski pisał do nas tak, że bardzo mój żal, że mi taką wiadomość donosi,
13:57że brat mój nie żyje, że zmarł nagle przy nim na udar serca.
14:02Myśmy wszyscy, ile nas było w domu czworo, wszyscyśmy bardzo kochali góry.
14:07Po prostu brak mu było tego.
14:12Ciągle miał to przed oczyma.
14:14No i po prostu z tęsknoty za górami odszedł.
14:18Ten wielki remont, zmiana wagoników po 25 latach wysługi otworzył drogę do szczytów przewozy.
14:38W pogodne dni Kasprowy osiąga nieraz gęstość zaludnienia światowych metropolii,
14:44ale późną wiosną i późną jesienią powraca nawet tutaj echo ciszy z dawnych lat.
14:50Po wielu, wielu latach istnienia kolejki,
15:10dyrekcja kolei linowych postanowiła odnowić zniszczoną roślinność na Kasprowym.
15:20Powiedziano im, że ma tego najlepiej dokonać.
15:23Doktor Zofia Radwańska-Paryzka dyrekcja zwróciła się do mnie,
15:27załączając stały bilet wolnej jazdy.
15:31Na tę propozycję się zgodziłam,
15:33ale muszę powiedzieć, że z biletu nie skorzystałam ani razu.
15:39A kuszono mnie, kuszono nieraz.
15:42Ofiarowano mi kiedyś wielki bukiet róż i pudło czekoladek za wyjazd na Kasprowy,
15:48ale nie dałam się skusić,
15:51bo ja w ogóle aż po dziś dzień nie jeździłam kolejką wcale.
15:58Nie jestem zresztą jedyna pod tym względem,
16:02bo tak samo profesor Szafer, profesor Pawłowski,
16:05nasi europejskie sławy, botanicy,
16:09także nie skorzystali ani razu z tej kolejki.
16:13Przy zbliżającym się jubileuszu 50-lecia istnienia kolejki,
16:19który wypada w lutym 1986 roku,
16:25myślę, że warto byłoby zastanowić się
16:28nad trochę innym spojrzeniem na sprawy zakładania kolejek na terenie parków narodowych,
16:39a w szczególności Taczyńskiego Parku Narodowego.
16:44A chciałabym przytoczyć piękne zdanie profesora Antoniego Kępińskiego,
16:49który napisał, że większą radość daje zdobycie szczytu
16:56po kilkugodzinnej, intensywnej wspinaczce,
17:00niż po kilkuminutowej jeździe kolejką linową.
17:05W ciągu wieloletniej pracy w zarządzie kolei linowej
17:13nie sprawy techniczne były najbardziej kłopotliwe,
17:17a okres zimowo-wiosenny, kiedy nie było godziny
17:23bez telefonu do pana Królikowskiego.
17:26Panie dyrektorze, panie inżynierze,
17:28jedno, dwie, czasem sześć miejscówek na Kasprowie.
17:32I cóż było robić? Gospodarowało się tymi kilkanastoma miejscówkami,
17:38które były w mojej dyspozycji, ale często trzeba było odmówić.
17:42Któż więc jest bohaterem kolejkowych dziejów?
17:46Zuchwały projektodawca czy niezłomna miłośniczka taczyńskiej przyrody?
17:51Bez takich jak ona zmalałby wymiar jego zuchwałości.
17:54Bez takich jak on, jej niezłomność nie zajaśniałaby tak wspaniałym blaskiem.
18:02KONIEC!
18:04KONIEC!
18:06KONIEC!
18:08KONIEC!
18:10KONIEC!
18:12KONIEC!
18:14KONIEC!
18:16KONIEC!