Serdar Yılmaz'ın hazırlayıp sunduğu, fikir dünyamızın bulanıklaştırılmış, gölgede bırakılmış mefhumlarını ele alan program “Hayata Yön Veren Mefhumlar” da bu akşam "Vahiy" konusu işleniyor...
- Vahiy nedir?
- Gayri metluv vahiy nedir?
- Metluv nedir?
- Vahiy akılla ispat edilebilir mi?
- Vahiy kavramının şeri, sözlük ve ıstılahi manası nedir?
- Vahyin geliş şekilleri nelerdir?
- Kalbe ilham ve ilka edilmesi, uyku, rüya?
- Rasuller vahyi nasıl alıyorlardı?
- Kur'an dışında vahiy var mıdır?
- Kur'an dışında vahiy yoktur diyenlerin argümanları nedir?
Ve daha pek çok konu ile yayındayız...
- Vahiy nedir?
- Gayri metluv vahiy nedir?
- Metluv nedir?
- Vahiy akılla ispat edilebilir mi?
- Vahiy kavramının şeri, sözlük ve ıstılahi manası nedir?
- Vahyin geliş şekilleri nelerdir?
- Kalbe ilham ve ilka edilmesi, uyku, rüya?
- Rasuller vahyi nasıl alıyorlardı?
- Kur'an dışında vahiy var mıdır?
- Kur'an dışında vahiy yoktur diyenlerin argümanları nedir?
Ve daha pek çok konu ile yayındayız...
Category
📚
ÖğrenmeDöküm
00:00Euzübillahimineşşeytanirracim
00:02Bismillahirrahmanirrahim
00:05Velhamdülillah ve salatu ve selamu
00:08ala rasulillah emmâ ve abd
00:11Esselamu aleykum ve rahmetullahi
00:14ve berekatü
00:15Kerim Kardeşlerim bu haftaki
00:18dersimizde vahiy kavramını
00:21ele alacağız inşallah. Malum vahiy
00:24konusu İslam akidesine ait
00:27kavramlardandır. Her Müslümanın
00:30iman etmesi gereken
00:32inkarı, küfür ve dalalet olan
00:35bir mefhumdur. Bu sebeple
00:38Müslümanlar nezdinde kendisinde
00:41hiçbir karışıklık ve kapalılığın
00:44olmaması gereken hususlardandır.
00:47Vahiy konusu.
00:49Oysa ki günümüz Müslümanlarının
00:52bir kısmında bu konuda bir kapalılık
00:55ve anlaşmazlık, anlaşılmazlık söz konusu
00:58maalesef. Hem vahiyin ne olduğu
01:01hususunda hem de vahiyin neleri
01:04içerdiği hususunda bir karışıklık var.
01:07Ayrıca vahiy-i metluv
01:10ve vahiy-i gayr-i metluv konusunda da
01:13yani sünnet vahiy midir değil midir
01:16konusunda da bir karışıklık
01:19söz konusudur.
01:21İşte
01:22kıymetli dostlar bu dersimizde
01:25vahiy konusunu anlamaya ve
01:28açıklamaya çalışacağız inşallah.
01:32Öncelikle kardeşlerim şunu net bir
01:35şekilde ortaya koymamız gerekir ki
01:38vahiyin delili akli değil
01:41naklidir. Biliyorsunuz deliller akli
01:44ve nakli olarak ikiye ayrılır. Akideye
01:47ait hususlarda delilin akli veya
01:50nakli olup olmadığını kendisine
01:53iman edilmesi istenilen konunun
01:56vakası belirler. Eğer konu
01:59duyu organlarıyla idrak edilerek hissedilen
02:02bir vakaysa onun delili
02:05akli olur ve akli
02:08delil ile ispat edilir. Ne gibi?
02:11Mesela Allah'ın
02:14varlığına iman gibi. Allah'ın
02:17varlığının delilleri
02:20aklidir. Çünkü Allah'a iman
02:23konusu duyularla
02:26algılanabilir ve her şeyi yaratan
02:29nizam sahibi bir yaratıcının varlığı
02:32hislerle idrak edilerek iman edilir.
02:35Duyu organlarıyla idrak edilemeyen
02:38hissedilemeyen bir konunun
02:41delili ise naklidir. Mesela Allah'ın sıfatları
02:44gibi, meleklerin varlığı gibi hususlar
02:47duyu organları tarafından hissedilemeyen
02:50hususlar olduğundan dolayı bunlara
02:53ancak nakli deliller ile
02:56iman edilir. İşte bu şekilde
02:59vahyin delilleri akli değil
03:02naklidir. Çünkü vahiy hissin
03:05algılama sahasına girmediği için
03:08kesinlikle akılla
03:11ne yapılmaz? İspat edilemez.
03:14Vahiy olgusunu akılla
03:17ispat etmeye çalışmak yanlış
03:20ve boşa bir çabadır.
03:23Hislerin algılama sahası içerisinde
03:26olmadığı için vahyin akıl yoluyla
03:29ispatı mümkün değil.
03:32Bunu neden en başta
03:35vurgulama ihtiyacı hissettim? Çünkü
03:38günümüzde vahiy konusu
03:41sözde akli delillerle
03:44tartışılmaya çalışılıyor. Özellikle
03:47sünnetin vahiy olup olmadığı
03:50noktasındaki tartışmalar genellikle
03:53akli argümanlarla yürütülüyor.
03:56Böyle yürütülmeye çalışılıyor. Oysa ki
03:59vahiy konusunda nakli
04:02delillerin sınırında kalmak
04:05gerekmektedir. Allah-u Teala
04:08kitabında vahyi nasıl ifade
04:11ediyorsa o şekilde iman etmek
04:14gerekir. Bu nedenle
04:17vahyin delili akli değil
04:20naklidir. Rasul
04:23sallallahu aleyhi ve selleme ve diğer
04:26rasul ve nebilere vahyin geldiği malum
04:29Kuran'ın kat'i nassarıyla
04:32sabittir. Örneğin
04:35Allah-u Teala şöyle buyuruyor.
04:46Aziz ve hakim olan Allah sana da
04:49senden öncekilere de işte
04:52böyle vahyeder buyuruyor Rabbimiz.
04:55Yine Nisa
04:58suresinde şöyle buyurulur.
05:03Nuh'a ve ondan sonra gelen
05:11nebilere vahyettiğimiz gibi şüphesiz
05:14sana da vahyettik. Yine malum
05:17Necim suresinde geçen şu ayette
05:20bu hususta açık bir delildir.
05:23O kendiliğinden konuşmaz.
05:31Ancak kendisine vahyedilen
05:34bir vahiydir. İşte
05:37kıymetli dostlar bunlar gibi
05:40ayet-i kerimeler açık bir şekilde
05:43Allah-u Teala'nın
05:46dinini, emirlerini, hükümlerini
05:49şeriatlarını, kitaplarını
05:52Rasul ve Nebilerine
05:55vahiy yolu ile indirdiğine ve bildirdiğine
05:58dair açık nakli
06:01delillerdir. Bunu
06:04beyan ettikten sonra şimdi gelin
06:07vahiy kavramının lugat ve
06:10şer'i ıslahları üzerinden
06:13anlamlarını ortaya koyalım.
06:16Vahiy bildiğiniz gibi Arapça bir
06:19kelimedir ve Arap lugatında
06:22hızlıca işaret etmek, ilham
06:25etmek, üstü kapalı söz
06:28söylemek, nasıl olduğu
06:31bilinmeksizin öğretmek, hızlı ve
06:34gizli bir yolla bildirmek
06:37anlamlarına gelir. El-İsfahani
06:40müfredatta şöyle der
06:43kelimenin aslı hızla gösterilen
06:46işarettir. Bu anlamda
06:49emrun vahyum hızlı bir
06:52iş denmektedir. Bu işarette
06:55ima, kinaye ve üstü
06:58kapalı söylemek şeklinde olur.
07:01Herhangi bir cümle
07:04oluşturmayan salt bir sesle
07:07bazı organlarla işaret etmek şeklinde
07:10veya yazarak da olabilir
07:13demektedir El-İsfahani.
07:16Lugat manasıyla
07:19vahiy kelimesi kitap ve sünnetin
07:22birçok naslarında geçmiştir.
07:25İşte biraz önce bahsettiğimiz anlamlardadır
07:28bu lugat manasıyla
07:31geçenler. Örneğin
07:34Meryem suresinde şöyle geçer
07:37فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرَابِ
07:40وَاَوْحَى اِلَيْهِمْ اَنْ سَبِّهُ
07:43بُقْرَةً وَعْشِيَةً
07:46İşte bunun üzerine Zekeriya
07:49mihraptan halkının huzuruna çıktı ve onlara
07:52sabah akşam Rabbinizi
07:55tesbih edin diye vahyetti.
07:58Yani işaretle bildirdi
08:01anlamındadır. Yine kardeşlerim
08:04şeytanların
08:07dostlarına vahyetmesi hakkında ise şöyle buyurur
08:10وَاِنَّ الشَّيَاطِينَ لَيُحُونَ
08:13اِلٰٓا اَوْلِيَٓا اَهِمْ
08:16لِيُجَادِلُوكُمْ
08:19Muhakkak ki şeytanlar dostlarına
08:22sizinle mücadele etsinler diye
08:25sürekli vahyederler.
08:28İşte bu ayette Rabbimiz
08:31hem cinni şeytanların hem de
08:34insi şeytanların kendi dostlarına
08:37İslam ile Müslümanlar ile
08:40mücadele etmek için gizlice
08:43telkinde bulunduklarını açıkça
08:46bildirmektedir. Yani bu ayette de
08:49geçen vahiy kavramı
08:52gizlice telkinde bulunmak anlamına
08:55gelir. Yine kıymetli dostlar
08:58Allah subhanehu ve teala'dan
09:01tüm varlığa ilişkin emir ve bilgiler de
09:04naslarda geldiği şekliyle
09:07vahiy olarak ifade edilir.
09:10Bunların tümü de mahiyeti
09:13bilinmeksizin ilka etmek
09:16ilham etmek, bildirmek ve
09:19öğretmek manalarındadır.
09:22Örneğin şöyle buyrulur
09:25فَقَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتِ فِي يَوْمَيْنِ
09:28وَاَوْحَا فِي كُلِّ سَمَا۪ي اَمْرَهَا
09:31Böylece
09:34onları iki günde
09:37yedi gök olarak yarattı ve her göğe
09:40görevini vahyetti.
09:43buyuruyor Rabbimiz. Yine
09:46zilzal suresinde ise
09:49بِاَنَّ رَبَّكَ اَوْحَا لَهَا
09:52Çünkü Rabbin ona öyle vahyetmiştir.
09:55O kıyamet saatinin zelzelesi hakkında.
09:58Ve yine
10:01Nahl suresinde geçen
10:04وَاَوْحَا رَبُّكَ اِلَى النَّحْلِ
10:07Rabbin arıya vahyetti buyurulur.
10:10Arıya vahyetmek ona ilham etmek
10:13işte ona bal yapmasını
10:16öğretmek anlamındadır.
10:19İşte tüm bu ayetlerde geçen
10:22vahiy kavramları kıymetli dostlar
10:25lügat manalarıyla kullanılmıştır.
10:28Bir de bunlarla birlikte
10:31şer'i manasıyla kullanılan
10:34vahiy kavramı vardır ki
10:37işte biraz önce bahsettiğimiz şekilde
10:40Allah subhanehu ve teala'nın
10:43mahiyetini bilemediğimiz bir şekilde
10:46Nebi ve Rasullere
10:49yani peygamberlerine bildirmesi
10:52vahyetmesi onlara bir şeriat
10:55bir din ya da hükümler, emirler
10:58yasaklar indirmesidir.
11:01Örneğin şu ayette geçtiği gibi
11:04Estağfirullah
11:19Biz Nuh'a ve ondan sonraki peygamberlere
11:26vahyettiğimiz gibi sana da vahyettik.
11:29Ve nitekim İbrahim'e, İsmail'e, İshak'a,
11:32Yakub'a, Esbat'a yani
11:35torunlara, İsa'ya, Eyyub'a,
11:38Yunus'a, Harun'a, Süleyman'a vahyettik
11:41buyuruyor Rabbimiz.
11:44Ve yine Rabbimizin şu ayette
11:47dediği gibi
11:54Biz senden önce de kendilerine
11:57vahiy verdiğimiz erkeklerden başkasını
12:00peygamberler olarak göndermedik
12:03buyuruyor Rabbimiz.
12:06Evet kıymetli dostlar işte bu şekilde
12:09Rabbimiz Rasul ve Nebilere
12:12dinini, emirlerini, hükümlerini
12:15şeriatlarını, kitaplarını
12:18vahiy yolu ile bildirir.
12:21Yine bu vahiy Rabbimizin
12:24bildirmiş olduğu bu vahiy ancak
12:27üç şekilde gelir.
12:30Yani Rasulullah Aleyhissalatü Vesselam'a
12:33vahiy üç şekilde iniyordu.
12:36Ve tüm Nebilere de bu üç hallerden birisiyle
12:39geliyordu. Bunların dışında
12:42vahyin geliş şekli yoktur.
12:45Vahiy ile ilgili bütün bu haller
12:48Rabbimizin bildirdiği bu üç
12:51halin kapsamı içerisine girer.
12:54Nereden biliyoruz bunu?
12:57Allah-u Teala vahyin geliş hallerini
13:00Kuran'da sınırlandırarak açıkça
13:03belirtmiştir. Oradan biliyoruz.
13:06Ve Rabbimiz şöyle buyuruyor, diyor ki
13:12Ey yükellimehullah
13:15Allah hiçbir beşerle ancak şu şekilde konuşur.
13:18Bu şekillerin dışında hiçbir
13:21beşerle konuşmaz. Nedir bunlar?
13:24İlla vahye.
13:27Vahiy ile. Başka?
13:30Ev min verai hicab.
13:33Yahut bir perde ardından, perde arkasından.
13:36Ya da ev yursile
13:40Yahut da bir elçi gönderir.
13:43Ve izniyle ona da dilediğini
13:46vahyeder. Yani
13:49Allah-u Teala bir kimseyle ancak
13:52vahyederek, perde arkasından
13:55işittirerek veya elçi göndererek
13:58konuşur.
14:01Resulullah Aleyhissalatu Vesselam'dan
14:04bize bildirildiği şekliyle
14:07genellikle vahiy şu şekillerde gelmekteydi.
14:10Kendisine vahyin
14:13nasıl geldiği sorusuna Allah Resulü
14:16şöyle cevap vermiştir.
14:25Vahyin bana bazen
14:28zil sesi şeklinde gelir buyuruyor
14:31Allah Resulü. Ki bu bana en ağır gelenidir
14:34diyor. Ve o hal benden gider gitmez.
14:37Meleğin bana söylediğini kavramış
14:40olurum buyuruyor. Ve devam ediyor
14:43Allah Resulü Aleyhissalatu Vesselam.
14:50Kimi zaman da melek bana bir
14:53insan şekline bürünerek gelirdi.
14:56Benimle konuşur ve ben söylediğini
14:59iyice bellerdim buyuruyor.
15:03Allah Resulüne gelen vahiy genel olarak
15:06Rabbimizin ayetinde beyan ettiği
15:09iki hal üzerine olmuştur. Bunlardan birincisi
15:12ayette geçen vahyen yani
15:15ancak vahiy ile diye buyurduğu şekildir.
15:18Bunlarda konuşma olmadan
15:21kalbe ilka edilmesi, kalbe
15:24üflenmesi, ilham, uyku
15:27hali gibi hallerdir. Mesela
15:30Resulullah Aleyhissalatu Vesselam
15:33meleğin gönlüne ilka etmesini
15:36bir hadiste şöyle belirtir. Der ki
15:48Ruhul Kudüs yani Cibril benim gönlüme
15:51üfledi ki hiçbir kimse kendisi
15:54için takdir edilmiş rızkını ve
15:57ecelini tamamlamadıkça kesinlikle
16:00ölmeyecektir. İşte bu
16:03meleğin konuşmaksızın kalbe
16:06ilka etmesidir. Kalbe üflemesidir.
16:09Yine
16:12uykudayken de vahiy gelirdi Allah Resulü Aleyhissalatu Vesselam'a.
16:15Bu da Allah'tan bir vahiydir.
16:18Müminlerin annesi Ayşe
16:21radıyallahu anh dediği gibi Resulullah Aleyhissalatu Vesselam'a
16:25vahyin başlangıcı uykuda
16:28sadık rüya görmekle olmuştur.
16:31O diyor ki sabahın aydınlığı gibi
16:34çıkmayan hiçbir rüyası yoktur.
16:37Diyor Ayşe validemiz.
16:40Buhari ve Müslüm'le geçen adı şerifte.
16:43Bu şekilde rüyada geldiği gibi uyanıkken de
16:46ilham yoluyla vahiy aldığı
16:49rivayet edilmiştir. Bazen Resulullah Aleyhissalatu Vesselam'a
16:52vahiy gelirdi ancak o
16:55insanların arasında olduğu halde
16:58insanlar tarafından fark edilmezdi.
17:01İşte tüm bu haller
17:04Allahuteala'nın ayet-i kerimesinde illa vahyen
17:07yani ancak vahiy ile
17:10ayetinin kapsamına girmektedir.
17:13Diğer bir
17:16vahiy şekli ise kardeşlerim
17:19Resulullah meleğin dili ile vahyin gelmestir.
17:22Vahiy olduğunu ve melek olduğunu
17:25kesin olarak bildikten sonra
17:28Resul Sallallahu Aleyhi Vesselam'in
17:31işitme yoluyla vahyi almasıdır.
17:34Burada melekten kasıt Cebrail'dir.
17:37Ki Allahuteala şöyle buyurur
17:44Onu ruhul emin indirmiştir ki
17:47uyarıcılardan olasın.
17:50Böylece Allah Cebrail'i gönderiyor ve
17:53Cebrail de Resul ile konuşuyor. Resul onun
17:56sözünü işitiyor ve ezberliyordu.
17:59Nitekim Aleyhissalatu Vesselam
18:02şöyle demiştir. Bazen de melek
18:05bana insan suretinde şekillenir ve benimle
18:08konuşur ben de dediklerini bellerim.
18:11Yine meşhur Cebrail
18:14Meclisindeki durum da aynıdır. Bildiğiniz gibi bir gün Resulullah
18:17Aleyhissalatu Vesselam'ın sahibiyle otururken bir kişi geldi ve
18:20İman nedir, İslam nedir ve ihsan nedir diye
18:23sorular sordu. Allah Resulü ona cevaplar verdi ve
18:26o kişi de doğru söyledin, doğru söyledin
18:29diyerek Allah Resulü'nü tasdik etti.
18:32Bu durum orada bulunan ashabın garibine gitti.
18:35Hem soruyor hem de doğru söyledin diye tasdik ediyor.
18:38Daha sonra o kişi meclisten ayrıldıktan sonra Allah Resulü
18:41buyurdu ki bu Cibril'dir. İnsanlara
18:44dinlerini öğretmek için geldi.
18:47İşte tüm bu haller de vahyin
18:50geliş şekillerini anlatan, ayette geçen
18:53Ev yursule rasulen fe yuhiye
18:56bi iznihima yeşa yahut da işte bir
18:59elçi gönderir izniyle dilediğini vahyeder
19:02diye buyrulan hal ve şekildir.
19:05Vahyin geliş hallerinden
19:08üçüncüsü ise kardeşlerim ev min verai hicab
19:11ya da bir perde arkasından buyrulan
19:14vahyi Musa Aleyhisselam'da
19:17görülen vahyi şeklidir. Rabbimiz
19:20Kuranı Kerim'de Musa Aleyhisselam ile bu konuşmasını
19:23bize beyan eder.
19:26Bir tek İsra ve Miraç olayının dışında
19:29Allah'ın Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i
19:32bu şekilde yani perde arkasından konuştuğu
19:35şekliyle vahyi aldığı varit olmamıştır.
19:38Sadece İsra ve Miraç olayında
19:41varit olmuştur. İşte hangi halde olursa olsun
19:44vahyin geliş şekillerinin
19:47hepsi hüccettir kardeşlerim.
19:50Meleğin sözle veya işaretle
19:53Resule haber vermesi apaçık bir vahiydir.
19:56İlham ve rüya
19:59apaçık vahiydir. Allah'ın
20:02Peygamberi ile konuşması vahyin
20:05çeşitlerindendir. Bu vahyi
20:08hem subutu hem de dalaleti kat'i
20:11naslarda geçmesinden dolayı
20:14hepsi kesin bir hüccettir ve
20:17delildir. Tabi kıymetli dostlar
20:20burada şöyle bir durum var.
20:23Allah'ın Resullerine
20:26indirdiği vahyi Cibril-i
20:29Emin vasıtasıyla kitaplar
20:32ve şeriatlar şeklinde hem
20:35lafzen hem de manen
20:38indirilmiş olanlar vardır ki
20:41bunlar kitaplar ve sahifelerdedir.
20:44Bir de
20:47bunun dışında manalar olarak
20:50kitaplar dışında da vahiyler
20:53vardır. İşte
20:56Allah Resulü Aleyhissalatü Vesselam'a
20:59lafzen ve manen indirilen
21:02ve bugün elimizde bulunan Kur'an-ı Kerim'de
21:05varit olanlar da vahiydir.
21:08Kur'an-ı Kerim'in dışında
21:11yalnızca manayla vahyolup
21:14Resul Sallallahu Aleyhi Vesselam'in
21:17kendi sözleriyle, fiiliyle
21:20veya sukutu ile manayı ifade
21:23etmesidir ki buna da sünnettir.
21:26Ancak son zamanlarda vahyin
21:29bu şeklini kabul etmeyen ve inkar
21:32eden kimseler de ortaya çıktı.
21:35Yani sadece Kur'an vahiydir.
21:38Onun dışında yani Kur'an ve kitap dışında
21:41vahiy yoktur. Allah Resulü'nün sözleri
21:44vahiy değildir. Kendi iştahatlarıdır
21:47diyen kimseler çıkmaktadır.
21:50Tabi
21:51burada sünnet inkarı konusuna
21:54kapsamlı bir şekilde girecek değilim. Konumuz bu değil.
21:57Sünnet inkarı düşüncesinin nereden çıktığı
22:00sözleri ve söylemleri, kasıtları
22:03ve geldikleri noktada durumlarının ne olduğu
22:06hususlarına da girecek değilim. Aynı şekilde
22:09bunların
22:12iddia ve delilleri, sünnetin teşrih
22:15kaynağı olduğunun delilleri gibi hususlara da
22:18burada girmeyeceğiz. Bu konuda inşallah ileride
22:21özel bir program yapabiliriz. Ancak
22:24ben burada konumuz vahiy olduğu için
22:27özellikle vahyi
22:30metluv ve vahyi gayrimetluv
22:33çerçevesinde kitap dışında
22:36vahiy yoktur iddiasının ne kadar
22:39çürük ve Kur'an'a aykırı olduğuna
22:42ana hatlarıyla, genel hatlarıyla
22:45ve kısaca değinmek istiyorum.
22:48En başta da dediğim gibi
22:51kardeşlerim, vahiy konusu hislerin
22:54kapsamına giren bir husus değildir.
22:57Bunun için akli argümanlar
23:00getirilmez. Bu konuda sadece
23:03nakli delillere itibar edilir.
23:06Bundan dolayı bu konuda
23:09akli argümanlar ortaya atıp
23:12vahiy sadece Kur'an'dır.
23:15Allah peygamberlerine gönderdiği kitaplar dışında
23:18başka bir vahiy göndermez.
23:21Eğer böyle olsaydı onları da
23:24koruma altına alması gerekirdi.
23:27Zira Kur'an korunmuştur gibi akli
23:30argümanlar ve söylemler bu hususta tamamen
23:33boştur. Bu hususta ancak
23:36nakli delillere itibar edilir ve
23:40Zira rasulleriyle olan ilişkisini
23:43vahiy sadece kitaplarla mı sınırlandırdığını
23:46yoksa kitaplar dışında
23:49rasulleriyle vahiy ilişkisi var mıdır gibi
23:52hususları akılla nasıl bileceğiz?
23:55Bunlar akılla bilinemez.
23:58Ancak Allah'ın ve rasullerinin
24:01bildirmesiyle bilinebilir.
24:04Özellikle şayet sünnette vahiy
24:07olsaydı o da korunma altına
24:10alınırdı gibi insanlar
24:13hadis uyduramazdı gibi söylemlerin
24:16bir delil boyutu yoktur.
24:19Zira Kur'an ile sabittir ki
24:22Allah subhanehu ve teala
24:25Tevrat ve İncil gibi kitapları göndermiştir.
24:28Öyle değil mi? Bunların vahiy
24:31olduğu kesindir. Ancak bunları
24:34insanlar tahrif edebilmiştir.
24:37İnsanların bir kısmı kendi elleriyle
24:40kitaplar yazıp bu Allah'tandır demişlerdir.
24:43Yani şimdi
24:46Tevrat ve İncil'in bazı kısımları
24:49tahrif edildi diye bunlar vahiy
24:52değil midir? Böyle mi diyeceğiz?
24:55Bu gerçekten çok zayıf ve
24:58çürük bir argümandır.
25:02Allah subhanehu ve teala'nın kitaplar dışında
25:05Resul ve Nebilerini
25:08vahiy ile desteklediğini, onlara
25:11birçok hususta vahiy indirdiğini
25:14ve bunların kitaplar dışında
25:17olduğuna dair Kur'an'da yüzlerce
25:20delil vardır kardeşlerim.
25:23Mesela Kasas suresinde geçen
25:26Musa a.s ile
25:29Allah subhanehu ve teala'nın
25:32arasında geçen konuşma
25:35apaçık bir vahiydir. Ama bu vahiy
25:38bir kitap ile olmamıştır. Kitap
25:41dışında bir vahiydir. Rabbimiz
25:44şöyle buyuruyor. Musa
25:47ateşin yanına gelince o
25:50mübarek yerdeki vadinin sağ tarafındaki
25:53ağaçtan şöyle seslenildi.
25:57Ey Musa şüphesiz ben, evet ben
26:00alemlerin Rabbi olan Allah'ım
26:03ve asanı yere bırak.
26:06Musa a.s. asasını bıraktı.
26:09Birden onu sanki o
26:12bir yılanmış gibi hareket eder
26:15görünce geriye döndü ve arkasına
26:18bakmadan kaçtı. Bunun üzerine
26:21denildi ki ey Musa geri gel ve korkma
26:24çünkü sen emniyet içinde olanlardansın.
26:27Devam ediyor ayetler. Elini
26:30koynuna sok kusursuz bembeyaz çıkacaktır.
26:33Korkudan açılan kollarını kendine
26:36çek. İşte bu ikisi
26:39Firavun ve onun adamlarına karşı
26:42Rabbin tarafından iki kesin
26:45delildir. Çünkü onlar
26:48yoldan çıkan bir kavim olmuşlardır
26:51üzerine seslenildi.
26:54Musa dedi ki Rabbim ben onlardan birini
26:57öldürmüştüm. Beni öldürmelerinden korkuyorum.
27:00Bakın ayetleri görüyorsunuz. Şimdi kardeşlerim
27:03bir perde gerisinden
27:06gerçekleşen bu vahide
27:09Musa a.s. bunları bir kitaptan mı okumuştur?
27:12Hayır. Bizzat alemlerin
27:15Rabbi olan Allah'tan kitap haricinde
27:19ve daha sonra Rabbimiz bu vahiyi bizlere
27:22Kuran-ı Keriminde bildirmiştir.
27:25Yani biliyorsunuz Musa a.s.
27:28Musa a.s. aldığı
27:31kitap çok daha sonra
27:34Tur dağındadır.
27:37Yine Musa a.s.
27:40sihirbazlar ile olan karşılaşmasında
27:43sihirbazlar ellerindeki ipleri atınca
27:46Musa a.s. korkmuştu öyle değil mi?
27:48Ve o esnada Musa a.s.'a Rabbimiz
27:51vahyetti.
27:54Ona korkma diye seslendik.
27:57Çünkü üstün gelecek olan
28:00kesinlikle sensin.
28:03Şimdi bu vahiyi Musa a.s.
28:06kitaptan mı okudu? Kitapta mı geldi?
28:09Hayır. Yine kavminin
28:12su ihtiyacı için taşa vurmasının vahyedilmesi.
28:15Firavunun zulmünden kurtulmaları için
28:18gece yolculuğa çıkmalarının emredilmesi.
28:21Denizi yarması için
28:24asasıyla denize vurmasının vahiy ile emredilmesi.
28:27O esnadaki vahiy ile evredilmesi.
28:30Bunların hepsi kitap dışında vahiylerdir.
28:33Bunlar bizlere daha sonraları
28:36Kuran'da bildirilmiştir.
28:39Yine mesela Yusuf a.s.'ın
28:42adamın kuyuda aldığı vahiy.
28:45Ne buyuruyor? Onu götürüp de
28:48o kuyunun görünmeyen yerine
28:51bırakmaya karar verdikleri zaman
28:54Yusuf'a şüphesiz ki
28:57sen onlar farkına varmadan
29:00onların bu işlerini kendilerine
29:03bildireceksin diye vahyetmiştik
29:06diye buyuruyor Rabbimiz.
29:09Ortada kitap yok.
29:12Ortada Yusuf a.s.'a inmiş o esnada bir kitap yok.
29:15Yusuf a.s. bunu kitaptan okumuyor.
29:18Kitap dışında vahyediliyor.
29:21Keza yine Yusuf a.s.'ın gördüğü rüya
29:24bir vahiy değil midir?
29:27Babası Yakup a.s.'a anlattığı
29:30ve onun da bunu sakın kardeşlerine anlatma dediği o rüya
29:33bir vahiy değil midir?
29:36Gördüğü rüya, oğlunu kurban ederken gördüğü rüya
29:39bir vahiy değil midir?
29:42Oğlu ey babacım emrolunduğunu yap
29:45beni teslim olarak bulacaksın inşallah
29:48demesi bu vahyi tasdik etmesi
29:51ve bu vahye teslim olması değil midir?
29:54Oysa ki bu kitapla gelmedi.
29:57Bunu İbrahim a.s. rüyasıyla gördü.
30:00Rüya yoluyla vahyedildi.
30:03Keza yine Allah Rasulü a.s.'ın gördüğü
30:06ve Rabbimizin tasdik ettiği
30:09rüya bir vahiy değil midir?
30:12Peki bu vahiyleri başta Allah Rasulü
30:15olmak üzere bu Rasuller kitapta mı okudular?
30:18لَقَدْ صَدَقَ اللّٰهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ
30:21لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ
30:24اِنْشَاءَ اللّٰهُ اَمِن۪ينَ مُحَلَّق۪ينَ
30:27رُؤُسَكُمْ وَمُقَسِّرِنَا لَا تَخَافُونَ
30:31Ant olsun ki Allah peygamberlerinin
30:34peygamberinin rüyasının gerçek olduğunu
30:37tasdik etmektedir.
30:39Ey iman edenler!
30:41Siz Allah dilerse güven içinde
30:44başlarınızı tıraş etmiş ve saçlarınızı kısaltmış olarak
30:47korkmadan Mescid-i Haram'a gireceksiniz.
30:50Allah sizin bilmediğinizi bilir.
30:53Size bundan başka yakın bir zamanda da
30:56bir zafer verilecektir buyurmadı mı Rabbimiz?
30:59Allah Resulü'nün gördüğü ve Allah'ın
31:02tasdik ettiği bu rüya vahiy değil midir?
31:05Tabii ki de vahidir.
31:08Peki Kur'an'da bu vahiy olan rüya bildirildi mi bize?
31:13Hayır.
31:15O rüya kendisine rüya yoluyla vahyedildi.
31:18Daha sonra Rabbimiz bunu bize kitabında bildirdi.
31:23O zaman Allah Resulü bu vahyi
31:26işte bahsettiğimiz şekilde Kur'an dışında almadı mı?
31:31Bunlar gibi onlarca ayetlerde
31:34neredeyse tüm peygamberlerin aldığı vahiy
31:37sadece kitaplar yoluyla vahiy değildir ki.
31:42Bunca apaçık ayetlere rağmen
31:45hala nasıl oluyor da
31:48kitap ve Kur'an dışında vahiy olamaz diye
31:51iddia edilebiliyor,
31:53inanın insanın aklı almıyor.
31:56Mesela biraz önce zikrettiğim o Cibril hadisinde
32:01bizzat meleğin gelip dini öğretmek adına
32:06herkesin içinde ve herkesin onu görmesinden dolayı
32:10inkar ediyorlar bu hadisi.
32:13Diyorlar ki bu imkansızdır.
32:16Oradaki herkesin göreceği şekilde
32:19meleğin gelmesi ve konuşması mümkün değildir diyorlar.
32:22Subhanallah.
32:24Yahu kardeşim Lut Aleyhisselam'ın kavmini helak etmek için gelen melekleri
32:30o kavmin, o mücrim kavmin, o fasık kavmin, o kafir kavmin hepsi görmedi mi?
32:38Önce İbrahim Aleyhisselam'a gelip müjde verip
32:41sonra Lut'un kavmine gittiler.
32:44Kavmi Lut Aleyhisselam'ın kapısına dayanıp
32:47o meleklerin insan suretinde olmasından dolayı
32:50kendisine vermesini istemediler mi?
32:53Bunu Rabbimiz bizlere bildirmedi mi?
32:56Allah aşkına bu ayetleri sizler hiç mi okumuyorsunuz?
33:01Rabbimiz bir zamanda elçilerimiz İbrahim'e müjde ile geldiler.
33:07Selam olsun sana dediler.
33:09O da size de selam olsun diye mukabele etti.
33:12Ve zaman kaybetmeden gidip önlerine güzelce kızartılmış bir buzağa getirdi.
33:19Fakat yemeğe el uzatmadıklarını görünce
33:23onların bu halini yadırgadı ve içine bir korku düştü.
33:28Onlar da korkma biz Lut kavmini helak için gönderildik dediler.
33:34Bakın burada İbrahim Aleyhisselam bile ilk etapta onların melek olduğunu anlamıyor.
33:41Ve onlara ikramda bulunmak istiyor misafirler diye.
33:46Sonra ayetler devam ediyor.
33:48Bu sırada İbrahim'in karısı ayakta durmuş onları dinliyordu.
33:54Meleklerin sözünü duyunca güldü.
33:57Biz de ona İshak'ın ardından da torunu Yakub'u müjdeledik.
34:04Bakın İbrahim Aleyhisselam'ın eşi de onları görüyor.
34:09Yani tam bir insan suretinde gelmişler ve vahiy getirmişler.
34:16Allah aşkına daha eşi hamile dahi değilken
34:20çocuğunun ve torununun isimleriyle bildirilmesi vahiy değil midir?
34:26Bu Allah'ın vahiyinin dışında bir şey olabilir mi?
34:31Devam ediyor ayetler.
34:34Bunun üzerine kadın hayretler içinde vay başıma gelene.
34:39Ben ihtiyar bir kadın şu kocam da ihtiyar bir adamken
34:44ben bu halimle çocuk mu doğuracağım?
34:46Doğrusu bu gerçekten şaşılacak bir şeydir dedi.
34:50Melekler sen Allah'ın işine mi şaşıyorsun dediler.
34:55Sonra da ey hane halkı Allah'ın rahmeti ve bereketi üzerinize olsun.
35:00Şüphesiz Allah övülmeye layık olan şan ve şerefi pek yücedir diye dua ettiler.
35:08Nihayet İbrahim'den korku gidip müjdeyi de alınca
35:13hemen Lut kavmi hakkında elçilerimizle tartışmaya başladı buyuruyor.
35:19Çünkü İbrahim çok yumuşak huylu ve çok yufka yürekli ve
35:23kendini Allah'a vermiş bir kimseydi diye buyuruyor.
35:30Melekler ona şöyle dediler.
35:32Ey İbrahim sen bu tartışmadan vazgeç.
35:35Çünkü Rabbinin hükmü verilmiş ve hatta icraya konmuş bulunuyor.
35:40Artık onların başına geri çevrilmez bir azap mutlaka gelecektir.
35:47Şimdi şayet bu ayetler bir hadis rivayetiyle bizlere gelmiş olsaydı
35:56bu kimseler bunları çoktan akla aykırı, şuna aykırı, Kuran'a aykırı diyerek inkar ederlerdi.
36:03Nasıl yani bir peygamber Allah'ın melekleriyle tartışır mı?
36:09Allah'ın hükmüne yönelik tartışır mı derler bir sürü akli argümanlarla bunu inkar ederlerdi.
36:17Yine şimdi kıyamet alametlerine dair ya da ileriye dönük olaylarla ilgili
36:25sahih bir hadis okuduğumuz zaman bu kimseler hemen diyorlar ki
36:30bunu bir peygamber nasıl bilsin? Bu uydurmadır.
36:33Galiba ancak Allah bilir.
36:35Allahu Ekber.
36:36Yahu kardeşim tabii ki galiba Allah vahiy yoluyla Resullerine bildirmeden nasıl bilsinler?
36:43Tabii ki Allah bildiriyor ve onlar da buna binaen öğreniyor.
36:47İşte vahiy de budur zaten.
36:50Şimdi burada İbrahim aleyhisselam Lut kavminin helak edileceğini
36:56Lut aleyhisselamdan önce ve helaktan önce öğrendi mi?
37:00Evet öğrendi.
37:02Peki bu İbrahim'e kitapla mı bildirildi?
37:06Hayır. Ayetler gayet açık.
37:09Meleklerle karşılıklı olarak konuşarak bildirildi.
37:14Yani bunca açık kat'i deliller varken
37:18hala Resuller kitap dışında vahiy alamaz diye iddia etmek neyin nesidir?
37:24Nasıl bir akıl tutulmasıdır?
37:27Devam edelim ayetleri okumaya.
37:30Yani bu kimselere kitap dışında vahiy olduğunu,
37:35Allah'ın Resulleriyle böyle bir ilişkisinin olduğunu delillendirmek için bizim konuşmamıza gerek yok.
37:42Zaten ayetler diyorum ya yüzlerce ayet bunu açıkça beyan ediyor.
37:47Elçilerimiz Lut'a gelince
37:51Onlara sapık kavminin musallat olabileceğinden dolayı endişeye kapıldı.
37:57Bu yüzden göğsü daraldı ve bugün gerçekten pek çetin bir gün olacak dedi.
38:03Bakın Lut aleyhisselama ilk etapta onların melek, Lut aleyhisselam da onların ilk etapta melek olduklarını anlamıyor.
38:11Onları güzel bir insan suretinde görüyor ve bundan dolayı endişeye kapılıyor.
38:16Kavmi onlara misafirlerine azgınlık ve taşkınlık gösterecekler diye.
38:23Lut'un kavmi koşarak onun yanına geldiler.
38:27Daha önce de o kötü işi yapmaktaydılar.
38:31Sonra Lut da keşke size karşı koyabileceğim bir kuvvetim olsaydı.
38:36Yahut sağlam bir kaleye sığınabilseydim dedi.
38:41Melekler dediler ki ey Lut biz Rabbinin elçileriyiz.
38:46Onlar sana asla dokunamazlar.
38:49Sen gecenin bir kısmında ailenle çıkıp yürü.
38:53Karından başka sizden hiçbirisi geride kalmasın.
38:57Çünkü onlara gelecek olan azap şüphesiz ona da isabet edecektir.
39:02Onlara vaat edilenin helak zamanı sabah vaktidir ve sabah yakın değil mi buyuruldu.
39:11İşte kıymetli dostlar tüm bunlar ve bunlar gibi onlarca ayetler
39:17Rasullerin kitaplar dışında Allah'tan vahiy aldıklarını apaçık bir şekilde ispat etmektedir.
39:26Herhalde bu konuda bu kadar delil yeterlidir.
39:31Şimdi gelelim vahyi gayrimetlu kavramına.
39:38Kardeşlerim vahyi gayrimetlu tilavet olunmayan yani Kuran'da geçmeyen
39:46ve Kuran dışında Rasulün aldığı vahyi ifade etmek için kullanılan bir ıstılahtır.
39:55Ve bu ıstılah ve kavram ilk olarak Ayşe validemiz tarafından kullanılmış olduğuna dair sayıh rivayetlerde geçmiştir.
40:05Yani sahabelerde bu ayrımın mefhum olarak bulunduğu görülmektedir.
40:13Malum Hazreti Ayşe validemizin ifk yani iftira hadisesinde
40:20vahyin gecikmesi sebebiyle yaşanan sıkıntıları anlattığı uzun bir hadis var.
40:27Bu hadiste vahyin geldiği esnadaki duygusunu tasvir eden şu cümleleri kullanıyor.
40:34Buhari ve Müslim'de geçen rivayette diyor ki Ayşe validemiz
40:38Ben o zaman suçsuz olduğumu ve Allah'ın beni temize çıkaracağını biliyordum.
40:44Fakat Allah'ın benim hakkımda vahyen yutla yani tilavet olunan bir vahyi indireceğini hiç zannetmiyordum.
40:54Zira benim halim Allah'ın hakkımda tilavet edilen bir şeyle yani Kuran ayetiyle konuşmasına değmezdim.
41:05Ben ancak Resulullah'ın uykusunda bir rüya göreceğini ve o rüya ile beni temize çıkaracağını umuyordum diyor Ayşe validemiz.
41:15Görüldüğü gibi burada Ayşe validemizin vahyi ile temize çıkarılacağını beklediğini
41:21ancak bunun metlu tilavet olunan bir vahyi ile yani Kuran ayetiyle olmayacağını
41:28Kuran dışında bir vahyi ile olacağını beklediğini açıkça ortaya koyuyor.
41:33İşte bu ibare daha sonraları Kuran vahyi ile bildirilenler ve Kuran dışında bildirilenler olarak
41:41tüm Müslümanlar tarafından bir ıstılah haline gelmiştir.
41:46İşte bu anlamda ıstılah olarak vahyi, metluf Kuran'da geçen ve bir ibadet olarak hem Kuran'ı okurken
41:54hem de namazlarda lafızlarıyla tilavet edilen vahyidir.
42:01Bu bizzat lafızlarıyla birlikte Allah Resulüne vahyedilen, ezberletilen, kalbine yerleştirilen
42:10ve okutulan kitaptan olan vahyidir.
42:15Aynen şu ayetlerde geçtiği gibi.
42:18Ey Resul! Cebrail sana vahyi bitirmeden onu yani Kuran'ı acele ezberlemek için dilini onunla kımıldatma buyuruyor.
42:34Çünkü onu senin kalbinde toplayıp ezberletmek de, onu dilinle akıtıp okutmak da bize aittir.
42:48فَاِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِ قُرْآنَهُ
42:52O halde biz onu okuduğumuz zaman sen onun okunuşunu takip et.
42:59Bakın Cebrail Aleyhisselam bizzat okuyor ve Allah Resulünden de onun okumasını takip etmesi isteniyor.
43:09ثُمَّ اِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ
43:13Sonra onu açıklamak da elbette bize aittir buyuruyor.
43:18Bakın burada da okunan Kuran ayetlerinin bir de beyanından ve açıklamasından bahsediyor Rabbimiz.
43:27Ve okuduğun o Kuran ayetlerinin açıklaması, beyanı bize aittir diye buyuruyor.
43:37İşte metluv, vahiy, tilavet edilen, okunan vahiy budur.
43:44Yani Kuran ayetleridir.
43:47Vahiy gayrimetluv ise Kuran dışında Allah Resulünün biraz önce zikrettiğimiz ayetlerde geçtiği şekilde
43:57rüya, ilham, kalbe ilka etmek, elçi vasıtasıyla bildirmek şekliyle
44:05ve vahyin şekillerinin her biriyle Kuran ve kitap dışında Allah'tan aldığı her türlü vahiydir.
44:15Beyan etmek, açıklamak, öğrenmek ve öğretmek gibi hususların birçoğu işte 14 asırdır tüm Müslümanların sünnet dediği bu vahiyle olmuştur.
44:30Bu apaçık bir şekilde ortadayken.
44:33Allah'ın ezelden beri tüm Resul ve Nebileri hakkında vahyetme seyri sünneti bu iken
44:40hala ısrarla kitap ve Kuran dışında vahiy yoktur demek tam bir akıl tutulmasıdır kardeşlerim.
44:48Hatta bu kimselerden bazıları öyle ileri gidiyorlar ki
44:53sırf Allah Resulünün Kuran dışında vahiy aldığını kabul etmemek için
44:58Allah Resulünün namazı Yahudilerden öğrendiğini, haccı Mekkellerden öğrendiğini söyleyecek kadar ileri gidiyorlar.
45:05Yani namazın tüm rükün ve kılınışını Kuran'da bulamadıkları için
45:09ve ona Allah melekleri vasıtasıyla öğretti de dememek için
45:14Allah Resulü namazın nasıl kılınacağını Yahudilerden öğrendi diyebiliyorlar.
45:20Yine haccın tüm rükün ve eda edilişini yani hac menasikini Kuran'da bulamadıklarından dolayı
45:27Allah Resulü haccı müşrik Mekkellerden öğrendi diyebiliyorlar.
45:33Bir de bu kimselere kardeşim Kuran'da namaz, hac, zekat ve diğer birçok hükümler mücmel olarak gelmiştir.
45:42Bunların detayları sünnet ile sabit olmuştur denildiğinde
45:46hemen güya sanki Kuran'ı savunuyorlarmış gibi olur mu böyle bir söz?
45:51Bu söz Kuran'a hakarettir. Nasıl yani?
45:54Allah Kuran'da eksik bıraktı onu Resul mü tamamladı gibi akli argümanlar ortaya koymaya çalışıyorlar.
46:02Yahu kardeşim Allah ve Resuller arasındaki ilişki sizin hayal dünyanızda tasavvur ettiğiniz bir ilişki değil ki.
46:10Siz uyduruyorsunuz böyle bir ilişkiyi. Siz Allah ve Resullerinin arasını ayırıyorsunuz.
46:16Rabbimizin hükümlerin bir kısmını ya da esaslarını Kuran'da bildirmesi
46:21ve detaylarını Resulü vasıtasıyla öğretmesi neden Kuran'a karşı bir değer düşüklüğü olsun?
46:28Bunların kafalarında sanki Allah ve Resulü birbirine rakip iki şari gibi.
46:35Bunu siz ortaya atıyorsunuz ve şüpheler oluşturmaya çalışıyorsunuz.
46:40Allah'ın Resullerinin din hakkında bildikleri bildirdikleri her şey sadece Allah'tan aldıkları vahiyledir.
46:50Neyin Kuran ile bildirileceği, neyin bizzat Resule elçiler vasıtasıyla ya da rüya ve ilham vasıtasıyla bildirileceğine ancak Allah karar verir.
47:02Zaten Allah kitaplarını da Resullerine indiriyor ve bu indirilen kitabı tebliğ etmelerini istiyor.
47:09Böylece Resullerini örnek, model, kendilerine itaat edilen önderler ve usvek kılan Allah'tır.
47:18Kuran baştan sona Allah'ın Resulleri ile vahiy ilişkisini ve Resullerinde Allah'tan aldıkları vahiy kavimlerine tebliğ edip öğretme, açıklayıp beyan etme örnekleri ile doldurur.
47:31قُلْ اِنَّمَا عُذِلِكُمْ بِالْوَحْيِ
47:34De ki ben sizi sadece vahiy ile uyarıyorum.
47:37Yine şöyle buyuruyor Rabbimiz.
47:39De ki ilk Resul ben değilim. Bana ve size ne yapılacağını da bilmiyorum.
47:45Ben yalnızca bana vahy edilene uyuyorum.
47:48Ben yalnızca apaçık bir uyarıcıyım buyuruyor.
47:51Yani Rabbimiz Resulüne şunu dedirtiyor.
47:55Ben yeni çıkmış türedi bir Resul değilim. İlk ben gelmedim.
47:59Ben bu işin nereye varacağını da bilmiyorum.
48:02Bana ancak Rabbim vahy ediyor ve ben de vahy edileni size açıklıyorum.
48:07İşte bu. Vahiy budur.
48:10وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْحَوَٓاءِ اِنْ هُوَ اِلَّا وَحْيٌ يُوحَى
48:15O hevasından konuşmaz. Onun konuştuğu ancak vahidir.
48:20Evet. Kıymetli dostlar.
48:24Vahyin ne olduğu ve nasıl olduğunu nakli deliller ile değil de
48:29hayal ürünü akli argümanlarla anlamaya çalışıp
48:34özellikle oryantalistlerin İslam karşıtı propagandalarına aldanıp
48:40süslü sözlerine kanıp bu konuda haktan uzaklaşıp
48:46batula düşen bu kimselere Rabbim selamet ve idrak nasip eylesin inşallah.
48:53Hem bizlere hem de tüm müminlere vahyi en doğru şekilde anlamayı
48:59ve vahyi hayata hakim kılmayı nasip eylesin.
49:04Rabbim bu kardeşlerimize de bizlere de inşallah selametler ihsan eylesin.
49:11Evet. Kıymetli dostlar. Kerim kardeşlerim.
49:15Bu haftada böylece süremizi doldurduk ve
49:19İslam akidesine ilişkin önemli mefhumlardan
49:24vahiy mefhumunu ele almaya çalıştık.
49:28Bir sonraki programımızda yeni bir mefhum,
49:32yeni bir konu üzerinde buluşmak ümidiyle
49:36her birinizi alemlerin Rabbi olan Allah'a emanet ediyorum.
49:40Esselamu Aleykum ve Rahmetullahi ve Berekatuhu.