Elif Melek ile Baştan Başa 7 Eylül 2024
Category
🛠️
LifestyleTranscript
00:00Merhaba kıymetli izleyenler, Elif Melek ile baştan başa hepiniz hoş geldiniz.
00:04Yine güzel bir cumartesi, güzel bir hafta sonu.
00:07Ekranlarınızın başında sizlerin olduğunu bilmek bizleri mutlu ediyor efendim.
00:11Bugün konuğum iş insanı Timur Veysel Doğruok bizlerle olacak.
00:15Biliyorsunuz tıbbi cihazlar artık birçok işletmede var ve bunların hangileri doğru,
00:20hangileri sertifikalı veya hangileri kullanım amacına hizmet ediyor biraz işi uzmanından deneyeceğiz.
00:26Sonrasında sizlere ben kronik yorgunluk sendromunda beslenme ve kronik yorgunluğun ne olduğunu tanımlayacağım.
00:33Evet şimdi konuğuma hoş geldiniz diyorum.
00:35Hoş bulduk.
00:36Nasılsınız Timur Bey?
00:37İyiyim sağ olun sizler nasılsınız?
00:38Bizler de çok iyi sizi bugün burada görmek çok güzel.
00:41Sizlere de teşekkür ederiz.
00:43Biz teşekkür ederiz.
00:44İyi ki geldiniz bizleri kırmadınız.
00:46Sosyal medyadan da görüyoruz yoğun bir iş temponuz var.
00:49Konferanslar, seminerler, eğitimler vesaire ama sizleri tanımayan izleyenlerimiz için
00:54kendinizden biraz bahseder misiniz?
00:56Biz direk kendim olarak söylemeyeyim biz olarak söyleyebilmeyi tercih ederim.
01:03Yaklaşık 10 yıldan uzun süredir konumuz rejeneratif tıp ve tıbbi cihazlar.
01:09Sektör temsilcisi olarak ben burada sizin davetlinizim.
01:14Rejeneratif tıp alanında tıbbi cihaz üreticisi konumundayız.
01:19O yüzden sorularınızla ilgili programla ilgili devamını getirebiliriz.
01:23Tabii ki.
01:24Şimdi yerli üretim bu konuda biraz daha önemli.
01:27Çünkü hep biz ne biliyoruz?
01:28Yurt dışından gelen ürünler var.
01:30Yurt dışından gelen cihazlar var kullanılan.
01:32Fakat yerli üretim olarak dünyada rejeneratif tıp amaçlı üretim yapan firmalardan biri miyiz?
01:38Sektörde ne durumdayız?
01:40Bu süreçten bahseder misiniz?
01:42Rejeneratif tıp alanı aslında genel olarak tıbbın birçok alanında kullanılabilen bir
01:49ya da kendine yer bulan bir alan.
01:51Yani rejeneratif tıp tek başına genel cerrahi, üroloji, kadın doğum ya da dermatoloji gibi ayrı ayrı alanlarda değil.
01:59Bu alanların içerisinde de yer alabilen bir tıp dalı olarak nitelendirebiliriz.
02:04Burada kullanılan ürünler de aslında tıbbi cihazlar da diğer alanlarda kullanılan tıbbi cihazlara benzer nitelikte.
02:10Ve aynı yönetmelikler kapsamında üretilen ürünlerdir.
02:15Türkiye'de de biz kendi alanımızla alakalı ilk rejeneratif tıp tıbbi cihaz üreticisi konumundayız.
02:23Evet tabi dünyada da bu geniş şartlı bir üretime sahip.
02:27Dolayısıyla nerede hangi gelişmeler yaşanıyor dünya çapında?
02:31Dünya çapında rejeneratif tıp alanında aslında emekleme evresi olarak tanımlayabileceğimiz bir alanda olduğumuzu ifade edebilirim.
02:41Ne kadar aslında 20-30 yıllar ile ifade edilse de teknoloji gibi.
02:47Yani geçmişe baktığımız zaman 100 yıldaki gelişim çok daha yavaş olsa da son 10 yıldaki gelişim aslında çok daha hızlı.
02:55Dünyada da kendine yer bulmuş birçok firma var.
02:59Ülkemizde de birçok değerli rakibimiz etik olarak rekabet yaptığımız birçok firma mevcut.
03:07Dünyada da rejeneratif tıbbın farklı alanlarıyla kullanım üzerine geliştirilmekte olan tıbbi cihazlar mevcut.
03:14Ayrıca rejeneratif tıbbın diğer bir alanı olarak da bazı laboratuvarda üretilen,
03:20yani biz bu tıbbi cihazları kullanım amacına uygun olarak kullandığımız ya da kullandırdığımız dönemlerde
03:26aslında insanlardan bazı dokular alıp da bunlar üzerinden işlenilen bir tıbbi cihaz uyguluyoruz.
03:33Ama en nihayetinde tıbbi cihazların birincisi güvenli, ikincisi etkin olması gerekiyor.
03:37Yani bir tıbbi cihazın piyasaya sürülmeden önce gerekli regulasyon kapsamında bunların etkin ve güvenli olduğunu ispatlamak
03:46belli CH belgeleri gibi zorlu süreçlerden, regulasyon süreçlerinden geçiyor.
03:51Dünya çapında da bu hızla ilerlemekte olan bir kanal olarak ifade edebiliriz.
03:55Tabii o sertifikasyon kısmı da işin önemli bir boyutu.
03:59Çünkü örneğin herhangi bir tedavi için etken bir madde olduğu söyleniyor cihazda.
04:04Fakat o etken maddenin örneğin bu ışıkla, dalga boyuyla yapılan bir şey gerçekten sertifikalı mı,
04:10gerçekten etkili mi, değil mi veya tedavi amaçlı kullanılabiliyor mu? Bu bir zor işareti.
04:15Tabii. Şimdi tıbbi cihazların genel olarak kullanım amacıyla alakalı tıbbi cihazın kullanım amacına uygun olarak
04:23aslında güvenlik ve etkinlikleri değerlendirilerek bu cihazların piyasaya sürülmesine izin veriliyor.
04:28Rejeneratif tıp alanında da özellikle kullanılan dokular mesela az önce televizyonda yine duyduğumuz gibi,
04:35diğer konuklardan duyduğumuz gibi PRP uygulaması mesela burada çok bilinen, uygulanan bir uygulama.
04:41Biz aslında rejeneratif tıbbın otolog tarafında kalıyoruz.
04:45Yani otolog ne demek? Aynı kişiden alınan bir dokunun tekrar aynı kişiye verilmesini ifade ediyor.
04:51Dolayısıyla kullanılan doku, izlenilen süreç ya da protokol dediğimiz uygulama ve daha sonra hastaya yapılan işlemi ifade ediyor.
05:01Peki rejeneratif tıpta öne çıkan tedaviler neler Timur Bey?
05:05Öncelikle en çok bilinen ve dünya üzerinde en çok kullanılan uygulamalardan bir tanesi PRP olarak ifade edilen
05:12platelet riç plazma ya da trombosiden zengin plazma uygulaması.
05:15En basit tanımıyla hastadan alınan kanın belirli bir işlemden, minimal bir işlemden geçirilerek onarıcı ve yapıcı hücre grubunu
05:24daha bir konsantre hale getirerek tekrar aynı hastada lokal olarak uygulanmasını ifade ediyor.
05:29Bu bir rejenerasyon yani bir yenileme içerdiği için farklı alanlarda da kullanılabiliyor.
05:36Dolayısıyla az önce bahsettiğimiz otolog uygulama olmasından dolayı da birçok başka yabancı bir materyal kullanımı gerektirmeyen
05:43bir uygulama olduğu için de daha güvenli alanda kalmış bir uygulama oluyor.
05:48Bunun dışında stromal vasküler fraksiyon denilen SVF uygulamaları, kök hücre denilen uygulamalar,
05:54işte kemik iliğinin aspirasyonu sonucunda bir protokol ile tekrar yapılan uygulamalar mevcut.
05:59Bunun dışında şimdi en son yeni çıkan da egzozom uygulamaları var.
06:04Bu egzozom uygulamaları aslında kendi arasında da tekrar ikiye ayrılıyor diyebiliriz.
06:09Çünkü buradaki önemli olan konulardan bir tanesi egzozomun elde edildiği kaynak.
06:14Yani bunlar başka bir kaynaktan elde edilebilir.
06:17Ya da otolog dediğimiz yine aynı kişiden elde edilen hücreler üzerinden elde edilebilen egzozom uygulamaları da mevcuttur.
06:25Bunun dışında laboratuvar tarafında üretilip tekrar hasta başı izinlerle alınıp uygulanabilecek farklı yöntemler de var.
06:32Ancak benim kendi bulunduğum tarafta, tıbbi cihaz tarafında bunları yanıtlayabilmem daha doğru olur.
06:38Evet değil mi? Bu tedavileri çok duyuyoruz.
06:40Mesela egzozom da son yıllarda çok fazla karşımıza çıkan bir tedavi yöntemi.
06:45Dolayısıyla bunun doktorlar açısından da birçok faydası var.
06:49Yeni ve güncel tedavileri de aslında hastalara ulaştırmış oluyorlar tabii ama
06:53bu rejeneratif tıp çalışmalarının özellikle klinik sonuçları neler oluyor sizin gözlemlediğiniz?
06:58Hekim bazında değerlendirildiğinde ne gibi faydaları var?
07:01Evet. Genel itibariyle dediğim gibi 10 seneden uzun süredir aslında sektör temsilcisi olduğum için
07:06birçok dünyanın farklı alanında farklı branşlarla, farklı hekim arkadaşlarla da çalışma fırsatı yakaladım.
07:12Kendi sertifikalı yani de ruhsatlı dediğimiz CH belgesine ait olan ürünlerimizle
07:20birçok ülkede bu dataları toplayabilme ya da bu dataları en azından bazı durumlarda istişare edebilme fırsatı yakaldım.
07:28Bizim kendi deneyimimle ilgili elde ettiğim sonuçta çok şükür diyelim.
07:34Şimdiye kadar hastalarda herhangi bir olumsuz yanıt olmadı.
07:37Aksine hastaların birçok farklı branşta uygulanan ürünlerimizle veya bu tip uygulamalarla elde etmiş oldukları sonuçların
07:46çok daha iyi, hayatlarındaki kaliteyi iyi bir yere getirdiğiyle alakalı sonuçlar aldık.
07:52Biz bunları ekstra olarak nasıl ilerletebiliyoruz ya da takip edebiliyoruz?
07:56Bunları bilimsel yayınlarla takip edebiliyoruz.
08:00Bilimsel çalışmalar yaptırabiliyoruz.
08:02Bu bilimsel çalışmalar da aslında ikiye ayrılıyor.
08:04Bir tanesi klinik araştırma denilen bir tarafı var.
08:07Bunu sağlık bakanlıklarıyla dünyadaki sağlık bakanlıklarıyla farklı üreticiler belirli ISO standartları kapsamında geliştirebilirler ve yürütebilirler.
08:16Bir de klinik çalışma dediğimiz zaten piyasada uygun şartlarla piyasaya arz edilmiş ürünlerin
08:22hekimler tarafından uygulanarak elde edilmiş sonuçlarının yayınlandığı bilimsel çalışmalarla takip edebiliyoruz.
08:28Evet tabi burada klinik çalışmalar her geçen gün yeni sonuçlar da veriyor.
08:33Mesela PRP kullanım alanı o kadar yaygın ki işte saç hekiminde de kullanılıyor.
08:39Efendim işte doku yenilenmesi için aslında hedefi organ ama işte diz ağrıları olanlar,
08:44eklenmiş sıvılarının biraz daha güncellenmesi gerekenlerle tam bir tedaviye destek unsuru gibi artık her geçen gün yeni yeni şekiller de karşımıza çıkıyor ve iyileştirici özellikleri de var.
08:57Evet aslında burada elde ettiğimiz yani bir dokudan bir numune aldığımızı düşünelim.
09:02İlgili tıbbi cihazlarla bu dokuyu bir protokol dahilinde bir süreçten geçirdiğimizi düşünelim.
09:08Ve hekimlerin hastalara uyguladığı tarafta bu elde edilmiş dokuların ya da elde edilmiş son ürünlerin diyelim enjeksiyonu babında bir değerlendirme yapabiliriz.
09:19Burada zaten tıbbi cihazların işte belirli klasifikasyon ya da belirli sınıflandırmalara tabi olması gerekiyor.
09:26Tıbbi cihaz olduğu için bu ürünler ve bu dokuları kullanıp tekrar hastaya geri enjekte edebildiğimiz için bunların regulasyon anlamında belli başlı sınıflarla onaylanması gerekiyor.
09:37Peki burada klinik etkinlik anlamında bu hücreler ne yapıyor nasıl çalışıyor?
09:42Sadece PRP değil diğer doku kaynaklı olan tedavilerde de ya da hücresel tedavi olarak anılan ürünlerde de aslında hücreler birbirleriyle etkileşime geçebilen yapılar.
09:55Yani bu hücreni aynı şey gibi düşünebiliriz.
09:58Yani PRP hücresinde aslında trombositten bahsediyoruz.
10:02Trombosit hücresi başka trombosit hücreleriyle birlikte bir etkileşime geçebilirler.
10:06Ve bu etkileşimle birlikte membranları bulunuyor bu hücrenin.
10:10Bu membranların bir hasara uğruyor ve büyüme faktörü dediğimiz bir sekresyon bir salgı gerçekleşiyor.
10:16Bu büyüme faktörleri çok sayıda olan büyüme faktörleri ve her birinin farklı görevleri var.
10:22Dolayısıyla doku stimülasyonu dediğimiz ya da dokunun iyileştirici yönde değişimiyle alakalı bu büyüme faktörleri çalışıyor.
10:29Ya da işte az önce konuştuğumuz gibi egzozomlarla alakalı.
10:32Egzozomlar da aslında hücrelerin içinde bulunan bir zarfçık olarak düşünebiliriz.
10:37Yani küçük zarfçıklar düşünebiliriz.
10:39Bunlar da izleyicilerimizin de anlayacağı gibi söylersek belki akşam kahve içmek için arkadaşımızı arıyoruz.
10:46X yerde ye içeceğini içmek üzere şu saatte buluşalım diyoruz.
10:52Hücreler de aslında içerisindeki moleküllerle birbirlerine bu destekleri sağlayabiliyorlar ya da bu mesajları verebiliyorlar.
10:58Dolayısıyla tabii ki belli başlı kriterlere uymak üzere bunları hekimlerin kararıyla yani hekimlik bilgisinin de gerektirdiği ölçüde
11:06ya da bir cihazın kontraindike durumları da olabilir.
11:09Bunların hepsi zaten Sağlık Bakanlıkları tarafından ve Avrupa Komisyonu tarafından değerlendiriliyor.
11:14Bu şekilde hekimler hastalara kendi hayat kalitelerini daha iyi yapabilecek şekilde bir amaçla bu amaçla bu uygulamaları yapabiliyorlar.
11:23Evet tabii şimdi böyle dinleyince işin bir de zorlukları da var.
11:27Yani ne gibi 10 yıldır yaklaşık sektörde temsilci olduğunuzu ifade ettiniz ve tıp sektörü biliyorsunuz hem günden güne yeni gelişmelere gebe hem de günden güne yanlış anlaşılmalara da gebe.
11:38Dolayısıyla bu sektörde en çok hangi zorlukları gördünüz?
11:42Bu sektörün direkt sektör olarak konuşmayalım ancak bir tıbbi cihaz üreticisi olmak demek gerçekten zorlu bir süreç demek.
11:51Özellikle şimdi regulasyon değişikliği de söz konusu tüm dünyada diyelim.
11:57Avrupa Birliği'nin yetkilendirmiş olduğu ve Avrupa Birliği'nin tanınladığı Avrupa Komisyonu'nun yayınladığı MDR kapsamında ciddi anlamda bir değişiklik var, bir süreç var.
12:08Ülkemizde bu süreci takip eden dünya ülkeleri arasında.
12:13Buradaki en zor süreç aslında tıbbi cihazın güvenli ve etkin olarak üretilip piyasaya arz edilebilmesini sağlamak.
12:20Onun dışında tabi bu etkin bir yöntem olarak gözükse de maalesef tüm dünyada ülkemizde de bazı uygun olmayan cihazların da piyasaya arzı söz konusu.
12:33Burada aslında iki taraf yine değerlendirmek gerekiyor.
12:36Bir tanesi dediğimiz gibi üretimin zorlukları bir tanesi de etik olmayan rekabetin koşulları olabilir.
12:43Ancak ülkemiz nazarında bakarsak dediğim gibi 10 yıldan uzun süredir regeneratif tıp üreticisi firmalarının yer aldığı, bizim de güçlü ve sevdiğimiz aslında.
12:54Bizi de çünkü taşıyorlar bir yerlere, ülkemizi de bir yerlere taşıyorlar.
12:58Rakiplerimizin olduğu bir yerdeyiz şu an.
13:01Rejeneratif tıbbın gelişmesiyle alakalı biz elimizden geleni yapıyoruz kendi nazarımızda.
13:06Rakip firmalarımız var bunlar da ülkemizi de geliştirecek çalışmalar yapıyorlar.
13:11Sağlık Bakanlığımızda yetkili otorite olarak zaten çok yetkin personelle birlikte bu işleri çok iyi şekilde yürütüyorlar.
13:18Bunun buradan da şuraya bağlayabilirim.
13:207-8 sene önce hiç unutmuyorum.
13:23Singapur'da bir kongredeyken şu an birlikte çalıştığımız iş ortaklarımız oldu artık.
13:29Arkadaşlarımız da olarak ifade edebilirim.
13:33Bizim ürünlerimizle ilgili Türkiye'de bu ürünler üretiliyor mu?
13:38Bana o zaman çok garip gelen bir şeyi sormuştu.
13:41O bende travmatik bir etki yarattı galiba.
13:44Hiç unutmuyorum çünkü onu.
13:46Şimdi baktığımız zaman o zamanlar belki daha az üretici vardı.
13:51Ama şimdi üretici sayısı da arttıkça dünyada şunu duymaya başlıyorum.
13:55Yani birçok kongreye gidiyoruz, geliyoruz.
13:57Oralarda da kendi deneyimlerimizi paylaşacak fırsatlar da buluyoruz.
14:00Burada Türkler bu işi yapıyor algısına döndürebildik.
14:04Ne kadar güzel.
14:05Bu sebeple de biz sadece basit, nacizane bir firma temsilcisi ya da sektör paydaşı olarak
14:11tek başımıza bir şey yapamayacağının bilincindeyiz.
14:13O yüzden rejeneratif tıbba sektör paydaşlarına, arkadaşlarımıza, dostlarımıza aslında
14:18üretici olmak adına buradan davet de etmek isterim.
14:21Evet burada da şunu vurguluyorsunuz aslında paylaşan daha çok kazanır.
14:24Aynen öyle.
14:25Paylaştıkça da çoğalıyoruz.
14:26Ve tabii burada rejeneratif tıbbın geleceği de söz konusu.
14:30Yani ilerleyen süreçte 5-10 belki 20 yıllık periyotlarda bu alandaki teknolojik gelişmeler
14:36ne olabilir veya fırsatlar neler?
14:38Kişiler neye yönelebilirler bu alanda?
14:41Kişiler neye yönelebilir derken aslında hastalar açısından mı değerlendirmemiz gerekiyor
14:47yoksa üreticiler açısından mı değerlendirmemiz gerekiyor?
14:50Üreticiler açısından bakarsak bu konuya, üreticiler şimdi MDR geçişiyle birlikte
14:56aslında bu alana yatırım yapabilecek olan kişiler bu sektörün henüz emekleme evresinde olduğunu söylemiştim.
15:01Ve kısa süre içerisinde inanılmaz gelişmeler izliyoruz.
15:06Bu gelişmelere takip ediyoruz.
15:09Biz kendi görüşmelerimizle kendi nacizane kendi mikro çevremizde bazı çok büyük tıbbi cihaz üreticisi
15:18yani dünya çapında büyük yer etmiş firmalar tarafından da bazı iş ortaklıkları ile ilgili
15:26henüz çok ciddi olmasa da bazı teklifler de almaya başladık.
15:30Şimdi bu anlamda baktığımızda rejeneratif tıbbın emekleme evresinde de olduğunu söylediğimizde
15:35bu alanda düşünüldüğünde rejeneratif tıbbın ileride çok daha geniş bir alana yayılacağı
15:41çok daha büyük bir paya sahip olacağı dünyada da çok hızlı gelişeceği tarafında öngörülerimiz mevcut
15:47ya da bununla ilgili zaten aslında yapılmış olan çalışmalar veya bazı raporlar da mevcut.
15:53Evet mesela Türkiye'de yapılan yenilikçi çalışmalar neler?
15:57Veya sizin o bahsettiğiniz yıllar önce yaşadığım travmatik bir cümleydi dediniz.
16:02Aslında da haklısınız çünkü biz kendimizi sanırım bazı noktalarda çok mu küçümsüyoruz?
16:08Ya da biz bunu yapabiliyor muyuz? Yapabilir miyiz? Olur mu? Konusunda sanki biraz cesur mu değiliz?
16:14Bunu net olarak aslında genellemek bence doğru olmayabilir.
16:18Yani biz derken acaba ülkemizden bahsediyoruz ya da sektör temsilcilerinden mi bahsediyoruz?
16:23Aslında bu bireysel bir etkinlik. Değil mi? Birçok alanda bu var sanki.
16:27Bu bizde aslında belki de konfor alanımızın ne kadar geniş olduğuyla da alakalı olabilir.
16:32Çünkü bazı durumlarda mecbur kaldığımız zaman bir süreci ilerletmek adına mecburen işin içine girmemiz gerekiyor.
16:43Ama mecbur olmadığımız durumlarda, konfor alanımızı rahat bıraktığımız durumlarda aslında o işin o kadar önemli ve acil olmadığını düşünebiliriz.
16:51Dolayısıyla biz kendimiz burada bir fırsat görür müyüz? Bir fırsat yakalayabilir miyiz?
16:57Kendimize defalarca sorarsak yani bu ülkece de olabilir ya da herhangi bir farklı girişimde de olabilir.
17:03Burada aslında yakalayacağımız şey, yakalayacağımız başarı hiç azımsamayacak ölçüde olacaktır.
17:10Ancak rejeneratif tıpta hani en azından naçizane 10 yıldan fazla deneyimim olması ve bu sektörü ciddi anlamda tüm dünyada takip edebilme fırsatı yakaladığım için
17:21rejeneratif tıpta biz daha fazla üreticinin, en azından ülkemizde daha fazla üreticinin ve bizler gibi rejeneratif tıp alanında fokuslanarak
17:33ihracatçı kimliğine bürünmesiyle biz gurur duyarız. Ülkemizde de bu ne kadar fazla olursa aslında bizim hepimiz için bence çok iyi olacağını düşünüyorum.
17:43Evet şimdi ekranlarını yeni açanlar veya işte bize yeni programda karşılaşanlar için konuştuğumuz konuyla ilgili minik bir şey paylaşabilir miyiz?
17:53Mesela rejeneratif tıp ne demek? Evet bunun cihazları var ama minicik onun da bir açıklamasını yapabilir misiniz?
18:00Rejeneratif tıp aslında yenileyici tıp olarak ifade ediliyor. Burada uygulanan ya da burada amaçlanan konu aslında bizim yaratılışımızla da biraz ilintili.
18:12Biz nasıl insanlar veya işte hayvanlar, bitkiler doğuyoruz, büyüyoruz ve gelişiyoruz.
18:20Aslında hücrelere baktığımızda yani bir insanın vücudundaki en temel yapı taşı olarak hücreler üzerinden değerlendirme yaptığımızda,
18:29bu hücrelerin bileği aslında içerisinde bazı proteinler işte mikrorinyalar, mesinci rinyalar vesaireler diğer hücreleri etkileyerek dokuyu stimüle edebiliyorlar.
18:39Yani stimüle etmek demek dokuyu daha iyi hale getirmek anlamında düşünebiliriz.
18:44Dolayısıyla dokunun rejenerasyonu ya da dokunun yenilenmesiyle birlikte bu farklı dokular olabilir.
18:52Sonuçta tedavi etkinliğinin daha iyi olması amaçlanıyor.
18:56Yani yenileyici tıpta birçok alanda yani tıbbın birçok branşında birçok farklı dokuda ve farklı alanda uygulamaların yapılabildiği bir tıp alanı olarak ifade edebiliriz.
19:08Evet aslında birçok kişinin belki de bu konuda tedaviler aldığı, çok pardon tedaviler aldığı veya çok fazla hekime gittiklerinde örneğin işte PRP'den bahsettiğiniz bazı cihazlardan bahsettiğiniz,
19:21evet bunu biliyoruz ama bunun bir rejeneratif tıbbın parçası olduğunu bilmiyor olabilirlerdi.
19:26O yüzden bir tekrar etmek istedim.
19:28Aynı zamanda bu bahsetmiş olduğumuz hücresel bazdaki yenilikleri geliştirebileceğimiz veya ilerleyen zamanlarda bu dokularda da fazlaca duyacağımız tedaviler olacak dediğiniz bir gelişme var mı?
19:43Aslında rejeneratif tıp alanında inanılmaz gelişmeler var.
19:48Çok geniş bir elbaze.
19:49Tıbbi cihaz tarafında biraz bu az önce bahsettiğim tıbbi cihaz regulasyonu tarafındaki yavaşlamanın vermiş olduğu etkiden dolayı belki farklı ürünlerin piyasaya arzı biraz daha yavaşlamış bir durumda olabilir.
20:02Ancak rejeneratif tıp çok geniş bir alan olduğu için birçok tıp branşını da ve tedavi yöntemlerini de etkilediği için burada sadece tıbbi cihazla verilen tedaviler etkin değil.
20:14Aslında burada az önce de bahsettiğim gibi bazı laboratuvarlarda hasta başı izinlerle hazırlanan ürünler de var.
20:20Bizim hem dünyada hem ülkemizde de çok yetkin bu anlamda çalışan firmalar, sektör paydaşları da mevcut.
20:28Dolayısıyla regulasyon bazında veya sektör olarak aslında farklı olsa da hasta açısından bakıldığında farklı uygulamaların ya da farklı alanda sunulan uygulamaların aynı hastaya benzer amaçlarla uygulandığı durumlar da mevcut.
20:44Bu alanda tabii ki tıbbi cihaz tarafında yine anlık olarak uygulanabilen yani bir hasta kliniğe gitti, işlemi yaptırdı ve çıktı gibi bir uygulama düşünebiliriz.
20:58Bir tarafta da hastadan bir doku alındı, farklı laboratuvarlara gönderildi, bu dokular çoğaltıldı ve hastaya tekrar uygulanmak üzere gönderildi. Bunların regulasyonları farklı.
21:09Ayrıca research dediğimiz yani tamamen araştırma amaçlı olan henüz daha uygulanması tamamlanamayan işte laboratuvarda üretilen organlar gibi ya da hastaların ya da insan sağlığının ya da insan yaşamının daha da uzatılmasına yönelik bazı çalışmalar devam ediyor.
21:27Çoğu eksperimental dediğimiz yani deneysel tarafta olabilir şu an henüz izinler alınmamış tarafta olabilir ya da izinlere alınabilen olabilir ya da izinlere alınmış zaten rutinde uygulanan uygulamalar olabilir.
21:39Ama rejeneratif tıbbın geleceğiyle alakalı bugünden sunacağımız fikirler belki bugüne göre biraz bilimkurgu kalabilir ancak çok kısa bir süre sonunda aslında bugün belki bilimkurgu olarak adlandırdığımız şeyleri doneleri belki yarın normal rutinimizde değerlendiriyor olabiliriz.
21:59Bugün bir çok haberde duymuşsunuzdur belki bazı firmalar dünyanın çeşitli yerlerinde hastaların işte vücutlarını donduruyorlar ve gelecekte belki tekrar yaşamlarına devam etmeleri gibi uygulamaları sunmaya başladılar.
22:15Hep bilimkurgu filmlerinde olur ya aslında bu soruyu biraz da o yüzden sordum çünkü baktığımız zaman hücresel bazda iyileştirmeler yapılıyor bu çalışma gruplarında veya işte denemelerde dolayısıyla rejeneratif tıpta sanki 3 tane şey karşımıza çıkıyor.
22:30Bir tanesi hastalıkların tedavisi, biri hastalıkların önlenmesi, diğeri de bu artık son zamanlarda popüler olan yaşama yani uzun süreli yaşayabilmek için hücresel bazda yenilenmeler söz konusu.
22:46Dolayısıyla bu noktada da birçok çalışma olduğunu ama tabii henüz nihayete ulaşmadığını biliyoruz.
22:51Birçok çalışmanın şu an deneysel aşama da olduğunu ya da dediğim gibi laboratuvarda üretilen organların bazı çoklu organ yetmezliklerinde hayatını kaybedecek hastaları şifa olması adına belki ileride bu uygulamaları yapabileceklerini uygulayabileceklerini şimdiden aslında düşünüyoruz ama henüz bunlarla ilgili konuşmak için biraz erken.
23:12Evet o yüzden bu özellikle ülkemizde rejeneratif tıp alanında yapılan araştırma ve geliştirme projeleri de var bildiğimiz kadarıyla. Genelde ne üzerine oluyor ülkemizdekiler?
23:24Bu az önce bahsettiğimiz çalışmaların belli başlı örnekleri diyebiliriz ya da bazı diğer çalışmaların da tasarım aşamasında olduğunu da biliyoruz.
23:35Dünyadan asla geride değiliz yani sadece ülkemiz olarak değerlendirmekten ziyade dünyada bu çalışmalar nasıl dediğimizde aslında Türkiye'deki bu çalışmaların dünyadaki standartlarla eşit aynı levelde aynı seviyede gittiğini aslında söyleyebiliriz.
23:51Üniversitelerimiz bu konuda çok yetkin çok değerli hekimler mevcut ülkemizde zaten dünyada da bu kabul edilmiş bir değer ve gerçeklik olarak biliniyor.
24:06Tüm dünyadaki gittiğimiz kongrelerde ben şahsen de Türk hekimlerinin yetkinliklerini diğer Avrupalı veya Amerikalı hekimlerden geride olmadığını hatta çok daha fazlasının çok daha ileride olduğunda açık yüreklilikle buradan ifade edebilirim.
24:21Bu bizim için bir gurur kaynağı bu hepimiz için bir gurur kaynağı o yüzden sadece üniversitelerimiz değil özel çalışma yapan ya da özel yatırımlar yapan firmalar nezdinde de gerçekten çok ileri seviye çalışmaların olduğunu takip ediyoruz.
24:37Görüyoruz dediğim gibi tıbbi cihaz tarafında da biz ve bizler gibi değerli arkadaşlarımızla biz sektör temsilcisi olarak dünyaya kendi adımızı duyurmak için ülkemizin regeneratif tıptaki yetkinliğine bir nebze de olsa destek olabilmek için elimizden geleni yapıyoruz.
24:55Evet çok güzel ifade ettiniz. Bizim ülkemizde tıp ve tıp alanındaki çalışmalar özellikle hekim bazlı olanlar gerçekten çok saygıdeğer ve kayda değer güzel ilerlemeler var.
25:06Böyle bizde bilimsel makaleleri okurken veya bir konu hakkında çalışma yaparken bir Türk bilim adamını veya bilim insanını gördüğümüzde çok mutlu oluyoruz. Başarılarının da devamını diliyoruz.
25:17Efendim hazır bilim insanlarından bahsetmişken ülkemizdeki bilim insanları regeneratif tıp alanında hangi hücre tedavileri üzerinde hangi çalışmaları hangi projeleri yürütüyor?
25:29Yine iki taraflı düşünebiliriz bunu. Tıbbi cihaz tarafında sayısız hekim tıbbi cihaz uygulamaları yapıyor. İzleyicilerimizden de zaten bence birçok izleyen kişi en azından PRP uygulaması duymuş ya da belki de bu tedaviyle iyi sonuçlar umarım almışlardır.
25:49Dolayısıyla buradaki asıl konuda ilerleyebilecek olan tüm süreçlerle alakalı gelişebilecek tüm süreçlerle alakalı bir kere hastaların bu ürünleri tanımaları da gerekiyor.
26:05Yani bu biraz zor bir süreç olabilir. Hastalar bu ürünleri tanıması için aslında bu ürünleri kontrol edebilecekleri bir mekanizmalara da ait olabilmeleri gerekiyor. Bununla ilgili aslında Sağlık Bakanlığı'nın yapmış olduğu uygulamalar var.
26:21Yani ÜTS dediğimiz ürün takip sistemleri var. Bu uygulamaları takip ederek aslında ürünlerin güvenliklerini kontrol edebilirler. Bu tarafta hastalara da aslında bir anekdot bir örnek ile bu konuyu vermiş olalım.
26:34Diğer tarafta Türk bilim insanlarının ya da Türk hekimlerinin bu uygulamaları hem hastaya sunma tarafında hem de bunları geliştirme tarafında bunlar aslında en çok bilimsel kongreler, dünya üzerinde yapılan belli başlı çalışmalar, klinik çalışmalar tarafında mevcuttur.
26:53Biz kendi açımızdan burada bir akademimiz var. Çünkü tıbbi cihaz tarafında elde ettiğimiz deneyimi aslında hekimlerimizle birlikte, birlikte çalıştığımız hekimlerimizle birlikte hem bu alana girmek isteyen yeni genç hekim arkadaşları bilgilendirme anlamında hem de çok yetkin olan aslında farklı hekimlerin kendi alanlarında rejeneratif tıbbı da ya da rejeneratif tıbba dahil olma anlamında da bu akademiyle aslında deneyimlerimiz var.
27:22Aslında deneyimleri ve elde etmiş olduğumuz bilimsel çalışmaları paylaşabileceğimiz bir ortam sunmak istedik. Bununla ilgili tüm dünyada 16 farklı branşta kurgulamış olduğumuz ya da destek almakta olduğumuz bazı hekim arkadaşlarımız var.
27:40Bunlarla alakalı 20 tanesi bitmiş yaklaşık 21 tane de devam etmekte olan bilimsel çalışmamız mevcut. 41 kere maşallah.
27:51Maşallah gerçekten hem akademik boyda hem üretim alanında hem de geliştirme alanında mükemmel bir bölüm özür diliyorum.
27:59Bu çalışmaları da dünyadaki bilimsel kongrelerde de sunuyoruz. Burada hem yerli hem Türk hekimleriyle hem de yabancı hekimlerle çalıştığımız var. Tabii ağırlıklı olarak Türk hekimleriyle çalışıyoruz.
28:11Elde edilmiş sonuçlar ve yayınların başarısı da ortada. Bunlar da bizi gururlandırıyor. Bir yerde de dünyanın herhangi bir yerinde de paylaştığımızda hani az önce söylemiştim ya Türkler bu işi yapıyor ya bize dedirtebilmelerini sağlamak istediğimizden dolayı burada da huzurunuzda ben bizle birlikte çalışmış olan tüm hekim arkadaşlarımıza teşekkür etmek isterim.
28:35Evet bizler de teşekkür ediyoruz. Böyle çalışmaları hem daha da ileri boyuta taşıdığınız, iyileştirdiğiniz ve süreci geliştirdiğiniz için. Bunların hepsi çok kıymetli çünkü bilim aslında hemen sonuç veredebilir.
28:48Uzun yıllar deneyip yanılıp belki de yenilikleri görmeyi de gerektirebilir. O yüzden çok kıymetli ve yaptığımız her birikim gelecek için birer yatırım. Bir sonraki çalışma için birer yatırım.
28:59Peki Türkiye'deki biyoteknoloji firmalarından bahsedelim biraz da. Rejeneratif tıp ürünleri hakkında veya üretimi hakkında nasıl bir yol izlemekte, nasıl bir rol oynamakta?
29:11Az önce de bahsettim aslında hem tıbbi cihaz tarafında hem de laboratuvar tarafında çok güçlü firmalarımız mevcuttur. Bunlar bu firmalar hem arkadaşlarımız hem rakiplerimiz.
29:26Dolayısıyla biz bu sektör paydaşlarıyla hem tatlı bir rekabet içerisindeyiz hem de birlikte ülkemizin bu alanda gelişimine katkı sunan sektör paydaşlarıyız.
29:37Yani en azından biz böyle görüyoruz ve birçoğunun da böyle gördüğünü de biliyorum. Bu çalışmalarla alakalı ayrıca bu alanda güçlü olarak ifade ettiğim firmalar hem federasyonlar hem de tıbbi cihaz üretici dernekleriyle birlikte yaptığımız hem Sağlık Bakanlığının da katılımıyla ya da onlarla istişare ederek kurguladığımız ya da tartıştığımız bazı konularda var.
30:06Dolayısıyla bu firmaların önünün açık olduğunu düşünüyorum. Bu firmalarla birlikte ülkemize değer katılacağını düşünüyorum. Sadece biyoteknoloji fokuslu olmasa da aslında tıbbi cihazda, rejeneratif tıp alanında özellikle kullanılan tıbbi cihazda ve diğer uygulamalarda, laboratuvar tarafında yapılan uygulamalarda çok ciddi bir yol kat edeceğimize inanıyorum bu firmalarla birlikte.
30:33Hem ülke içinde hem de uluslararası düzeyde biyoteknoloji ve rejeneratif tıp uygulamalarında ilerlemeler kaydediliyor. Peki rejeneratif tıp alanında Türkiye'nin uluslararası işbirlikleri neler Veysel Bey?
30:47Şimdi az önce yine biraz bahsettim ondan. Şimdi bir üreticisiniz, bir yola çıkıyorsunuz. Bu sürecin zorluklarını aslında o dönemlerde o kadar bilmiyorsunuz. İşte bu konfor alanları daralıyor.
31:03Konfor alanı daraldıkça siz kendinizi geliştirmek zorunda kalıyorsunuz. Kendinizi geliştirdikçe önce kendinize sonra sizinle olan ekibe sonra size inanan hekimlere ve hastalara aslında değerler katmaya başlıyorsunuz.
31:16Dolayısıyla bunu siz tek başınıza yapsanız bile ya da yapsanız hiçbir anlam ifade etmiyor. Bunu sizler gibi bir mikro çevre içerisinde yapan başkalarının da olması gerekiyor.
31:29Dolayısıyla bizim ülkemiz burayı çoktan aştı. Burada biz çok şanslı ve değerli bir konumdayız. Bu anlamda hem tıbbi cihaz tarafında hem rejeneratif tıpın diğer kullanım alanlarında ülkemiz hızlı bir şekilde ilerlediği için
31:45burada bizim gideceğimiz yolda elde edeceğimiz başarılar da hastaların elde edeceği sonuçlar da aslında yine konuşmanın genelinden toparlayacak olursak bence faydalı ve değerli olarak görüyorum.
31:59Evet tabi dünyadaki gelişmeleri bu noktada takip edip evet biz böyle bir sektördeyiz ama onlar ne yapmış veya biz nasıl geliştirebilirizin aslında gözü açık bir şekilde ilerletilebilmesi için de dünyaya açılmak ve iş birlikleri yapmak şart.
32:14Şimdi dünyadaki diğer firmalarla baktığımızda mesela bir kongreye gidiyoruz bir panel daveti alıyoruz. Bu panelde atıyorum bir PRP uygulaması yapılacak. Burada farklı sektör temsilcileri dünyadan farklı üreticiler tamamen tarafsız bir şekilde bir programa dahil ediliyor.
32:36Burada herhangi bir sponsorluk herhangi bir şey uygulanması kesinlikle yasak. Burada baktığımızda diğer dünyadaki gelişme önayak olan firmalara da baktığımızda hem de ülkemizde bizler ve bizler gibi temsilciler de mevcut.
32:49Buraya baktığımızda ülkemizdeki temsilcilerin diğer dünyadaki o dev olarak nitelendirdiğimiz işte milyar dolarlar büyüklüğünde olan firmalardan geride olmadığı hatta onlardan ileride olduğu hatta o firmaların dikkatini çektiği de söz konusu.
33:08Dolayısıyla bu firmalar ve ülkemizdeki sektör temsilcileri zaten sürekli olarak bir birliktelik nezdinde görüşmelerine devam ediyorlar bildiğimiz kadarıyla da var bizde de var başka firmalarımızda da var.
33:23Dolayısıyla aslında çok büyüyecek bir sektör ülkemize değer katacak bir sektör. Dünyadaki firmalar nezdinde biz kendimizde aynı hekimlerimiz gibi buradaki yerleşik firmalarda biz aslında belki büyüklük olarak öyle olmasa bile elde ettiğimiz klinik sonuçlar ve bilimsel çalışmalar tarafından hatta bazılarından iyi olduğumuzu bile söyleyebiliriz.
33:45Bunlar mutluluk verici sonuçlar.
33:47Evet çok güzel Timur Bey. Ben az önce bir şey dikkatimi çekti dediniz ya yola çıkarken süreçteki zorlukları tabii kestiremiyorsunuz veya yaşamadan bilemiyorsunuz.
33:57Türkiye'de ya daha doğrusu Türk sağlık sektöründe rejeneratif tıbbın uygulanmasıyla ilgili karşılaşılan zorluklar muhakkak olmuştur. Bunlar nedir neler yaşandı?
34:07Aslında bahsettiğim gibi yine tıbbi cihazın üretimi açısından ciddi bir zorluk zaten eskiden de mevcuttu fakat şu an regulasyon değişikliğiyle birlikte tüm dünyada diyebiliriz tıbbi cihaz üretimleri biraz daha ciddi hale almaya başladı.
34:25Çünkü daha öncesinde yaşanmış olan tıbbi cihazların güvenlik ve etkinliklerine dair yaşanmış olan bazı olumsuz olaylar neticesinde Avrupa komisyonu ve Avrupa komisyonu ile birlikte ülkemiz de dahil olmak üzere dünyanın birçok ülkesi bu tıbbi cihaz regulasyonunu gerekli gördü.
34:42Dolayısıyla bu bir zorluk aynı zamanda dediğim gibi etik rekabet tüm dünya genelinde bir zorluk olarak dikkat çekiyor ancak siz yaptığınız işte iyiyseniz ya da ülke olarak buraya geldiyseniz bu zorluklar size bir nevi avantaj haline de gelebiliyor.
35:02Öbür tarafta da laboratuvar tarafında farklı tamamen farklı bir regulasyon izlendiği için gerçekten hastaların da sağlığı burada düşünülmek zorunda olduğu için sağlık bakanlıkları da tüm dünyadaki sağlık bakanlıkları yetkili otorite konumunda olduğu için burada süreçlerin ilerlemesiyle ilgili belli başlı zorluklar gerçekleşebiliyor.
35:24Ya da ihracat tarafında bunlar tıbbi cihaz olduğu için Avrupa ülkelerine belki kolay ihracat yapabiliyoruz ama işte Güney Amerika'ya Asya'ya yapacağımız ihracatlar da bu herkes için geçerli tıbbi cihazların kayıt süreçleriyle alakalı yaşadığımız bazı zorluklar olabiliyor.
35:39Ya da ithalat yapan bazı firmalar var ya ara mağmur olarak ya da yarı mağmur olarak kullandıkları ürünler olabilir bunlar da üretime etki edeceği için ithalat tarafında yaşanılabilen belli başlı zorluklar ya da belli başlı yükler gelişebiliyor ama ülkemizde genel itibariyle ithalat yapan firmalarda da ihracat yapan firmalarda da bizim ülkemizde yani kendi gümrüklerimizde ciddi sorunlar yaşandığına dair bir bilgim yok.
36:06Ancak dediğim gibi bir tıbbi cihazı x bir ülkede bir tıbbi cihazın uygunluğu ve güvenliği açısından kayıt etme bazı ülkelerde sorun olarak önümüzde duruyor ancak bunda yapabilecek bir şey yok bunda olabildiğince uygun süreçler izlenerek böyle çalışmaları yapmak durumundayız.
36:26Evet tabi her işin güzel yönleri olduğu kadar zor veya daha fazla çaba gösterilmesi gereken yönleri de olabiliyor burada ülkemizle ilgili rejeneratif tıp alanında üretilen ürünlerin özellikleri neler örneğin biz daha çok ne üzerine çalışıyoruz evet spektrum çok geniş sektör çok geniş fakat bizim ürünlerimizin özellikleri neler ve klinik çalışmalardan biraz bahsetmiştiniz.
36:51Kendi akademimizi kurduk işte daha doğrusu kendi akademi çalışmalarımızı yönlendirdiğimiz yönettiğimiz bir yer var ve bunlarla ilgili çalışmalar yapan hekimler var demiştiniz yani işin araştırma boyutu da çok güçlü bunlarla ilgili bir detaylandırma yapabiliriz.
37:07Sorunun ilk kısmını bir daha alabilir miyim?
37:09Tabi ki Türkiye'de rejeneratif tıp alanında üretilen ürünlerin özellikleri.
37:13Ürün özellikleri.
37:14Evet.
37:15Şimdi ürün özellikleri ile ilgili aslında bu ürünler konuşmanın başında da bahsettiğim gibi bir kere ya da defalarca belki bahsettiğim gibi bir kere bu ürünlerin güvenli ve etkin olması gerekiyor.
37:27Bu sadece rejeneratif tıp alanında değil herhangi bir şekilde bir tıbbi cihaz piyasaya arz edilecekse bu dünyanın neredeyse tüm ülkelerinde güvenli ve etkin olarak ispatlanması ve kanıtlanması gerekiyor.
37:41İşte bu zaten üreticilerin yaşamış olduğu inanılmaz bir süreç ve zorluk.
37:45Bir tarafta bu var bir tarafta da ürünlerin yani rejeneratif tıbba geldiğimizde ürünlerin kullanım alanları ve bazı endikasyonları söz konusu.
37:55Buradaki ürün özellikleri derken yani ürünü tek başına tutarak elimizde tuttuğumuz ürün özelliği de olarak algılanabilir ya da işte PRP'de bir üründür, kökücüre de bir üründür ya da kemik iliği aspirasyonu da bir üründür olarak bakılabilir.
38:10Buradaki ürün özellikleri aslında hastalara olumlu bir sonuç veremeyeceğiyle alakalı.
38:16Güvenlik cepte diyelim, safety first, güvenlik cepte diyelim ama ürünün etkinliğiyle alakalı bazı süreçlerin iyi irdelenmesi gerekiyor.
38:26Şimdi bazı durumlarda belki duymuşsunuzdur PRP işe yaramıyor.
38:30Yani biz çok sektörün içerisinde olduğumuz için belki çok duyduk ama kimisi de PRP'den inanılmaz memnun.
38:36Dolayısıyla şimdi bu açıdan baktığımızda PRP ürünü yani PRP bir ürün olarak baktığımızda PRP ürünün elde ediliş yöntemindeki aslında protokoldeki basamaklarda bir problem varsa ürünün son eldesi aslında iyi olmayabilir.
38:52Ya da bu diğer doku kaynaklı olan ürünlerde de gerçekleşebilir ya da tıbbi cihaz tarafında değil yine laboratuvar tarafında protokolde yapılan hatalarla son ürünün çıktısı iyi olmayabilir.
39:04Bunlar mümkün ama burada tabi ki bu tıbbi cihazın kullanımıyla alakalı bir sorun olmasa da aslında bu tıbbi cihazın hastaya vermiş olduğu etkinlikteki bir sorun olarak değerlendirilebilir.
39:16Dünyada biz bu çalışmalarla ilgili ya da ülkemizde biz bu çalışmalarla ilgili hem bahsetmiş olduğunuz akademi tarafında bu ürünlerin elde edilim özellikleriyle alakalı yani protokollerin basamak basamak farklılaştırıldığında elde edilen son çıktı ürünlerinin analizleri ya da bu ürünlerin belli bir protokol dahilinde karakterizasyon dediğimiz bazı çalışmalar yapıyoruz.
39:41Bu çalışmalar neticesinde elde ettiğimiz ürünün spesifik olarak aslında hücre bazında yetkin ya da hücre bazında etkin olup olmadığıyla alakalı belli başlı öngörüler gelişebiliyor.
39:53Bunları da dünya üzerindeki diğer kongrelerde az önce bahsettiğim kongrelerde aslında bu minvalde bazı çalışmalar yapıp ilerletebiliyoruz.
40:02Tüm tıbbi cihaz üreticileri için ben bunu söylüyorum ya da bu çalışmaları yapan herkes için bunu söylüyorum bunu hekimler de yapabilir.
40:10Dolayısıyla ürün özellikleri aslında aynı ürünü farklı bir basamakla hazırlamaya çalıştığınızda sonuç farklı olabilir ama ürün güvenlidir ama etkinliği değişiklik gösterebilir gibi bir algı ya da bir sonuç olarak değerlendirebiliriz.
40:28Tam da programın açılışında bahsettiğimiz gibi içerisinde bir etken madde var diyoruz veya bir özellik sunuyor diyoruz ama ürünün sertifikasyonu yok veya yeterli bir üretim sürecinden geçmemiş sadece isim.
40:40Hani dediğiniz gibi mesela PRP uygulamasından bahsedelim herkes belki PRP yaptırmak istiyor ama işte fiyat bandı farklı kullanılan cihaz farklı çok fazla farklı etkenler var.
40:50Dolayısıyla iyi kaliteli bir cihazdan mı geçmiş o cihazın kalitesi ne durumda bunların hepsi birer soru işareti ve güvenilir firmalara ihtiyaçlar var.
41:00En önemlisi zaten bu güvenilirliği sağlayan da ülkemizde sağlık bakanlığı ya da diğer ülkelerde de kendi ülkelerin ilgili ülkelerin sağlık bakanlıkları.
41:09Bizim ülkemiz bu konuda gerçekten çok iyi yani hastalar son ürünü barkotunu okutarak az önce de söylediğim gibi bu ürünün güvenli olup olmadığına dair çok hızlı bir şekilde erişebiliyor.
41:20Eğer uygun olmayan bir ürün varsa da piyasada bakanlığımız bu konuda da yetkin personeli ve gücüyle çok etkin bir mücadele sergiliyor.
41:31Dolayısıyla aslında güvenlik tarafı belki hastaların elinde olmayan nedenlerden dolayı belki risk teşkil edebilecek gibi görünse de aslında ülkemiz bu konuda çok ileride.
41:43Burada izleyicilerimizi de bu anlamda bilgilendirmek bence değerli.
41:47Evet sevgili Timur Bey ben çok teşekkür ediyorum katıldığınız için. Bizleri kırmadınız ve programımıza konuk oldunuz.
41:53Son olarak bir şey sormak istiyorum sizlere. Girişimcilik yapmak isteyen gençlere bu alanda tavsiyeleriniz var mıdır?
42:01Evet tabii ki var. Az önce zaten konuşmaya da söyledim. Girişimciliği zaten yapan arkadaşlarımıza da ya da dostlarımıza da ya da izleyicilerimize de genel olarak rejeneratif tıbba girişim yapmaya da davet ediyoruz.
42:15Genç arkadaşlarımıza da en önemlisi konfor alanlarından çıkmaları gerektiğini hatırlatmak isterim.
42:22Çünkü belki z kuşağı y kuşağı diyoruz ya belki onları bir töhmet altında bırakmadan söyleyeyim.
42:31Tabii ki herkes bireysel olarak değerlendirilir. Ancak belli başlı zorlukları kendinize özellikle çıkartın.
42:40Kendilerine özellikle zorluk çıkartırlarsa o zorlukları aşmaya başlayacaklar.
42:47Daha sonra o zorlukları aşmaya başladıklarında kendilerini zorluklardan çok kolay sıyıran, çok kolay bu işleri başarabilen insanlar olarak adetmeye başlayacaklar.
42:58Dolayısıyla rejeneratif tıbbada yatırım ve destek vermek isteyen izleyiciler olsa biz mutlu oluruz.
43:05Ülkemiz adına da kendi adımıza da mutlu oluruz.
43:08Evet bahsettiğiniz üzere çok geniş uluslararası çapta çalışmaları olan ve her yeni gün yenilenen bir alan rejeneratif tıp.
43:16O yüzden bizler de sizlere teşekkür ediyoruz. Gençlerin de önünü açtığınız için sevgili Timur Bey.
43:21Biz teşekkür ederiz. Davetiniz için, nazik davetiniz için de teşekkür ederim. İzleyicilerimize de teşekkür ederim. Sağ olun.
43:29Biz teşekkür ederiz. Efendim konuğum, iş insanı Timur Bey sen doğru bizlerleydin.
43:34Kısa bir reklam arası ardından ben sizlere kronik yorgunluk sendromu söylerken bile yoruluyor insan. Nedir ve sonrasında neler yapılmalı onları anlatacağım.
43:43Kısa bir reklam arasının ardından Elif Melek ile baştan başa da baş başa kaldık.
43:48Şimdi sizlere kronik yorgunluk sendromu nedir, neden görülür ve neler hissedilir bunlardan bahsetmek istiyorum.
43:55Evet modern yaşamda hepimiz çok stresli işlerle meşgulüz ve kendimize ayırabildiğimiz zaman çok az.
44:01Bakın bugün ben mesela gözlükle geldim programa şeffaf lens kullanıyordum çünkü vaktim olmadı gidip lenslerimi almaya en basitti örnek.
44:08Dolayısıyla böyle bir yaşam temposunda sürekli yorgun, uyumuş olsak bile halsiz hissetmek, bazen birileri der ki sabah yataktan değil de sanki birisi beni dövmüş de dayak yemiş gibi kalkmışım gibi söylemler duyabiliyoruz.
44:23Yani aslında biraz vakit yönetiminin yetersiz olması kronik yorgunluk sendromunun olabileceğini bize gösterebilir.
44:30Veyahut sürekli şikayetçi olmak sürekli mental olarak kendini kırılgan işte depresif hissetmek veya sürekli aç hissetmek veya sürekli enerji arayışında olmak da kronik yorgunluk sendromunun bir belirtisi olabilir.
44:44Aynı zamanda hareketsizliğe karşı daha büyük ilgi yani hareket isteksizliği tamamen yerimde kalayım veya yatayım uyuyayım işte herhangi bir iş yapılacağı zaman bir adım daha geride durayım gibi ifadeler maalesef kronik yorgunluk sendromunun olabileceğini bize gösterir.
45:01Şimdi hemen sizlere minik minik şeyler anlatayım.
45:04Diyoruz ki genelde serbest radikaller aşırı üretildiği zaman immun fonksiyon düzensizlikleri karşımıza çıkabiliyor ve son zamanlarda karşımıza çok sıklıkla çıkan mitokondriyel fonksiyon bozuklukları ya da mitokondriyel disfonksiyon da kronik yorgundan sebep olabilir.
45:21Biliyorsunuz mitokondri enerji üreten bir organel ve buradaki bir fonksiyon bozukluğu da genel enerji sistemimize etkileyebilir.
45:29Şimdi enerjisiz hissettiğimizde en çok hangi gıdalara sarılıyoruz bunlardan bir tanesi enerji veren şeker yoğunluğu veya yağ yoğunluğu yüksek gıdalar veya kafein içeriği bakımından bize uyandıracağına inandığımız enerji ve güç katacağına inandığımız potansiyel enerji vericilere yöneliyoruz.
45:49Fakat bunları da sıklıkla tükettiğimizde ne oluyor hızlı bir şekilde kilo alabiliyoruz.
45:54Dolayısıyla öncelikle hayatımızdan çıkarmamız gereken şeylerden biri yüksek enerjili gıdalar.
46:00Mesela kızartmalar, fast foodlar ki zaten yorgunluk hissediyoruz eve gidip yemek yapmakla uğraşmak yerine bir telefonla yemek sipariş etmeyi daha çok istiyoruz.
46:10O yüzden bunu öncelikle aşacağız.
46:12Zaman içerisinde enerji yoğunluğunun enerji yükünün üstümüzden kalkmasıyla bir hafifleme ve rahatlama hissedeceğinizi göreceksiniz.
46:20Bunların akabinde neler yaşanıyor?
46:23Özellikle erkenden kalkmak, işte gece uykusunun kalitesinin artması, düzenli fiziksel aktivite ve düzenli bir oksijen sirkülasyonuyla birlikte vücudumuzda enerji artışını sağlıyoruz.
46:36Özellikle antioksidan içeriği yüksek olan gıdalar yani ne demek bu?
46:41Kırmızı mor meyveler, koyu yeşil yapraklı sebzeler vücudumuzdaki serbest radikalleri temizleyerek bu yaşadığımız kronik yorgunluk sendromunu da atlatmamıza yardımcı olacaktır.
46:51Aynı zamanda tabii ki birçok besin ve besin öğesi bileşenlerini de destekleyebiliyoruz ama genelde bu sendromun varlığında oksijen ve besin öğelerinin yetersiz bir şekilde hücreye girdiğini ve bunun da hipometabolik bir durum yaşattığını görebiliyoruz.
47:07Yani metabolik olarak biraz daha baskılanmış oluyoruz.
47:10Dolayısıyla bu metabolik aktiviteyi hızlandıracak şeylere ihtiyacımız var.
47:15Yani glisemik indeksli yüksek olan gıdalardan uzak durup daha çok sindirim sistemini çalıştırmaya ve enerji metabolizmasını desteklemeye yardımcı olan posası yüksek ürünler.
47:26Bunlara ihtiyacımız var.
47:28Neyi çıkardık? Şekeri, yağlı yiyecekleri, asit gazlı içecekleri, yüksek kalorili besinleri çıkardık.
47:34Çünkü bunlar ne dedik? Enerjisi yüksek olduğu için enerji yükünü de vücudumuza verip daha fazla yorgunluk sendromunu artırmaya sebep olabiliyorlar.
47:44Bazı gıda bileşenleri var. Mesela çinko, efendim koenzim, q10, magnezyum, omega 3.
47:50Bunların yoğun bir şekilde beslenmeye eklendiğinde hem takviye olarak olabilir ama takviyeleri biz hekimlerden onay aldıktan sonra ancak verebiliyoruz.
47:59Ama besin gruplarında bu bileşenler yoğun miktardaysa gönül rahatlığıyla daha fazla tercih edebiliriz.
48:06Mesela magnezyum ve çinko bakımından en değerli kaynaklarımızdan biri badem.
48:11Omega 3'den en zengin olan besinimiz balık. Özellikle haftada iki gün balık tüketmenizi sıklıkla tavsiye ediyoruz öyle değil mi?
48:19Yorgunluk belirtilerini azaltabilmek için, kaslardaki o laktat seviyelerini düşürebilmek için düzenli egzersiz ve su tüketiminin de önemli olduğunu söylememiz gerekiyor.
48:30Oksijen sirkülasyonunu artıracağız. Yüksek enerji yoğunluklu gıdaları hayatımızdan çıkaracağız.
48:36Antioxidan kalitesinden, zengin antioxidan bakımından çok zengin gıdaları hayatımıza yerleştireceğiz.
48:43Özellikle enerjimizi düşürecek, efendim uykusuzluklar, olumsuz ortamlar veya olumsuz konuşmalardan sıyrılacağız ve daha pozitif, daha kaliteli bir yaşama kucak açacağız.
48:55Efendim bugün de süremizin sonuna geldik. Ben size bütün detayları, daha da anlatamadıklarımı sosyal medya paylaşımlarından sunacağım efendim.
49:05Bugünlük şimdilik bu kadar. Yeni bölümlerde yeniden görüşmek üzere. Kendinize iyi bakın, enerjik kalın, mutlu kalın.