TÜRKİYE'NİN YILDIZLARI | OĞUZ ATAY | 02.02.2025
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:30HENÜZ ÇOCUKKEN, ÇOK KÜÇÜK YAŞLARDA AĞIR BİR HASTALIĞA YAKALANMASAYDI, BELKİ DE EVE KAPANIP KENDİNİ BU KADAR EDEBİYATA, HİKAYELERE, ROMANLARA VE KİTAPLARA ADAMAYACAKTI.
00:48BELKİ DE ÇOCUKLUK YİLLARINDA GEÇİRDİĞİ O AĞIR HASTALIK ONU BULMASAYDI, TUTUNAMAYANLAR GİBİ KÜLT BİR ROMAN TÜRK EDEBİYATININ KÜLLİYATINDA BULUNMAYACAKTI.
00:58BU HAFTA TÜRKİYE'NİN YILDIZLARINDA YAZAR OĞUZ ATAY VAR.
01:02YAŞARKEN DEĞERİ HİÇ ANLAŞILMAYAN, KİTAPLARI O HAYATA VEDA ETTİKTEN SONRA DEĞER KAZANAN OĞUZ ATAY.
01:09O EN ÇOK KİME ANLATTI, TUTUNAMAYANLARI MI, YOKSA BİLEREK VE İSTEYEREK TUTUNMAYANLARI MI?
01:16BU SORU EDEBİYAT VAR OLDUKÇA, OĞUZ ATAY KONUŞULDUKÇA SORULMAYA DEVAM EDECEK KUŞKUSUZ.
01:23O ZAMAN KİTABI ARALAYALIM, OĞUZ ATAY'IN O SİHİRLİ SAYFALARINDA DOLANMAYA BAŞLAYALIM.
01:34Hayat ona Kastamonu'nun İnebolu ilçesinde merhaba dedi.
01:37Ama 5 yaşındayken babasının tayini dolayısıyla Ankara'nın yolunu tuttular.
01:42Yeni bir kentte yeni bir hayata başlayacaktı.
01:45Ama henüz ilkokul sıralarındayken Zatüre'ye yakalandı.
01:49Bu onu sokaktan, arkadaşlarından ve kanı kaynayan bir çocukluktan uzak tuttu.
01:54Evde çok yorulmadan sakin bir hayat geçirmek zorundaydı.
02:03Sokakların yerini kısa bir süre içinde kitaplar aldı.
02:06Yazar kuzeni Firuzan onu klasiklerle tanıştırdı.
02:09Kendini hem kitaplara hem de derslere verdi.
02:12Tiyatroya ve resmede ilgi duyuyordu.
02:15Liseyi birincilikle bitirdiğinde bu kez İstanbul onu bekliyordu.
02:19Teknik üniversitede inşaat mühendisliği okuyacaktı.
02:22Zira babası öyle istemişti.
02:25Tıpkı yıllar sonra yazacağı Tutunamayanlar romanında Selim Işık karakterinin yaşadığı deneyim gibi.
02:33Üniversite yıllarından hemen sonra haftalık olarak yayınlanan Pazar Postası gazetesinde yazılar kalemi almaya başladı.
02:40Gazetede Turgut Uyar, İlhan Berk, Cemal Süreyya, Ülkü Tamer, Ece Ayhan, Atilla İlhan, Can Yücel gibi isimlerinde yazıları yer alıyordu.
02:49Oğuz Atay okurlarla ilk teması Pazar Postası'ndaki yazılarıyla kuracaktı.
02:591960 yılında İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi'nde şimdiki Yıldız Teknik Üniversitesi'nde öğretim üyeliğine başladı.
03:08Hemen ardından hayatını Fikriye Gürbüz ile birleştirdi.
03:116 yıl süren o evlilikte bir kızları oldu.
03:14Adını Özge koydular.
03:16Özge babasını şöyle anlattı.
03:18Uzun zaman Türgenev'in Babalar ve Oğullar isimli romanını babamın bana okuttuğu son roman olarak hatırladım.
03:24Okumam için verdiğini, okurken ne anladığımı, ne düşündüğümü sorduğunu sonra da bitirince konuşuruz dediğini hatırlıyorum.
03:32Hastalık süreci ikimizi aylarca ayırdı.
03:35Onun bana yazdığı ve benim de ona yazdığım mektuplarda bu konuya değinmediğimizi,
03:40onu görmeye gittiğimde de kitap üzerine tam konuşmadığımızı,
03:44onun düşüncesini anlatmadığını, benim de kitabın ana fikrini kafamda netleştiremediğimi hatırlıyorum.
03:50Sonraki yıllarda bu konuyu zaman zaman düşündüm ve onun neler söyleyeceğini hep merak ettim.
03:57Özge babasının neler söyleyeceğini hiç bilemedi.
04:00Oğuz Atay ise kısa ömründe ve çok da uzun sürmeyen yazarlık serüveninde ilk romanına doğru hızla ilerleyecekti.
04:07O ilk romanının adını Tutunamayanlar koyacak, 1970 yılında TRT Roman ödülünü kazanacaktı.
04:14Ancak Tutunamayanlar, Oğuz Atay'ın günlüklerinde yazdığı
04:17ben yaşarken unutulmuş biriyim sözünü doğrularcasına bir kenarda unutulup gidecekti.
04:23Yıllarca tıpkı diğer kitapları gibi o ilk romanı da bir kenarda hayatla buluşmayı bekleyecekti.
04:30Kimi eleştirmenlere göre hem söyledikleri hem de söyleyiş biçimiyle bir başkaldırıydı.
04:41Kimi yazarlara göre de Türk romanında tarihi bir dönemeçti
04:45ve modern Türk edebiyatının ilk ve en önemli eserlerinden bir tanesi olarak tarihe geçmişti.
04:51Okuyun, okumayın, sevin ya da sevmeyin.
04:55Tutunamayanlar ve onun yazarı Oğuz Atay, Türk edebiyatında büyük iz bırakacaktı.
05:01Adına okuma kulüpleri kurulacak, insanın hayattaki tutunamama hali
05:06o kitap sayfalarında karşılığını o romanla bulacaktı.
05:16Ben sizi bilmiyorum, seni tanıyorum.
05:18Evinize alışamadım herhalde.
05:20Eşyalarınıza alışamadım, yadırgadım onları.
05:23Salon salamancayı, deniz gibi büyük ve kavuşuk köpüklü yatağı olan karyolayı,
05:28aynı takımın yaldızlı gardırobunu ve gene aynı takımın şifon yerini
05:32ve gene aynı takımın tuvaletini sevemedim.
05:35Evinizde Türkçe bir şey kalmamıştı.
05:38Bana anlayış gösterecek yerde büfeyi gösterdin.
05:41Kelime oyunu yapıyorsun Selim.
05:43Benim bütün işim oyundu, bunu biliyorsun Turgut.
05:46Hayatım ciddiye alınmasını istediğim bir oyundu.
05:49Sen evlendin ve oyunu bozdun.
05:51Bütün hayatımca nasıl oynayabilirdim?
05:53Sen de dayanabildin mi?
05:55Sen de ürkütücü bir gerçekle bozdun bu oyunu.
05:58Herkesin belirli bir işle uğraştığı bu kocaman dünyada
06:01yalnız başına oradan oraya sürüklendin canım kardeşim benim.
06:05Her yazarın etkilendiği bir yazar vardır.
06:08Halit Ziya Uşaklıgil de Oğuz Atay için öyleydi.
06:12Uşaklıgil'in yarattığı karakterlerde kendi iç dünyasını görmüştü.
06:16TRT'de katıldığı bir programda tutunamayanları ve Uşaklıgil'i şöyle anlatmıştı.
06:21Halit Ziya'nın romanını ve tabi dolayısıyla insanlarını
06:26kendi duyarlılığıma çok yakın buluyorum.
06:29Bunun çeşitli nedenleri var.
06:32Bir kere bir romanına verdiği adtan da bildiğiniz gibi
06:38Halit Ziya hep kırık hayatları anlatmıştır.
06:42Yani benim bugünkü deyimimle tutunamayanları anlatmıştır.
06:47Hayata tutunamayan, hayat karşısında genellikle
06:50hayal kırıklıklarına uğrayan insanların dramını vermiştir.
06:54Bu yönden kendi duyarlılığıma Halit Ziya'yı çok yakın buluyorum.
06:59Bu kahramanlar genellikle büyük hayaller kurarlar.
07:03Yükseklere erişmek isterler.
07:06Fakat bazı özellikleri yüzünden yani küçük hesapları,
07:12ürkeklikleri, tutuklukları ve endişeleri yüzünden sonunda hep hayat kırıklığına uğrarlar.
07:19Fakat bu kahramanlara kaderin oyuncağı, kader kurbanı demek de pek mümkün değildir.
07:28Çünkü Halit Ziya'nın kahramanları bütün yaşadıkları dramlar boyunca
07:35bu dramları bilinçli olarak hissederler.
07:39Yani Halit Ziya'nın kahramanları daima kendileriyle hesaplaşırlar.
07:50Ter içinde uyandı, görünmeyen iplerle bağlandığı yataktan kendini ayırmak için
07:55ona dayanılmaz ve ümitsiz gelen bir çırpınma, bir hayata dönme isteğiyle kıvranıyordu
08:01ya da kıvrandığını sanıyordu.
08:03İçinde bir yerde artık hiç hareket edemeyeceğini hissediyordu.
08:07Gene içinde bir yer, bir duygu kendini bütünüyle bırakmasına engel oluyordu.
08:12Bir kıpırdayabilse tekrar yaşayacaktı.
08:15Birden, bir oluştan başka bir oluşa geçmenin ölçülemeyen süresi içinde kendine geldi.
08:21Hiçbir şey düşünemedi. Güneş, odayı doldurmuştu.
08:25Göz ucuyla yanına baktı, karesi kalkmıştı.
08:28Yeri aralık kapıdan çocuklarının sesleri geliyordu.
08:31O zamanlar bir kadını çok sevmişti Oğuz Atay.
08:34Adı Sevindi. Tutunamayanların girişine de Sevin için yazmıştı.
08:38İlk kitabını o aşkına hitap etmişti.
08:41En iyi roman ödülü almış tutunamayanlardan neredeyse kimsenin haberi yoktu.
08:46Ama Oğuz Atay ikinci romanını çoktan kaleme almaya başlamıştı.
08:501973'te yayınlanan o kitabının adını Tehlikeli Oyunlar koydu.
08:55Tutunamayanların Selim'i yerini bu kez bir başka karakter Hikmet'e bıraktı.
09:00Oğuz Atay yarattığı o iki karakteri ve farklarını şöyle anlatacaktı.
09:05Sanırım bu romanın kahramanı da tutunamıyor.
09:08Bu konudaki yakınmalarını pek ciddiye almıyorum.
09:11Selim kadar haklı değil galiba. Hikmet de bunun farkında olacak ki.
09:16Tatsız sıkıntılarını dindirmek için oyunlara başvuruyor.
09:19Kitabın adı Tehlikeli Oyunlar olacak.
09:22Selim'le oldukça güç bir tip, yani olumlu insan denemiştim.
09:26Şimdi sürekli olumsuz bir tip düşünüyorum.
09:29Küçük hesapların olumsuzluğunu.
09:31Kimsenin okumadığı kitapları okuyan, kötü yaşayan bir adam.
09:35Aşağılık bir adam. Hikmet farkında fakat kötülüklerine engel olamıyor.
09:40Oğuz Atay 1975 yılında üçüncü kitabı olan Bir Bilim Adamının romanını yayınladı.
09:47O kitapta üniversite hocası olan Prof. Dr. Mustafa İnan'ı anlattı.
09:52Aslında bir kişinin etrafında tüm idealist insanların hikayesini yazmıştı.
09:57Bu roman belgelere dayanan, gerçeklere dayanan bir roman olduğu için
10:03klasik bir roman türünün ağır basmasını ben tabii buluyorum.
10:07Bununla birlikte benim çalışmalarım ilerledikçe, Mustafa İnan'ı ben daha yakından tanıdıkça
10:14onun ruhuna, yani onun iç dünyasına düşündüklerine, hissettiklerine de nüfuz etmeye çalıştım.
10:24Bu bakımdan bilinç akımı dediğiniz, yani insanın bilincinin akışını
10:29bütün tabiiliğiyle veren yöntemi de uygulamam bence tabii olmuştur.
10:33Bunu yaparken de Mustafa İnan gibi hissetmeye ve Mustafa İnan gibi düşünmeye çalıştım.
10:39Yine 1975 yılında hayatta yazdığı tek tiyatro eseri olan
10:44ve ölümünden sonra sahnelenecek olan Oyunlarla Yaşayanları çıkardı.
10:48Hemen ardından bu kez hikayelerini topladığı Korkuyu Beklerken yayınlandı.
10:53O kitabında da tutunamayanların izini sürüyordu.
11:02Bütün gün kılımı kıpırdatmadım. Akşama doğru biraz bahçeye çıktım.
11:06Bir sandalyenin üstünde kitap okumaya çalıştım.
11:09Bir haftadır okumak için uğraştığım ve her birinde en çok dokuzuncu sayfaya gelebildiğim
11:14on sekiz kitaptan biriydi elimdeki.
11:17Kuru yaprakları ezerek ön kapıya doğru yaklaşan bir gölge gördüm birdenbire.
11:22Hemen fırladım. Sonra durdum.
11:24Aptal dedim kendime. Ön kapıya geldiğim zaman postajı uzaklaşıyordu.
11:29Kapının altında bir mektup buldum. Pullu, yazılı, damgalı bir mektup.
11:33Rahatladım. Gene de biraz telaşlıydım herhalde.
11:36Hiç adetim olmadığı halde zarfı parçaladım açarken.
11:40Gün geldi, çok sevdiği, birlikte olduğu Sevinseydi gitti.
11:44Onunla yolları ayrıldıktan sonra günlük yazmaya başladı Oğuz Atay.
11:48Onu anlayan, dinleyen bir tek Sevinseydi vardı hayatında.
11:52O da olmayınca kimseyle konuşmak istememiş günlük tutmaya karar vermişti.
11:57Yazdığı günlükler ölümünden yıllar sonra gün yüzüne çıktı.
12:03Selim gibi günlük tutmaya başlayalım bakalım.
12:06Sonumuz hayırlı değil herhalde onun gibi. Bu defteri bugün satın aldım.
12:10Artık Sevin olmadığına göre ve başka kimseyle konuşmak istemediğime göre
12:15bu defter kaydetsin beni. Dert ortağım olsun.
12:18Kimseye söylemeden içimde kaldı kayboldu dediğim düşüncelerin, duyguların aynası olsun.
12:24Kimse dinlemiyorsa beni ya da istediğim gibi dinlemiyorsa günlük tutmaktan başka çare kalmıyor.
12:30Canım insanlar sonunda bana bunu da yaptınız.
12:341974 yılında hayatını Pakize Kutlu ile birleştirdi Oğuz Atay.
12:39Aynı günlerde aklında Türkiye'nin Ruhu adlı yeni romanını yazmak vardı.
12:44Ülkenin ruhunu o kitapta anlatacaktı ama olmadı.
12:481976 yılında rahatsızlandı.
12:51Beynindeki tümör sadece birkaç ay yaşamasına izin verdi.
12:5543 yıllık hayatı, hikayesi bir arkadaşının evinde son bulurken geride yayımlanmış beş kitabı kalıyordu.
13:02Son yolculuğuna uğurlandığı gün henüz hiçbiri ikinci baskısını yapmamıştı.
13:08Bir mi roman karakterleri vardır.
13:10Anayurt Otel'inin Zeberget'i, Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nün Hayri İrdal'ı, Kürk Mantolu Madonna'nın Raif Efendisi gibi.
13:19Tutunamayanların Selim Işık'ı da tıpkı onlar gibi bir tutunamayan olarak edebiyat tarihindeki yerini aldı.
13:27UNESCO, tutunamayanları Türk edebiyatının 20. yüzyıldaki en seçkin eseri olarak kabul etti.
13:34Onu yaratan Oğuz Atay da hayata veda ettikten sonra anlaşılabildi.
13:39Ölümünün üzerinden 47 yıl geçti.
13:42Bugün okurların aklında hala o soru var.
13:45Tutunamadı mı, tutunmadı mı?
13:48Hoşçakalın.