T24 yazarı Prof. Dr. Ayşe Naz Bulamur ile T24 editörü Hazal Sipahi’nin dizi, film ve belgesel gibi yapımları tartıştığı Ekran Aşkına’nın yeni bölümünde Cevher filmi mercek altında.
Cevher eleştirdiklerinin tuzağına mı düşüyor?
Cevher eleştirdiklerinin tuzağına mı düşüyor?
Category
🎥
Kısa filmDöküm
00:00T24 ekranından herkese merhaba. Ben Ayşenaz Bulamur.
00:13Ben Azal Sipahi. Ekran aşkına da bizleri ekrana bağlayan dizi ve film gibi yapımları mercek altına alıyoruz.
00:19Peki hocam bugün benceğimizin altında hangi yapım var?
00:23Mubi'de gösterime giren CFR filmini tartışalım. 50 yaşlarındaki bir yıldız Elizabeth Sparkle bir gençlik ve güzellik iksiri olduğu düşündüğü bir maddeyi içer ve içinden çok daha güzel ve genç versiyonu olan su çıkar.
00:38Aynı benliğe sahip iki kadın arasında korkunç bir çatışma başlar.
00:42Evet bu filmde fazlaca hype'landı. Herkes bu filmi bekler bu filmi konuşur oldu. İlk olarak çevirisiyle başlayalım istiyorum konuşmaya.
00:51Filmin orijinal ismi The Substance ama cevher olarak çevrildi sizin de dediğiniz gibi. Bu çeviriye ne diyorsunuz hocam?
00:58Substance Türkçede madde ya da öz demek ve aslında film güzelliği ve gençliği cevher olarak gören toplumu eleştiriyor.
01:07Ve filmin adı öz olduğu için de filmde dört elementin imgelerini görüyoruz. Su, hava, ateş, toprak gibi.
01:15Ve ayrıca da toplumun yarattığı da bu güzellik standartlarıyla özümüzden çıkmışız.
01:21Ve maddeyi de telefonda veren kişi erkek sanıyorum ve maalesef filmde de sanki bu özü bir erkek yaratıyor havası var.
01:28Evet maalesef öyle bir havada var. Ben bir de kastlı konuşalım istiyorum ilk olarak.
01:34Filmde Demi Moore Elizabeth Sparkle karakterini canlandırıyor. Margaret Qualley de Elizabeth'in daha iyi bir versiyonu olduğu söylenen Su'yu canlandırıyor.
01:45Yapımcı Harvey'i de Deniz Kuyt oynuyor. Zamanının yıldızı Elizabeth 50. yaş gününde fitness şovunu sunduğu işinden kovuluyor.
01:55Çünkü yerine daha genç, daha seksi birinin gelmesini istiyor. Bu iğrenç yapımcımız Harvey.
02:00Ve yani Hollywood'un yaşlılığından hepimizin haberi var. Demi Moore'da Hollywood'daki yaş ayrımcılığını izlemek için bence doğru bir kast seçimi.
02:09Kariyerine de baktığımızda 80'lerde 90'larda bir zirve yaşıyor. 1995'de dünyanın en çok kazanan kadın oyuncusu.
02:192000'lere geldiğimizde ise kariyeri bir nevi düşüşe geçiyor diyebiliriz. Ama mesela filmde Demi Moore'un oyunculuğu gayet iyiydi.
02:27Aklıma takılan şu oldu. Neden 62 yaşındaki Demi Moore 50 yaşındaki Elizabeth Sparkle'ı canlandırdı dersiniz? Bu tercihi nasıl yorumlayabiliriz?
02:37Ben önce Hollywood'da 50 yaş 62'ye tekabül ediyor diye düşündüm. Sonra fark ettim ki 62 yaşındaki bir kadının 50'li bir karakteri canlandırabileceğini gösteriyor aslında.
02:48Yani film bizim ön yargılarımızı da kırıyor. Çünkü normalde 40 yaşlarında bir kadının 50 yaşındaki bir karakteri oynadığında biz buna şaşırmıyoruz.
02:58O yüzden ekranda, dizilerde, filmlerde annelerle çocukları neredeyse aynı yaşta. Ve o yüzden de bence Demi Moore seçimi yaşlılığı da cesurca sorguluyor diye düşünüyorum.
03:13Evet özellikle anneler ve oğulları aynı yaşta neredeyse oluyorlar bir de. Kızları olmuyor mesela genelde bu.
03:20Ve ben de şeyi merak ettim. Hani 45 yaşında fitness kaseti çıkaran Jane Fonda acaba ne düşündü bu filmi izledi mi diye merak ettim.
03:29Yine birazcık daha kasten devam edelim. Bu iğrenç yapımcıdan bahsetmiştim Harvey diye. Harvey'de Dennis Quaid oynuyor.
03:36Ve bu oyuncu Trump destekçisi bir oyuncu. Hatta seçim zamanı kürsüye çıkarak Trump'ı destekleyen çeşitli söylemleri konuşmaları var.
03:45Yani acaba neden Trump destekçisi birine feminist olma iddiasındaki bir filmde rol veriliyor diye düşündüm.
03:54Bu filmin yönetmenin söylemiyle feminist olma iddiasıyla sizce uyuşuyor mu dersiniz?
04:01Ben öncelikle bir oyuncunun politik düşüncesiyle işini ayırt ediyorum.
04:05Yani bana göre bir oyuncu ekranda gerçekten işini iyi yapıyorsa hangi partiye oy verdiği benim için fark etmez.
04:12Kaldı ki Harvey o kadar korkunç bir rolde ki yani filmde neredeyse yaşçılığın cinsiyetçiliğin tırnak içinde babası gibi.
04:21Yani belki de özellikle de seçilmiş olabilir. Hele o ilk sahnelerde böyle çılgınca karides yediğini görüyoruz.
04:29Yani aslında orada yediği yuttuğu çalıştığı kadınlar.
04:32Toplumsal eleştiri iddiasıyla da film örtüşüyor diyebilirim.
04:36Yani çünkü biz maalesef Harvey'lerin dünyasında yaşıyoruz.
04:40Amerika'daki son seçim sonuçları da bunu gösteriyor.
04:43Evet yani bir Harvey hapse tıkılıyor başka Harvey'ler hala mesela başkan bile olabiliyor.
04:50İşinden kovulan Elizabeth de evine doğru yol alırken bir billboard'ta kendi fotoğrafının indirildiğini görüyor.
04:57Ve orada bir kaza geçiriyor.
04:59Kazanın ardından da bu Substance'da yani Cevher'le tanışıyor.
05:04Ve bunlar olaylar olurken Elizabeth kendini bu gençlik iksirine kollarına bırakırken aslında bir sistemi eleştirmiyor.
05:14Kendini suçluyor ve sisteme tekrardan uymak için bir adapte olduğunu görmeye çalışıyoruz.
05:21Ama Substance'ın kuralları ve dengesi var.
05:24Vaadi kendinin daha iyi bir versiyonu olman daha önce söylediğimiz gibi.
05:28Ve bir hafta kendi bedeninde bir hafta bu daha iyi bir versiyon olduğu söylenen bedende yaşayacaksın.
05:34Bilinci de ortak olarak paylaşacaksınız.
05:36İkisi de sensin, ikisi de sensin, ikisi de sensin diye de sürekli söyleniyor.
05:41Sizin bu Substance'ın vaadleri ve kurallarına dair yorumlarınız neler?
05:45Siz bu Substance'ı alır mıydınız hocam?
05:48Ben de alır mıydım diye düşündüm film izlerken.
05:51Herhalde almayı düşünürdüm ama sonra çekinirdim ve cesaret edemezdim diye düşünüyorum.
05:56Çünkü bu Substance'la ilk tanıştığımız karakter hastanede çalışan bir görevinin bakışları çok korkutucuydu.
06:03O yüzden de herhalde cesaret edemezdim ama mutlaka hayalini kurardım diye düşünüyorum.
06:09Filmde de bu ikisi de sensin mesajını beğendim.
06:12Çünkü hayatımızın farklı dönemleri hep bizimle.
06:15Yani ben de şimdi dönüp baktığımda otuzlu yaşlarım hala bende.
06:19Evet işte yanaklar karışıyor, sarkıyor ama aslında öz bence pek değişmiyor diye düşünüyorum.
06:26Ve oradaki kadının elli yaşlarını bırakıp tamamen yirmiye dönmemesini sevdim.
06:31Yani orada genç versiyonuyla orta yaşlı versiyonu gerçek anlamda birbirlerinden besleniyorlar.
06:38Ve evet yani bu vaatleri hangimiz hayır diyebilir bir yerde?
06:42Hepimiz belki de Elizabeth'iz.
06:44Şimdi kozmetik ürünlere baktığımızda hepsi bize bir hayal veriyor.
06:48İşte bunu sürersen karışıklıklar azalacak, yanaklar toplanacak, lekeler gidecek.
06:54Yani hepimiz bu hayale tutunuyoruz aslında.
06:57Yani belki gerçekten içmesek de kim bu hayali kurmuyor?
07:00Evet evet kesinlikle ve şeyi de düşünmeden edemiyor insan.
07:04Çünkü bu iki karakter birbirini tüketmeye başladığı için o denge vurgusu aslında bozuluyor.
07:10Ve ondan sonra zaten olaylar gelişir.
07:13Orada şeyi de düşünüyor insan.
07:15Ya ben dengeyi tuttururdum ya, tuttururdum sanki gibi bir düşünce de beni sardı en azından.
07:23Gelelim filmdeki yemeklere.
07:25Yemeklerin simgelendiklerine geçmeden önce de bana bir film tuzağa düşmüş gibi geldi.
07:31Hani bu Elizabeth'i tüketmeye başladığında su, Elizabeth böyle kızartmalar, bol yağlı yemekler vesaire yemeye başlıyor.
07:39Mesela tavuk butlarından biri göbek deliğinden çıkıyor sunun.
07:43Ve Elizabeth'in beslenme şeklinden şikayetçi olmaya başlıyor suda.
07:47Yani bu da aslında bir nevi Elizabeth'in suyu tüketişi olmuş oluyor.
07:52Ancak burada mesela bu yağlı yemekler, tavuklar vesaire,
07:57hani daha böyle abur cubur ya da fast food dediğimiz şeyleri bize göstererek
08:02aslında iyi besin, kötü besin ayrımı yaptığını düşünüyorum filminde.
08:07Yani brokoli'yi de çok abartırsan kendine saçma bir şey yapabilirsin diye düşünüyorum çünkü.
08:14Hani bu da böyle hani bize diyet kültürünün içine attığı bir tuzak gibi geliyor bana.
08:19O yüzden hani burada yine o iyi besin, kötü besin ayrımı yaparak o yeme bozuklukları kodlarını beslediğini düşündüm ben filmin.
08:27Hani böyle illa bir kategorilendirme yapacaksak da hani besin değeri yüksek,
08:32besin değeri düşük olarak bence yemekleri ayırmak daha sağlıklı olacaktır diye düşünüyorum.
08:38Peki sizce filmde yemekler, yemek yemek neyi simgeliyor?
08:42Yani ben öncelikle iyi besin, kötü besin ayrımını pek göremedim filmde.
08:47Çünkü bence öyle olsaydı ilk sahnelerde bu Harvey'nin yediği belki karides değil de işte hamburger, patates olurdu.
08:55Ama o karides yiyiş de çok fena.
08:57Çok fena evet evet o korkunçtu onu hiç unutamayacağım.
09:02Yani herhalde eğer karides yediğimde aklıma gelebilir o sahne.
09:06Bir yandan da yani bence Elizabeth de bu kategorilere karşı çıkıyor.
09:10Çünkü hem kadın hem bir spor hocası ve hep sağlıklı hep fit olmak zorunda.
09:15Hani biz şu anda da dışarı çıktığımızda yani hangi kadının böyle rahatlıkla bir hamburger yediğini görebiliyoruz ki.
09:21Yani genellikle hep böyle gayet zarifçe bir salata yenir.
09:26Yani belki de film buna da meydan okuyor olabilir.
09:29Ve kadınların kendisi de zaten yenip yutulan bir obje olmasını da eleştiriyor film.
09:34Peki aynaların ve yansımaların kullanımı da çok çok konuşuldu filmde.
09:39Sizin düşünceleriniz neler bu konuda?
09:41Filmde bir sahne var ve Elizabeth salonundan camdan dışarı bakıyor ve orada bir pankartı görüyor.
09:48O pankartta da kendinin genç versiyonu Suğ'un resmi var.
09:52Bir yılbaşı programının reklamı ve orada böyle pırıl pırıl bembeyaz bir elbise giymiş Pamuk Prenses gibi.
09:58Yani orada böyle hayran hayran kendisine bakıyor bir yandan.
10:03Bu bende mitolojideki Narcissus'u hatırlattı.
10:07Böyle sudaki yansımasına nasıl aşıksa o da bir yandan kendine hayran.
10:12Ve bence filmde seyirciler de bir ayna gibi.
10:15Bu Pamuk Prenses masalında oradaki üvey anne aynaya bakar.
10:20Aynı ayna söyle bana benden güzeli var mı dünyada diye sorar.
10:24Ve buradaki Elizabeth de hep bir onay bekliyor izleyicilerden.
10:27Ve izleyiciler sen çok güzelsin, harikasın, yerin doldurulamaz, kimse eline su dökemez diyor.
10:34Ve bu laflar söylendikçe de bir yerde anlamını da kaybediyor maalesef.
10:39Evet bu kendini sev mesajlarının da çok fazla anlamını kaybetmesi gibi.
10:43Ya dur bir sevmeden önce bir kabul edeyim.
10:46Bir notürleneyim de ondan sonra belki severim, belki sevmem.
10:50Peki hocam şeyden de bahsettiniz.
10:52Pamuk Prenses, Kötü Kraliçe, onun gençliğini, güzelliğini isteyen.
10:57Bu filmde de aslında bu iki kadının yani Su'nun ve Elizabeth'in aynı bilinci paylaşmalarına,
11:02aynı benliği paylaşmalarına rağmen birbirlerine girdiğini görüyoruz.
11:05Buna ne diyorsunuz?
11:07Bence o bir kadının içindeki iç savaşı başarıyla gösteriyor film.
11:12Yani Elizabeth o güzellik standartlarını öyle içselleştirmiş ki yani kendi yaşlı haline bir dinozora benzetiyor.
11:21Ve diyor ki tırnak içinde iğrenç, yaşlı, şişman, mide bulandırıcı, bedenime geri dönmek istemiyorum diyor.
11:29Yani kendi kendimize nasıl bir işkence ediyoruz onu başarıyla gösteriyor.
11:34Yani hangimizin içinde böyle karanlık, eleştirel bir iç ses yok ki?
11:38Evet, evet ve yani hani Su fazlasıyla mutlu ve memnun olduğu gençliğinin sağladıklarını elde ederken bu cevheri kötüye kullanmaktan çekinmiyor.
11:50Aslında kendine, Elizabeth'e zarar vermekten çekinmiyor.
11:55Ve Elizabeth bu tükenişlerin içerisinde artık tanınmaz hale geldiği zaman da bence film bir exploitation'a dönüşüyor.
12:03Exploitation'ı da Chat GPT şöyle açıklıyor.
12:06Yaşlanmış ve akıl sağlığını yitirmiş kadın karakterleri konu alan bir korku gerilim alt türü.
12:11Bu filmler genellikle yaşlı kadınları tehlikeli, dengesiz ve şiddet dolu karakterler olarak gösterir.
12:16Bu alt tür 60'larda Hollywood'un eski yıldızlarına yeni bir türde rol bulmak için onları ucuz ve korku sömürü filmlerinde kullanmaya başlamasıyla popülerleşti diyor.
12:28Böyle bir konuyu elle alan yani exploitation ya da yaş ayrımını konu alan bir film yapmak tuzaklı bir iş bence.
12:36Burada da eleştirdiği şeye bence dönüşmeye başlıyor aslında film ve bu tuzağa düşüyor diye düşünüyorum.
12:45Yani bu noktadan sonra sizin düşünceleriniz neler?
12:48Ben de tam tersine bu tuzağa düştüğünü düşünmüyorum.
12:53Çünkü filmde iki kadın da bir yani genç hali de orta yaşlı hali de eşit derecede tehlikeli ve ürkütücü.
13:01Yani eğer sadece izlediğimizde memur olsaydı o zaman evet film tam bu işte yaşlı ürkütücü deli kadın klişesini destekliyor derdim.
13:11Ama 20'lerindeki hali de 50 yaşındaki hali kadar korkutucu yani onun vücudunun da parçalandığını görüyoruz.
13:18Bir noktada kendisi de zaten genç suda bu maddeyi tekrar kullanıp tekrar güzelleşmek istiyor.
13:25Yani bu sapsınısı içip gençleşenler de çok rahatsız edici filmde.
13:29Evet mesela sapsınısı içenler böyle haleti ruhi olarak çok rahatsız edici hale geliyorlar.
13:35Mesela görsel olarak o hali görmüyoruz diye düşündüğüm için ben de tuzağa düştüğünü düşündüm.
13:41Çünkü hani en belirgin korku unsurlarından biri filmde hani Elizabeth'in yaşlanması, o şekil değiştirmesi, çürümesi hali neredeyse yani.
13:51Ve bir body horror film olarak da geçiyor.
13:54Body horror insan vücudunun veya diğer canlıların doğal olmayan veya grotesk dönüşümüne, yıkımına veya dejenerasyonuna odaklanan bir korku alt türüymüş.
14:04Ve hani mesela kamera suunun o kusursuz bedenin üzerinde geziniyor.
14:09Elizabeth'in ise hani o şekil değiştirmesiyle artık beyazlayan saçlarının, varislerinin, sarkıklarının, kırışıklıklarının, damarlarının üzerinde geziniyor.
14:19Bir yandan hani o klip estetiğiyle suyu görüyoruz.
14:23Diğer taraftan da korku unsuru olarak hani görsel korku unsuru olarak Elizabeth'in değişimini izliyoruz gibi.
14:30Ve evet kötü karakter Elizabeth değil, Su da değil tam anlamıyla.
14:35Aslında hani bunlara bunu yaptıran sistem bu var evet.
14:41Ama filmin mesajı da sanki sadece bu kadarmış gibi.
14:46Yani bir kadın hani gençlik ve güzelliği elde etmek için neler yapabilir o kadar.
14:51Bitti gibi düşündürdü bana.
14:54Sizin filmden aldığınız mesaj neydi? Size geçti mi?
14:57Yani mesajdan önce bana göre de filmdeki en büyük korku unsuru aslında Harvey'di.
15:03Ve tam tersine onun vücudu parçalanmıyor, gayet güzel giyiniyor, çok güler yüzlü ve o yüzden de çok daha korkutucu.
15:11Yani bakışları, konuşması, yemek yemesiyle bana göre en aslında ürkütücü unsur Harvey'di filmde.
15:18Mesaja gelirsek film insanları görünüşüne göre nasıl ötekileştirdiğimizi gösteriyor.
15:23Fakat bu düşünceler yeni değil yani Mary Shelley'nin Frankenstein romanını okursak orada da var.
15:29Yani doktorun o yarattığı isimsiz kişi yaşlı ve tırnak içinde çirkin olduğu için toplumdan dışlanıyor.
15:38Ve zamanla gene tırnak içinde bir canavara dönüşüyor.
15:41Yani o yüzden de filmde yeni bir düşünce yok.
15:44Evet bir hani o canavara dönüştüğünü de hani Monstro, Eliza Su galiba ikisinin isimlerinin karışımı.
15:53Onun da dönüştüğünü görüyoruz zaten hani sonunda artık bu benliğin, bedeninin.
15:59Ve bir yandan da Harvey'nin ama büyük ihtimalle de hani o gorbi sahnenin sonunda da yeni gençler bulmak için devam edeceğini biliyoruz.
16:11Hani cezalandırma kısmına da gelirsek.
16:13Bir yandan filmin yönetmeni de son sahne için yani artık Elizabeth'in bedenini bıraktığı Hollywood Walk of Fame'deki yıldızın üzerinde artık suratının eridiği noktada da bunun bir özgürleşme olduğunu söylüyor filmin yönetmeni.
16:29Ben de hani iyi de yani iş bedeninden ayrılınca mı bitiyor, bedenle mi bitiyor, yüzümüze neler yapıyoruz diye düşünüyorum.
16:36O yüzden o açıklama da bana çok geçmedi yönetmenden gelen.
16:42Peki sizce Hocam Sapsınız neden izlenir?
16:46Yani bence film bir kadının kendisine karşı ve topluma karşı verdiği savaşı başarıyla gösteriyor ve bu savaşta da kimse idealize edilmemiş.
16:56Yani ne Harvey ne de birlikte çalıştığı kadınlar hiçbiri böyle çok idealize edilmemiş.
17:03Hepsi ürkütücü ve aslında filmde bir özgürleşme vaadi olmaması da bana çok gerçekçi geldi.
17:10Yani senin dediğin gibi filmin sonunda bir spoiler olacak ama o kadrımdaki Elizabeth Sparkle yazan yıldızın o temizlenmesi, o arınması yani çok sembolikti.
17:22Yani toplum tırnak içinde pisliklerden arınıyor ve bu şov dünyası genç ve güzellerle tekrar devam ediyor.
17:32Ben de şeyden dolayı izlenir diyorum.
17:35Mubi'ye bir sansür yapıldı belki de seyircilerimizin de bildiği üzere.
17:39Ve Mubi Fest de bu sansürün üzerine kuyur filmine gelen festivalin tamamını iptal etti.
17:45The Substance da bu festivalde gösterilecek filmler arasındaydı.
17:49O yüzden hani şu anda Mubi'de destek için de izlenebilir diye düşünüyorum.
17:53Yani yine bu yaşçılığı ve hani güzellik dayatmasını öyle ya da böyle hani gündeme taşıması bence de güzeldi.
18:00Ve bazı sahnelerden ben bayağı etkilendim.
18:03Mesela makyaj sahnesi, Demir Mur'un evden çıkmadan önce o kapı kulpunda kendini görüştüğü vs. bunları da etkileyici buldum.
18:10Peki neden izlenmez dersiniz hocam?
18:12Yani film bence yani o kadının içindeki iç savaşı başarıyla resmetse de yani ben bu kadar böyle aşırı abartılı tantanalı filmleri pek sevmiyorum.
18:23Bülent İmos'un filmi Zavallılar da böyleydi.
18:27Yani çok çok abartılı.
18:29Yine de yeni bir argüman yok.
18:31Yani dediğim gibi Meryem Şevli'ye dönüp Frankenstein'ı okursak da zaten benzer fikirleri görürüz.
18:36Evet ben de Elizabeth'e dair belki daha çok şey öğrenebilirdik diye de düşünüyorum.
18:40Yani böylesi bir karakterimiz bir hafta ortadan kaybolduğunda hani hiç mi arayan soranı yok?
18:47Oscar'lı falan filan bir insan.
18:49Yani film gerçekçi olma iddiasında da değil.
18:51Ama yani Elizabeth'in yokluğunun bu kadar hissedilmiyor oluşu da bende bir soru işareti uyandırmadığı değil.
18:59Ve mesela en sonunda hani bu hani monstrua Elisa Su'nun tekrardan o durgun bir maske gibi olan Elizabeth'in suratına takması da yine bana hani yönetmenin bahsettiği o özgürleşme neredeydi?
19:16Niye hala o hani durgun dondurulmuş maskeyi fotoğrafı kullanıyor diye düşündürdü.
19:23Ve yani artık güncel feminizmlerin de farklı şeyler konuştuğunu düşünüyorum.
19:30O yüzden ben de bu noktaları izlenmez olarak belirledim.
19:34Ben o maskeyi beğendim bu arada.
19:36Yani ben aslında yönetmenle aynı fikirde değilim herhalde.
19:39Yani özgürleşme olmamasını çok sevdim.
19:42Evet her şeyi bir imgeden ve bir bariyet ve maalesef taktığımız maskeleri de çıkarmıyoruz.
19:47O zaman bir sonraki bölümümüzde görüşelim diyelim mi?
19:50Evet bir sonraki Ekran Aşkı'na da tekrar görüşmek üzere.
19:53Görüşürüz.