Gündem – Gözde Özyürek | 3 Eylül 2024
Türkiye ve dünya gündeminde yaşananlara kayıtsız kalmayanların programı Gündem, ekranların öne çıkan ismi Gözde Özyürek sunumu ve alanında uzman isimlerin yorumlarıyla Ülke TV’de izleyicisiyle buluşuyor. Gündem, Türkiye’nin ve dünyanın gündemini meşgul eden olayları farklı yaklaşımlarla ele alıyor, yorumluyor ve olayların perde arkasını tartışıyor.
Türkiye’nin yoğun gündemi ve dünyada yaşanan sıcak gelişmeler Gözde Özyürek'in moderatörlüğünü yaptığı Gündem’de değerlendiriliyor. Siyaset dünyasında meydana gelen krizler, Orta Doğu ve bölge ülkelerinde yaşanan olaylar, küresel gelişmeler ve bu yolla verilmek istenen mesajlar, Türkiye’nin uluslararası ilişkileri, dış politikası ve güvenlik meseleleri Gündem’de masaya yatırılıyor.
Türkiye’nin yoğun gündemi ve dünyada yaşanan sıcak gelişmeler Gözde Özyürek'in moderatörlüğünü yaptığı Gündem’de değerlendiriliyor. Siyaset dünyasında meydana gelen krizler, Orta Doğu ve bölge ülkelerinde yaşanan olaylar, küresel gelişmeler ve bu yolla verilmek istenen mesajlar, Türkiye’nin uluslararası ilişkileri, dış politikası ve güvenlik meseleleri Gündem’de masaya yatırılıyor.
Category
🗞
NewsTranscript
00:00:00Saatlerimiz 21'i gösteriyor. Ülke TV ekranlarına ve gündem programımızla hoş geldiniz.
00:00:07Efendim 3 saat boyunca birlikte olacağız. Hem haftanın öne çıkan başlıklarını ele alacağız.
00:00:12Hem de yaşanan son sıcak gelişmeleri, açıklamaları yine masaya yatıracağız konuklarımızla birlikte.
00:00:17Hemen takdim ederek başlayayım.
00:00:19Prof. Dr. Zakir Afşar, akademisyen. Kendisi bu akşam bizlere eşlik ediyor. Hoş geldin.
00:00:24Hoş bulduk. İyi yayınlar.
00:00:27İstanbul Medip Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Özgür de bizlerle birlikte. Hoş geldiniz.
00:00:32Hoş bulduk Gözde Hanım.
00:00:33Teşekkür ediyorum. Dipan Başkanı Dr. Tolga Sakman da yine stüdyomuzda. Hoş geldiniz.
00:00:38Hoş bulduk. Sağ olun.
00:00:39Ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Doçent Dr. Nuri Salık da bu akşam bizlerle birlikte. Sizler de hoş geldiniz.
00:00:49Hoş bulduk. İyi yayınlar diliyorum. Konuklara da iyi yayınlar diliyorum.
00:00:53Teşekkür ediyoruz. Sağ olunuz.
00:00:55Şimdi dilerseniz sıcağı sıcağına hemen başlayalım.
00:00:58Çokça konuşulacak mesele var ama en öne çıkan başlıkla aslında başlamak istedik.
00:01:04Mısır Cumhurbaşkanı Sisi Türkiye'ye geliyor.
00:01:07Türkiye ile Mısır arasındaki normalleşme süreci devam ederken Sisi'nin Türkiye'ye gelmesi çok çok önemli.
00:01:15Dolayısıyla bu ne anlam ifade ediyor?
00:01:18Bundan sonraki süreçte Türkiye ve Mısır adına neler bekleniyor?
00:01:22İki ülke arasındaki normalleşme süreci devam ederse bölgede ne gibi yansımaları olacak? Bunu konuşacağız.
00:01:29Zahir Avşar sizlerle başlayalım efendim.
00:01:31Sisi'nin Türkiye'ye gelmesi nasıl değerlendiriyorsunuz?
00:01:33Kuşkusuz ki olumlu bir gelişme bu.
00:01:36Sayın Cumhurbaşkanımız ilk adımı atmıştı biliyorsunuz.
00:01:3914 Şubat'ta geniş bir heyetle Kahire'de Sisi ile buluşmuşlardı.
00:01:46Aslında kadim kardeş iki ülke arasındaki dostluk işbirliği çabalarını yeniden bir noktaya doğru taşımışlardı.
00:01:56Tabi liderler diplomasinin öncesinde de yine ne vardır?
00:02:00Bu işin altyapsının gerçekleştirilmesi vardır.
00:02:03Bunu da Dışişleri Bakanlığımız olsun farklı kurum kuruluşlarımız olsun yapmışlardı.
00:02:08Mısır ile bizim ilişkilerimiz biliyorsunuz çok başlıklı ilişkilerdir.
00:02:13Çok derinlikli ilişkilerdir.
00:02:16Bu ilişkiler iki ülkenin de menfaatine olan ilişkilerdir.
00:02:21Kuşkusuz ki Mısır'ın kendi bulunduğu bölge içerisinde rahat edebilmesi de Türkiye ile olan iyi ilişkiler ile ancak mümkündür.
00:02:28Yani bizim bulunduğumuz coğrafya bunu gerektiriyor.
00:02:31Kuşkusuz ki Mısır ile olan ilişkilerimizin bize de mavi vatan konusunda olsun.
00:02:37Orta Doğu'daki bu gelişmeler noktasında daha rahat hareket imkanı kabiliyeti bakımından yararları vardır.
00:02:44Özellikle gazze meselesi bu kadar sıcakken gazze meselesine şimdi bir de batı şeria meselesi eklenmişken
00:02:51topyekun aslında bir Filistin meselesi yeniden bu kadar ısınmışken
00:02:56Türkiye Mısır arasındaki ilişkilerin elbette ki gözden geçirilmesi,
00:03:00rasyonel bir zemine oturtulması iki ülkenin de geleceği bakımından fevkalade önemlidir.
00:03:06Burada da esas yapıcı rolü kim üstlenmiştir?
00:03:09Sayın Cumhurbaşkanımız üstlenmiştir.
00:03:11Yani aradaki pek çok meseleyi ihtilafı ortadan kaldıracak adımları atan yine Sayın Cumhurbaşkanımız olmuştur.
00:03:19O diplomasiyi işleten Sayın Cumhurbaşkanı olmuştur.
00:03:21Bu bakımdan bu gelişmeler elbette ki hem Türkiye açısından hem Mısır açısından
00:03:26ama aynı zamanda topyekun bütün bölge açısından fayda sağlayacak bir gelişme olarak değerlendirmek lazım.
00:03:32Sadece iki ülkeyle sınırlı olarak da görmemek lazım.
00:03:35Yani kuşkusuz ki bu iki ülkenin çıkarlarını maksimize edeceği bir alan doğacak bu ziyaretlerden.
00:03:42Başta savunma sanayimiz olmak üzere pek çok noktada bizim Mısır'a katkılarımız olacak.
00:03:48Mısır'dan da kuşkusuz ki bize katkılar olacak.
00:03:51Ama Mısır'ın yine aynı şekilde gıda noktasında ihtiyaçlarında da Türkiye yıllardan beri biliyorsunuz çok önemli katkılar sağlayan bir ülke.
00:04:00Bütün bunlar ortadayken şimdi geldiğimiz noktada nedir bu liderler düzeyindeki ilişkilerle birlikte?
00:04:09Benim kanaatim altta da ilişkiler çok daha hızlı bir şekilde seyredecek.
00:04:14Hem Türkiye hem Mısır hem bölge açısından bunu ısrarla ifade ediyorum.
00:04:19Daha iyi bir gelecek tasarımı mümkün olacak.
00:04:23Aynı zamanda İsrail'i de barış masasına gerçekten oturtmak için de bir güç birliği burada gerçekleşecek diye düşünüyorum.
00:04:32Pek çok teşekkür ediyorum.
00:04:33Şimdi Yusuf Hocam size devam edelim.
00:04:35Ankara'da yüksek düzeyli stratejik işbirliği konseyinde ilk toplantısı yapılacak.
00:04:41Buna başkanlık edecek Cumhurbaşkanları.
00:04:44Türkiye-Mısır yüksek düzeyli stratejik işbirliği toplantısına başkanlık edecek.
00:04:48Tabii böyle bir görüntünün verilecek olması da oldukça önemli sanıyorum ki değil mi?
00:04:52Çok önemli.
00:04:53Yani Zahir Hocamızın belirttiği gibi sadece iki ülke açısından değil hakikaten bölge açısından çok kritik bir görüşme ya da şöyle söyleyebiliriz bir süreç bu.
00:05:04Çünkü Türkiye-Mısır ilişkilerinin bozulması herkes kaybetti.
00:05:11Yani Türkiye bu süreçten zararlı çıktı.
00:05:14Mısır zararlı çıktı.
00:05:16Kim kazandı ona baktığımızda?
00:05:18Yani İsrail süreçten karlı çıktı.
00:05:22Yunanistan karlı çıktı.
00:05:24Kıbrıs-Rum kesimi karlı çıktı.
00:05:26Bütün bu son on yıla baktığımızda tabii hassas süreçlerdi.
00:05:30Yani olan olaylar, yaşananlar, bütün o Arap Baharı süreci vesaire çok hassas süreçler yaşandı yani o dönemde.
00:05:42Bu iki ülkenin bir şekilde Mürsiye'nin hayatını kaybetmesi, hapiste Mısır'da.
00:05:53Çok farklı olaylar yaşandı.
00:05:56Biz de bu stüdyolarda yani farklı açılardan bu konuları değerlendirdik vakti zamanında.
00:06:00O yüzden bütün bu olaylar da olmamış gibi hareket edemeyiz.
00:06:07Ama burada devletlerin çıkarları öne çıkıyor.
00:06:11Yani uluslararası ilişkilerde her zaman vurgulanan bir yaklaşım.
00:06:16Ulusal çıkarlar belirleyici oluyor.
00:06:19Burada devlet hakkıyla düşünmek, toplumların külli çıkarları noktasına adım atabilmek.
00:06:26Dolayısıyla bu çerçevede hem Sayın Erdoğan'ın son yıllarda kendi pozisyonunu,
00:06:34dolayısıyla Türkiye'nin pozisyonunu güncellediğini gördük.
00:06:38Bir süreç olay, birkaç yıllık bir süreç ve tabii ki daha öncesinde
00:06:43Zaki Hocamız da vurgulduğu gibi hem Dışişleri Bakanlığı bağlamında,
00:06:48hem çeşitli diplomatik düzlemlerde veya istihbarat düzleminde
00:06:52bu ilişkiler belli ölçülerde olgunlaştırıldı.
00:06:57Sanırım Katar'da ilk temas sağlandı Erdoğan ile sizi arasında.
00:07:04Mısır'da bir görüşme oldu, Sayın Erdoğan Mısır'a gitti.
00:07:09Şimdi de Sisi Türkiye geliyor.
00:07:12Bu süreçten Türkiye lehine de ticari anlamda olsun,
00:07:18bölgedeki buzdolabına kaldırılmış bazı sorunların çözülebilmesi noktasında olsun ki
00:07:25bunlardan birisi Libya meselesi.
00:07:27Türkiye orada hakikaten belirleyici bir role sahip oldu.
00:07:32Hakeza Mısır da öyle.
00:07:33İki tarafın desteklediği mekanizmalar kendi bölgelerinde egemenliklerini sürdürüyorlar.
00:07:40Ama sonuçta parçalanmış bir devlet görüntüsü, dış müdahaleye açık,
00:07:45daha büyük istikrarsızlıklara açık görüntü.
00:07:48Yine münhasır bölge alanları noktasında Türkiye Libya ama
00:07:55Türkiye Mısır'la böyle bir anlaşma yapsa
00:07:59Mısır daha fazla denizlerde yetki sahibi olabilecek bir durum var.
00:08:05Böyle bir tablo var karşımızda.
00:08:07Dolayısıyla bu 10 yıllık bir dondurulmuş ve içinde gerçekten krizlerin olduğu,
00:08:19insani anlamda düşündüğümüzde olmamasını istediğimiz pek çok vakanın yaşandığı Mısır'da vesaire
00:08:27süreç yaşandı.
00:08:29Şimdi bu sürecin tamir edilmeye çalışıldığını görüyoruz.
00:08:35Tamir belli ölçülerde edildi.
00:08:39Bundan sonra da daha ileri seviyelerde tamir edilmeye çalışılıyor.
00:08:43Ekonomik anlamda zaten güçlü bir ilişki var ve
00:08:47Anadolu Ajansı'nın bugünkü bir haberi var.
00:08:50Orada ticari ilişkilerin 10 milyar dolardan 15 milyar dolara çıkartılmasının hedefinin olduğu
00:08:58ve 20 yeni anlaşmanın imzalanması hedefi olduğu vurgulanıyor.
00:09:03Tabi tam bugünlerde Hürjet Akdeniz'i geçti.
00:09:10Türkiye'den kalktı Akdeniz'i geçti ve Mısır semalarında.
00:09:13Orada belediye yetkilileri katılmak için oraya gitmiş durumda.
00:09:18Halklar nezdinde zaten bir sorun yoktu.
00:09:20Türkiye, Mısır yüz yılları boyunca ortak değerleri, ortak çıkarları, ortak kaderi paylaşmış.
00:09:27Hem bir imparatorluk içerisinde hem değerler anlamında çok yakın ilişkileri olan iki ülke.
00:09:35Ve bölgede hakikaten hem emperyalistlerin hem bölgedeki İsrail gibi onların taşeronlarının bir araya gelmesini istemediği
00:09:47iki kritik ülke Türkiye ve Mısır.
00:09:50Hatta buna zaman zaman İran'ı da ekleyebiliyoruz.
00:09:53Yani İran, Türkiye, Mısır bir araya gelse bölgede pek çok sorunların çözülebilme ihtimali en azından ortaya çıktı.
00:10:00Ama gelir mi?
00:10:01Yani İran bahsini bilemiyorum.
00:10:03Yani şu tabloda ama Türkiye, Mısır ilişkileri çoğu zaman hakikaten çok yakınlaşacak gibi oluyor.
00:10:11Yani düzelecek gibi oluyor.
00:10:14Fakat artık bir şekilde bunun, çünkü bunu bir oyun olarak bakarsak, bir oyun kuruluyor Türkiye, Mısır tarafından diyelim.
00:10:24Fakat bu bölgede çıkarları olan, bu iki ülkenin yan yana gelmesini istemeyen
00:10:30ve yan yana gelmesinden çıkarları zarar görecek olan olduğunu düşünün.
00:10:33Başka ülkelerde kendi oyunlarını ve kendi kartlarını açıyorlar.
00:10:38Onları oynamaya çalışıyorlar.
00:10:39Bunu yatırgamıyorum.
00:10:41Yani bu doğal bir süreç.
00:10:43Yani vahşi bir ormanda yaşıyoruz ve herkes kendi çıkarları için olabildiğince
00:10:48bazen diplomatik düzlemde, bazen daha sert angajmanlar kullanarak süreçleri yürütmeye çalışıyorlar.
00:10:55Bu yeni bir şey.
00:10:57Türkiye, Mısır arasında yeni bir bahar başlangıcı gibi.
00:11:02Yani sizin Türkiye ziyareti.
00:11:04Çünkü önce Sayın Erdoğan Mısır'a gitti.
00:11:08Şimdi bu ikinci ziyaret ve gerçekten masadaki adımlara baktığımızda eğer bunlar daha ilerleme sağlanırsa
00:11:16Suriye meselesine de, Libya meselesine de, Sudan meselesine de
00:11:21Hakikaten bölgedeki pek çok ülkenin daha iyi bir istikrar kazanabilmesine katkı sağlayabilecek sonuçlar bu süreçten çıkabilir.
00:11:32Ama bu süreç hani biraz önce söylediğim gibi zaman zaman bu iyi yakınlaşmalar oldu.
00:11:38Fakat uzun soluklu bir türlü olması sağlanamadı.
00:11:42Eğer uzun soluklu olabilirse, öyle bir dinamik iki ülke yakalayabilirse
00:11:48pek çok açıdan iki ülkeye de ve bölgemizdeki diğer ülkelere de faydası olur.
00:11:54Gazze meselesini belki ayrıca, Filistin, İsrail sorunu bunları belki ayrıca bu bağlamda konuşmak gerekebilir.
00:12:03Doçent Doktor Nuri Salık'la devam edelim.
00:12:07Efendim siz, Sistin'in Türkiye'ye gelmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
00:12:10Önemli bir işbirliği konseyi toplantısında da başkanlık edecekler Cumhurbaşkanları.
00:12:15Hem ticari tacimindeki yeni hedefler ele alınacak.
00:12:19Atılacak olan adımlar, enerji, sağlık, turizm, özellikle savunma sanayindeki uzun vadeli bir işbirliği imkanları da konuşulacak bu anlamda.
00:12:29Ana gündem de Gazze olacak. Ona biraz sonra değineceğiz, özel başlık açacağız.
00:12:34Ama Sistin'in Türkiye'ye gelmesini genel itibariyle nasıl okumalıyız?
00:12:39Evet, şimdi hem Zakir Hocam hem Yusuf Hocam pek çok önemli noktaya temas ettiler Türkiye-Mısır ilişkileri bağlamında.
00:12:48Soğuk Savaş yıllarından itibaren Türkiye ve Mısır, Orta Doğu bölgesinin iki önemli aktörü konumunda.
00:12:54Bu iki aktörün ilişkilerinin normalleşmesi ve rayına oturması muhakkak ki hem Türkiye hem Mısır açısından bu iki ülkenin ulusal çıkarlarını katkı sağlayacaktır.
00:13:03Ve Orta Doğu bölgesel sistemine de istikrar getirecektir diye düşünüyorum.
00:13:07Ben bu ikili ilişkilere biraz daha makro bir düzeyden bakmak istiyorum.
00:13:11Şimdi uluslararası sistem gerçekten bir belirsizlikler çağına girdi.
00:13:15Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi, Amerika Birleşik Devletleri ile Çin arasındaki gelinim, Tayvan krizi,
00:13:22İsrail'in Gazze işgali ve İsrail'in Orta Doğu'daki yayılmacı politikaları savaşı önce belki Lübnan'a daha sonra İran'a taşıyacak.
00:13:30Bütün bunlar küresel siyasette hem de Orta Doğu bölgesindeki belirsizlikleri ciddi anlamda artırmış vaziyette.
00:13:36Şimdi bütün bu ortam içerisinde Türkiye ne yapıyor, ne yapmaya çalışıyor?
00:13:40Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın öncülüğünde ve Dışişleri Bakanımız Sayın Hakan Fidan'ın da sürekli olarak ifade ettiği gibi
00:13:48Türkiye bir bölgesel sahiplenme perspektifi geliştiriyor.
00:13:52Özellikle yakın coğrafyasındaki problemlere yönelik bölge ülkeleriyle birlikte bir inisiyatif alıyor.
00:13:57Ve bu kriz alanlarına müdahale ederek istikrarlaştırıcı bir güç olarak diplomasiyi ön plana çıkartıyor.
00:14:04Şimdi Türkiye'nin bu stratejisi işte Suriye'yle normalleşme, Irak'la kalkıma yolu projesi,
00:14:09Mısır'la ilişkilerin rayına oturtulması bağlamında okuduğunda önemli bir anlam ifade ediyor.
00:14:14Burada tabii Türkiye'nin bu politikasına Mısır'ın olumlu yanıt vermesi,
00:14:18Mısır'ın ilişkilerin normalleştirilmesi noktasında isteklilik göstermesinin altı çizilmesi gerekiyor.
00:14:24İki aktör Orta Doğu'da birbirini göz ardı edecek konumda değil.
00:14:28Siz de ifade ettiniz. İkili ilişkilerin ticari boyutu var, askeri boyutu var.
00:14:33Bu ilişkilerin rayına oturtulması her iki ülkeyi de güçlendirecektir.
00:14:37Ve özellikle Orta Doğu bölgesindeki krizlerin çözümü noktasında,
00:14:41küresel siyasetin bir belirsizlik çağına girdiği bir ortamda iki önemli bölge ülkesinin ilişkilerini güçlendirmesi,
00:14:48kriz alanlarının veya krizlerin bölgesel yayılmasının önüne geçecektir diye düşünüyorum.
00:14:54Peki şimdi size de sorayım Sayın Sakman.
00:14:58Genel itibariyle Mısır'da olan ilişkilerin normalleşme sürecinin devam etmesi hususunda,
00:15:04bundan sonraki süreçte bunlar devam ederse, ilişkiler gelişirse,
00:15:08enerji, sağlık, turizm, savunma sanayinden bahsediyoruz.
00:15:12Bölgeye yansıması ne olur?
00:15:15Şimdi Gözde Hanım biz Mısır'la Türkiye'yi aslında bir süre önce Doğu Akdeniz'in iki kapısı olarak netelendirdik.
00:15:22Yani bölge için iki ülkenin yan yana gelmesi çok stratejik.
00:15:28Bir süredir bununla ilgili çalışmalar vs. de yapıyorduk biz zaten.
00:15:32Bu çerçeve, evet ekonomik bir çerçeveyle başladı ki zaten tüm diplomatik kanallar ekonomik çerçeveyle başlar,
00:15:38ekonomik görüşmelerle başlar.
00:15:40Ama burada önemli olan noktalar var.
00:15:43İşte bahsettiğiniz savunma sanayi üzerinden işbirlikleri var mesela.
00:15:48Burada Türkiye'nin Mısır'da üreteceği bazı şeyler var veya satacağı şeyler var.
00:15:55Bu Mısır'ın güvenliğini savunması için bir kere çok önemli.
00:15:59Özellikle de şu anki bu kadar istikrarsız bir bölgeye doğru giderken Mısır'ın kendi elini güçlendiriyor olması,
00:16:07iki devlet arasındaki ilişkileri çok hızlı şekilde yukarı çekebilecek bir konu.
00:16:13Enerji konusu aslında uzun zamandır konuştuğumuz ama bir süredir dondurulmuş bir konu aslında.
00:16:20Çünkü Mısır'ın kendi karasularında veya minhasır ekonomik bölgesinde var olan doğal gaz rezervleri,
00:16:26tahmin edilen rezervler eğer doğru çıkarsa Mısır sayılı doğal gaz zengini ülkelerden biri olacak.
00:16:32Şimdi Doğu Akdeniz'de denizden komşumuz sayılabilecek bir devletin bu kadar zengin doğal gaz yataklarına sahip olması
00:16:42ve bölgede Türkiye'yi dışlayan politikalar gütmeye çalışan başka devletlerin de var olması,
00:16:48bizim Mısır'la olan ilişkilerimizi bu anlamda da iyileştirmemizi stratejik kılıyor.
00:16:56Hocalarım da söyledi, bu ilişkiler ilerlerse Doğu Akdeniz'deki iki devletin de kazançlı hale geleceği anlaşmalar yapma olasılığı yüksek.
00:17:10Daha da önemlisi iki ülkenin bu kadar bir araya gelmeye başlaması ve bunun ilerlemesi,
00:17:17aslında Sayın Cumhurbaşkanı bir süre önce söylediği bir şey vardı,
00:17:20yani bölgede bir güç olma, bölgenin güç sahibi olması vesaire noktası.
00:17:26Şimdi Türkiye ile Mısır yan yana geldiği zaman bölgede Türkiye'nin bir süredir yapmaya çalıştığı,
00:17:33ama İsrail'in gazze saldırısıyla sekteye uğrayan ve ondan sonra da bu süreci hızlandırmaya vesile olan nokta şu,
00:17:44Türkiye hem Mısır'la hem Suriye ile normalleşmeye gidiyor.
00:17:49Çünkü bu iki ülke ile normalleşmeye giderek bölgedeki tüm devletlerle birlikte bölgenin bir güç unsuru haline gelmesini istiyor.
00:18:00Dışarıdan müdahale etmeye daha az zeminli olan, bölge ülkelerinin birlikte hareket edebileceği,
00:18:08birlikte karar verebileceği, birbirlerini dinleyen devletler haline gelmesi Türkiye için elzem.
00:18:14Çünkü bu yeni kurulacak dünya düzeni için stratejik öneme sahip.
00:18:18O yüzden Mısır bu kadar önemli bir devletken, ikili ilişkilerin geleceği nokta, bölgeyi çok hızlı şekilde evirme olasılığı varken,
00:18:29şimdi bu işbirliği de, bu görüşmeler de önemli.
00:18:33Şunun da altını çizelim, Mısır'ın çok fazla hareket alanı kalmadı.
00:18:39Bir tarafında Libya, diğer tarafında İsrail, alt tarafında Sudan ve Etiyopya'ya kadar bir Nil bölgesi.
00:18:46Mısır'ın elini kolunu çok bağladı.
00:18:49Yani Türkiye aslında Mısır'a da bir nefes verecek bir işbirliği olacak bu.
00:18:56Zaten Türkiye'nin bu kadar doğuya batıya bu kadar gidebiliyor, hareket edebiliyorken,
00:19:03Mısır'ın bu kadar kapana kısılması bu ilişkilerde Mısır'ı biraz zorlayan da bir unsur oldu.
00:19:11Ama Türkiye ile Mısır'ın bir araya gelmesiyle,
00:19:15şimdi öncelikle tabii gaz dekonsolüsyonu, az sonra konuşacağız, bu önemli bir hızlandırıcı, katalizör etki yarattı.
00:19:24Ama bölgedeki istikrarı sağlama ve bölgenin savunmasını sağlama noktasının oldukça stratejik olduğunu düşünüyorum.
00:19:35Bir küçük ilave yapabilir miyim?
00:19:38Mısır tarihine bakarsanız Türk tarihidir.
00:19:41Yani büyük ölçüde Türklerle vardır Mısır.
00:19:44Torunoğulları ile başlamıştır bizim Mısır'daki varlığımız, bin yıl kadar sürmüştür.
00:19:49Bin yılda aşmıştır hattı zaten de.
00:19:51Dolayısıyla siz gidin Mısır'ın herhangi bir yerine, özellikle Kahire, İskenderiye sokaklarına,
00:19:57herkes bir şekilde bir yakınının Türk olduğunu, kökeninin Türk olduğunu ifade eder.
00:20:02Yani aramızdaki siyasi ilişkiler zaman zaman istediğimiz renkte gitmese bile,
00:20:08Mısır halkıyla her zaman kardeşlik bağımız daim olmuştur.
00:20:13Onu hiç kimse ortadan kaldıramamıştır.
00:20:15Dolayısıyla da zaten öyle bir vasat var.
00:20:18Türkiye ve Mısır arasında her zaman dostluğa, kardeşliğe müsait bir vasat var.
00:20:23Yani bunu İngilizler de önleyememişler.
00:20:26Yani İngilizler olduğu zaman da önleyememişler.
00:20:29Mısır tarihinde yakın tarihinde iki tane önemli isim bahsedeyim size.
00:20:32Birisi Cemal Abdülnasır, birisi Enver Sedat değil mi?
00:20:35İsimleri niye Cemal ve Enver?
00:20:37İktidata terakkiden dolayı.
00:20:39Yani baktığınız zaman bu kadar sirayet etmiştir aslına bakarsanız.
00:20:43Mısır'daki en önemli tarihi eserlere bakın.
00:20:46İslamiklerden sonra işte Firavunlar devrinden kalanlardan sonrakilerin tamamı Türklerden kalan bizim izlerimizi taşıyan eserlerdir.
00:20:55Dolayısıyla da yani biz zaten her ne olursa olsun zaman zaman bu tür siyasal ayrılıklar olabilir.
00:21:02Tarihin belli dönemlerinde bir takım ihtilaflar ortaya çıkabilir.
00:21:06Ama o ihtilafları mutlaka ortadan kaldırmak lazım.
00:21:09Bu milletimize ve Mısır halkına karşı zaten vazifemizdir, görevimizdir.
00:21:15Bu bakımdan da ben iş bu noktaya geldiği için gerçekten hem kendi diplomasimizi hem Mısır diplomasisini tebrik ediyorum.
00:21:23Çünkü doğru bir karar almışlardır.
00:21:25Sayın Cumhurbaşkanlar da bu konuda gerçekten çok fevkalade önemli.
00:21:29Hele de tarihin böyle bir dönemecinde tarihin akışını inşallah da değiştirebilecek bir karar almışlardır.
00:21:36Bu önemlidir bizim zaten.
00:21:38Diğer ihtilafları artık çok da fazla projeksiyon tutmamak lazım diye düşünüyorum.
00:21:44Onlar artık biraz geride kalacak.
00:21:46Yani tabii insanlar bunu akademik boyutuyla tartışırlar.
00:21:49Normaldir bu tartışmakta konuşuyoruz ama bir de real politik dediğimiz bir şey var.
00:21:54Bazen bazıları çıkıyor ya işte madem niye kavga ettiniz bu noktaya gelecektiniz filan gibi böyle akıl almaz cümleler kurabiliyorlar.
00:22:01Bu diplomasiden habersizlik anlamına gelir.
00:22:04Diplomasi böyle bir şeydir.
00:22:06Zaman zaman çıkarlarınız veyahut da konjonktür sizi kavgaya doğru götürür.
00:22:11Bir soğukluk husule gelir.
00:22:13Sonrasında da sonsuza kadar onu öyle takip edecek haliniz yok değil mi?
00:22:17Bir şekilde de tekrar bunu ne yapmanız lazım?
00:22:19Onarıcı ilişkilere girmeniz lazım.
00:22:21Şimdi Türkiye'de bu real politiğin gereğini yapmıştır.
00:22:25Bu onarıcı ilişkilere girmişlerdir.
00:22:27Şimdi dolayısıyla sabahtan beri bakıyorum bazı şeylere.
00:22:31Böyle sırf muhalif olacağız diye akla hayale sığınmayacak makul mantıklı insanların etmeyeceği cümleleri dış politikayla ilgili tabi bağlamda söylüyorum.
00:22:41Kullanabiliyorlar.
00:22:42Sadece dış politika değil, insani ilişkilerde de, beşeri münasebetlerde bazen çok olumsuz noktalara gelirsiniz ama sonrasında bakarsınız ki değil mi?
00:22:50Yani yaşamı devam ettirebilmek için, habitatınızı tekrar inşa edebilmek için ilişkiye ihtiyacınız olur ve yeniden kurarsınız.
00:22:58Yani şimdi sonsuza kadar böyle bir küslük kavga falan böyle bir şey asla olmaz.
00:23:04O bakımdan da yapılan şey iki milletin başta yararına ama aynı zamanda coğrafyayı tekrar düzene sokacak bir hadise.
00:23:13Ben şunu da bir daha vurgulamak da isterim.
00:23:16Eğer Türkiye-Mısır ilişkileri gerçekten böyle olmasaydı, olmasaydı yani iş bu noktaya doğru gelmeseydi, bugün Gazze'de bu halde olmayabilirdi.
00:23:26Bunu da ifade edeyim.
00:23:27Daha somut adımlar atmak da mümkün olabilirdi, daha zorlayıcı adımlar atmak da.
00:23:32Ligya'da da başka süreç var.
00:23:36Tabii, tabii birçok şey.
00:23:37Yani çünkü burada bakın yani ne yazık ki geçmişte farklı farklı hesaplarla iki ülke arasında ve Mısır'ın kendi sisteminde biliyorsunuz bir takım şeyler yapıldı.
00:23:49Ve bunlar önemli hadiseler.
00:23:50Bunların hepsi hem coğrafyayı şekillendirmek maksatlıydı hem ülkeler arasındaki ilişkilerin bozulmasından da tabii ki farklı çıkarlar projekte ediliyordu.
00:24:00Netice itibariyle Türkiye bu oyunu bozdu.
00:24:03Yani Türkiye, Türk diplomatisi ve Mısır diplomatisi bu oyunu bozdu.
00:24:07Suriye ile normalleşmeyi de konuşacağız.
00:24:10Onunla da farklı oyunlar yine bozuluyor.
00:24:12Çok fazla başlık var.
00:24:14Yani Türkiye-Mısır işleriyle çok fazla başlık var aslında.
00:24:17Yani biraz tabii şey çok aşırı anlam yükleyip çok aşırı beklentiler içine girmek biraz bizim Türk kamuoyunun da ne diyelim genel tutumları arasında.
00:24:31Biraz öyle bakmamak lazım bence.
00:24:33Daha soğukkanlı, daha tehennili, daha böyle adım adım beklentiler içerisinde olarak bakmak lazım.
00:24:40Tabii yani hemen bir anda Eskişehir noktaya da gelmez, zirveye gelmez.
00:24:45On yıllık bir ara dönem çok hızlı bir şekilde göz ardı edilebilecek bir dönem değil.
00:24:53Yani liderler bunu aşmış olsa da.
00:24:56Ama şimdi bölgeyi değerlendirdiğimizde herkes o kadar aslında kendi güvenliğini korumak adına acil adımlar atmak zorunda ki.
00:25:05Belki bu normalleşme süreci her zamankinden daha hızlı da ilerleyebilir hocam.
00:25:10O da olabilir ama ben yine de kendi açımdan baktığımda daha adım adım yedilmesi, beklentilerin orta ölçekin tutulması gerektiğini düşünüyorum.
00:25:21İki tarafında odaklanması gereken konu somu çıktılar elde edebilmek ve bu parça parça olabilir.
00:25:28Çünkü bu Zaki hocamızın bahsettiği bu geçen süreçte yani bu 10-12 yıllık süreçte iki ülkede farklı ülkelerle farklı angajmanlar geliştirdi.
00:25:37Herkes kendi çıkarlarını teminat altına alabilmek için ya kendisi kendi başına ya farklı ülkelerle daha farklı ilişkiler içerisine girdi.
00:25:47Bu da o ülkeler açısından bakıldığında hani bizim hoşumuza gitmese de ülkeler bu anlamda kendi çıkarları noktasında farklı tutum takınabiliyorlar doğal olarak.
00:26:00İşte Mısır'ın Yunanistan'la girdiği ilişkiler bu son 10 yılda Güney Kıbrıs Rum kesimine girdiği ilişkiler.
00:26:07Doğu Akdeniz'de bizim bir iddiamız var mavi vatan bu alamında.
00:26:11Münhasır Ekonomik Bölge meselesi biraz önce Tolga hoca denildi.
00:26:15Yani bizim farklı bir perspektifimiz var orada.
00:26:18Bunun işte hemen çok hızlı bir şekilde Mısır'ın da benimseyip Mısır'la hızlı bir Münhasır Ekonomik Bölge anlaşması yapalım falan.
00:26:28Bunlar hedefler olabilir ama tüm bu süreçleri yani Mısır'ın da kendi ilişki içine girdiği aktörlerle olan çıkarları.
00:26:38Mesela Amerikalılarla Mısır'ın ilişkileri diyelim ki bizim ilişkilerimiz kim daha fazla angaja ekonomik anlamda askeri anlamda bölgedeki dinamiklere konusunda açıklama yaparken diplomatik anlamda kim daha fazla angaja.
00:26:55Bir yaraştırma yapmak da gerekmiyor illa.
00:26:58Yani ülkelerin farklı şekillenen yaklaşımları ve tutumları var.
00:27:03Ve bundan dolayı bu yeni başlayan süreci çok değerli çok kıymetli.
00:27:08Ama buradan çok büyük ve çok hızlı bütün bu tartıştığımız bölgesel sorunlar konusunda çok hızlı böyle geri dönüşleri beklersek bence bu sürece de haksızlık olur bu.
00:27:19Ve onu belli ölçülerde sıkıştırmak anlamına da gelebilir.
00:27:24Evet şöyle bir katkı yapayım hocama katılıyorum yani bir anda her şeyin düzelmesini beklemek iyiye değil süreci daha donmaya doğru götürür.
00:27:33Çünkü hepsi birden çözülmeyeceği için ama şöyle bir avantajı var bu ilişkilerin.
00:27:37Bu geçen sürede Mısır'a verilen sözleri de aslında kimse tutmadı.
00:27:42Yani Doğu Akdeniz'de de Mısır istediğini alamadı.
00:27:46Suudi Arabistan'la Birleşik Arap Emirlikleri ile ve Amerika ile bir araya geldiği süreçte de istediğini alamadı.
00:27:52İşte kendi komşularıyla problemleri vardı çözülecekti onlar çözülmedi.
00:27:57Yani Mısır'ın da bugüne gelene kadar ki o ilişkilerin soğuk olduğu dönemde Türkiye'nin aleyhinde olan süreçleri taşıyamadı istese de bunun tırnak içinde söylüyorum.
00:28:10O yüzden de bu süreç nispeten daha hızlı gerçekleşebilir.
00:28:14Çünkü Doğu Akdeniz'de mesela Yunanistan'la Güney Kıbrıs'la bir süreç ilerletemediği için Türkiye bu niyeti ortaya koyduğunda daha hızlı ilerletme olasılığı var.
00:28:25Çünkü Türkiye'nin bu anlamda her zaman daha hızlı diplomatik süreçleri daha hızlı götürdüğünü biliyoruz.
00:28:31Yani niyet ortaya konduktan sonra o süreç çok hızlı sonuca varabilir.
00:28:35Bu süreçler de hızlı devam ederse hem Mısır yönetimi zaten Mısır halkıyla sorun yok.
00:28:42Ama Mısır yönetiminin bu süreçlerde Türkiye ile birlikte hareket etmenin avantajını gördüğünde zaten bunu tahmin ediyorlardır.
00:28:50Ama bunu somut olarak gördüğünde süreç bir nebze daha hızlanma olasılığı var diye düşünüyorum.
00:28:55Olabilir tabi. İlkesel olarak da Türkiye'ye daha kazan kazan ilişkini yapıyor.
00:29:00Hocam bir de şöyle bir şey var. Lider odaklı bir siyaset var Mısır'da biliyorsunuz.
00:29:04Yani şimdi Mısır siyaseti bizden biraz daha farklı bir şekilde gerçekleşiyor ilerliyor.
00:29:10Liderler arasındaki bu ilişkiler Mısır bürokrasisini baştan sona etkileyecek ilişkileri aslına bakarsanız.
00:29:18Çünkü onlar bütün hizalarını vaziyet alışlarını lider odaklı gerçekleştiriyor.
00:29:24Öyle bir yönetsel kültür var oranın.
00:29:28Diyeceksiniz ki biz de biz de zaten her zaman biz dostluğa kardeşliğe ilişkiye açık bir ülkeyiz.
00:29:35Sadece Mısır'la değil bölgedeki bütün ülkelerle zaten bizim diplomasimizin temel yapıcı.
00:29:42Karşılıklı çıkarları kollayan barışı huzuru öne çıkaran bir anlayış bu bakımdan da.
00:29:49Sanırım bu biraz daha fazla katkı sağlar diye düşünüyorum.
00:29:52Ama tabii Yusuf hocamın o ihtiyatlı tavrı çok önemli.
00:29:56Katılıyorum orada da.
00:29:58Yani bir anda böyle sihirli değnek değmiş gibi her şey gürlük gülüstanlık olur diye beklemekte.
00:30:04Çok makul bir şey olmaz ama epeydir bir çaba var.
00:30:07Bu çabayla birlikte bir hayli mesafe kat edildi onu görmek lazım.
00:30:11Mesela hocam Libya'da hakikaten iki ülkenin ilişkilerinin gelişmesi arzu ettiğimiz noktaya ulaşması.
00:30:19Libya'da çok farklı bir etki ortaya koyabilir.
00:30:22Çünkü ikiye bölünmüş bir ülke konumunda Libya şu anda.
00:30:25Zaman zaman hala çatışma riskleri de devam ediyor.
00:30:29İç savaş anlamında.
00:30:31Bir tarafta Mısır'ın etkisi çok yüksek bir tarafta Türkiye'nin etkisi çok yüksek.
00:30:36Dolayısıyla iki ülkenin bu ilişkilerini muhtemelen Libya'da çok yakından takip ediyor.
00:30:45Etiyopya'da çok yakından takip ediyor.
00:30:47Çünkü Mısır Afrika içerisinde bazı ülkelerle sorunları var.
00:30:52Etiyopya onlardan birisi bir baraj meselesi var vs.
00:30:56Türkiye'nin de Etiyopya'yla ilişkileri iyi.
00:31:00Dolayısıyla pek çok açıdan pek çok aktörün bölgede bu görüşmeleri çok yakından takip ettiğini
00:31:10tabi ki İsrail'in de Amerika'nın da Rusya'nın da benzer şekilde çok yakından takip ettiğini söylemek lazım.
00:31:18Tabi bütün spot ışıkları bu ikili görüşmeye odaklanmışken burada iki lider de bunun farkında.
00:31:27Bence ikisi de Sayın Erdoğan zaten yıllardır hakikaten uluslararası ilişkilerde kimisi olumlu bakabilir kimisi olumlusu bakabilir.
00:31:37Ama pek çok sürecin tecrübe ettiği niyetleri somut ne olabilir?
00:31:45Kim bu konularda gerçekten bir iyiliğin peşinde?
00:31:52Bunları çok iyi bildiğini düşünüyorum Sayın Erdoğan'ın.
00:31:56Sisi de biraz önce Tolga Hoca'nın altın çizgi noktası önemli.
00:31:59Yani yeryolda bırakıldığını söyledi.
00:32:01İşte ikili ilişkiye girdi ülkeler tarafından.
00:32:05O anlamda Türkiye'nin belki önereceği maddeler etkileyebilir Mısır'ı.
00:32:11Ama ben her halükarda sürece zaman tanınması gerektiğini.
00:32:15Bu iyi bir başlangıç zaman tanınması gerektiğini ve zamanla basamak basamak.
00:32:22Yani somut çıktı elde ede ede.
00:32:24Çünkü somut çıktı olmadan retorik üzerinden gittiğinde her an her şey değişebiliyor.
00:32:29Somut çıktılar iki ülkeyi ve toplumları daha güçlü bir şekilde birbirine bağlama imkanı var diyebiliriz.
00:32:37Şimdi bir de Gazze meselesi var.
00:32:39Bölgeden konuşuyoruz.
00:32:40Gazze meselesi de var.
00:32:42Çünkü şimdi İsrail'in Gazze'de yaptığı soykırım katliam devam ediyor.
00:32:47Bölgeye yapılan insani yardımlar da bu ziyaretin ana gündem maddesi olacak.
00:32:53Aynı zamanda iki tarafta ateşkesin bir an önce sağlanmasını istiyor.
00:32:58Hangi adımlar atılabilir?
00:33:00Bunlar üzerinde de yine barış ve huzurun tesisi için neler yapılabilir?
00:33:04Bunlar üzerinde de durulacak.
00:33:06Doçent doktor Nuri Salık.
00:33:08Efendim siz Gazze meselesinin eğer bu normalleşme süreci bu şekilde devam ederse,
00:33:15bundan sonrası için Gazze meselesine ne şekilde yansıyacağını düşünüyorsunuz?
00:33:20İnsani yardım konusunda ya da bir ateşkes olması konusunda bir değişim rüzgarı estirir mi sizce bölgede?
00:33:31Evet şimdi Gözde Hanım, Yusuf Hocam'ın ihtiyatlı tutumuna ben de katılıyorum.
00:33:36Şimdi Mısır dediğimiz zaman Orta Doğu'da bir şekilde Amerika Birleşik Devletleri'ni gözümde bulundurmak gerekiyor.
00:33:42Nuri Hoca'nın buna katılması çok kıymetli.
00:33:45Çünkü bölge uzmanı kendisi.
00:33:47Kendisiyle bizden daha iyi iştirametleri biliyor.
00:33:50O yüzden önemli.
00:33:52Estağfurullah.
00:33:54Estağfurullah Hocam, sizin de ifade ettiğiniz gibi,
00:33:56yani Amerika Birleşik Devletleri'nin Mısır üzerindeki etkisini biz biliyoruz.
00:34:01Yani Türkiye ile Mısır yakınlaşmasının açıkçası limitlerini bir şekilde bu Amerika faktörünün etkileyeceğini
00:34:07veya sınırlarını bunun çizeceğini rahatlıkla biz söyleyebiliriz.
00:34:12Tabii Tolga Hocam'ın da ifade ettiği nokta önemli.
00:34:14Yani Mısır çok uzun süre Türkiye ile bölgede rekabet halinde bulundu.
00:34:19Özellikle Libya meselesi yine Yusuf Hocam'ın temas ettiği.
00:34:22Bu iki ülkenin Orta Doğu'daki rekabeti açıkçası krizleri çözme noktasında bir sonuç getirmedi.
00:34:28Dolayısıyla Türkiye-Mısır yakınlaşması veya bu ziyaretten beklememiz gereken en önemli sonuç bence şu.
00:34:35İki ülkenin arasındaki bu rekabet ortamının en azından sonlandırılması bölgede,
00:34:40Orta Doğu'da özellikle Libya'da ve diyalog kanallarının bir şekilde açılması
00:34:45bu rekabetin ve kriz ortamlarının veya kriz alanlarının yatışmasına doğrudan katkı sağlayacaktır diye düşünüyorum.
00:34:52Dolayısıyla her ne kadar böyle kısa vadede hızlı etkiler veya böyle çok kökten değişiklikler beklemesek de
00:34:59bunun kısa vadeli de somut olarak sonuçlarını ben göreceğimizi düşünüyorum.
00:35:03Tabii burada Gazze meselesine siz de söylediğiniz ayrı bir parantez açmak gerekiyor.
00:35:08Çünkü İsrail'in Gazze'de yürüttüğü soykırımı ve yayılmacılığı bölgeye taşımak istediğini
00:35:14biz 7 Ekim Aksa Tufanı Operasyonu'ndan sonra biliyoruz.
00:35:18İsrail yetkili makamlarının Netanyahu hükümetinin üst düzey yaptığı açıklamalara baktığımızda
00:35:24Aksa Tufanı Operasyonu'ndan sonra Gazze'yi Filistinsizleştirme,
00:35:30Gazze'yi Filistinlerden tamamen arındırma politikası güttüğünü görüyoruz.
00:35:35Son günlerde medyaya yansıyan açıklamalarda da İsrail'in ısrarla ve ısrarla ateşkes görüşmelerinde
00:35:42Philadelphia koridorunu terk etmeme kararlılığı bunu bize açıkça gösteriyor.
00:35:47Aslında Gazze meselesi bir noktada da Mısır'ın bir meselesi.
00:35:51Çünkü İsrail'in Philadelphia koridorunu terk etmeme ısrarı bir noktada Gazze meselesini
00:35:57Mısır'ın da bir meselesi haline dönüştürme noktasında kararlı olduğunu bize gösteriyor.
00:36:02Tabi burada Mısır'ın uzun süredir Katar'la birlikte bir ara buluculuk faaliyeti var.
00:36:07Elbette bu ara buluculuk faaliyetleri kıymetlidir ama burada İsrail üzerine asıl etkili olacak aktörün biz
00:36:13Amerika Birleşik Devletleri olduğunu biliyoruz.
00:36:16Fakat ne yazık ki mevcut konjonktüre baktığımızda da Amerika Birleşik Devletleri'nin Kasım ayında seçime gidecek olması
00:36:22Gazze'deki İsrail soykırımının ne yazık ki önüne geçilmesini engelliyor diyebiliriz.
00:36:28Çünkü Amerika'da bir başkanlık yarışı var.
00:36:31İşte bugün Kamala Harris de bir açıklama yaptı.
00:36:34Biz bizim Gazze'de veya İsrail'e yönelik pozisyonumuzda Amerika Birleşik Devletleri olarak herhangi bir değişiklik olmayacak.
00:36:40Evet biz ateşkez istiyoruz, savaşın sona ermesini istiyoruz ama İsrail'e olan desteğimiz bir şekilde devam edecek diyor.
00:36:47Şimdi burada Netanyahu hükümeti açıkçası duracak gibi görünmüyor.
00:36:51Philadelphia koridorundan çıkmama kararlılığı da bunun açık bir göstergesi.
00:36:56İşte Lübnan'la süre giden gerilim, İsrail ile İran arasındaki çatışmaların bir noktada sıcak bir savaşa evrilme ihtimali bize şunu gösteriyor.
00:37:05Mısır her an bu sıcak çatışmanın bir tarafı olabilir.
00:37:08Burada da Sina Yarımadası'na doğru Gazze'lilerin sürülmesi açıkçası Mısır'ın da ulusal güvenliğini doğrudan tehdit eden bir gelişme olacaktır.
00:37:16Her ne kadar Mısır yetkili makamları bunu asla ve kata kabul etmeyeceklerini ileri sürseler de
00:37:22bu noktada Mısır'a uygulanacak bir uluslararası baskı Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail tarafından belki bir noktada netice alabilir.
00:37:30Dolayısıyla burada Mısır'ın Türkiye gibi güçlü bir aktörü, Orta Doğu'da sorun çözen, istikrar sağlamaya gayret eden,
00:37:38az önce de ifade ettim bölgesel sahiplenme perspektifiyle Orta Doğu'daki istikrarı sağlamaya gayret eden bir ülkeyle ilişkilerini normalleştirmesi,
00:37:46Gazze'de sürekli soyukırımı ve İsrail'in yayılmacı politikalarının engellenmesi anlamında önem arz ediyor diye düşünüyorum.
00:37:54Peki, teşekkür ediyorum.
00:37:56Lütfü Hocam, siz bu Gazze meselesiyle ilgili özellikle bundan sonrası için ne gibi bir faydası olur bu normalleşme sürecini?
00:38:05Ve işte bu toplantıda ele alınacak olan insani yardım meselesi en azından.
00:38:10Şimdi, Zakir Hoca bir konuya temas etmişti.
00:38:14Hani bu ilişkiler kopmamış olsaydı belki de bu katliam yaşanmazdı, Gazze'de demişti.
00:38:20Yani 2011'den sonraki süreç hiç yaşanmasaydı, belki de bu mevcut katliam ve belki daha önceki katliamlarda, arada pek çok katliam yaşandı,
00:38:31yaşanmazdı veya daha az hasarlı süreçler olabilirdi.
00:38:36Bu tabii hani kehanette gerek yok ama İsrail'in Filistin'e yönelik yaklaşımlarını etkileyeceği kesin.
00:38:50Çünkü mesela Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Mısır'a gitti geçtiğimiz günlerde ve refah sınır kapısında tam orada bir açıklama yapmasına Mısır makamları izin verdi.
00:39:05Bu çok kıymetli bir şey.
00:39:07Mısır'ın bölgedeki...
00:39:09Ama tek başına yaptı.
00:39:11Çok kıymetli bir detay. Altını çizdiniz. Doğru ona değinmek lazım.
00:39:17Fakat şöyle yani Mısır'ın ne kadar böyle bölgedeki dış politikasında, diğer ülkelerle ilişkilerinde özellikle İsrail ilişkilerinde ihtiyatlı olduğunu hepimiz biliyoruz.
00:39:30Yani İsrail'in aleyhine işleyebilecek süreçlere yaklaşımında olsun, Amerikalıların ya da Batılıların nasırına basacak onları rahatsız etme potansiyeli olan konulardaki hassasiyetlerini, yaklaşımlarını biliyoruz.
00:39:47Genel olarak da Mısır dış politikası bu anlamda daha böyle çok tehennili bir dış politikası olan bir ülke bize göre en azından.
00:39:57Çünkü bizim tarihsel backgroundumuz da bize bunu biraz telkin ettiğinden dolayı da olabilir.
00:40:05Daha güçlü bir hafızamız var. Daha güçlü bir perspektifimiz var.
00:40:09Daha iddialı konuşabiliyoruz. Belki karakterimizle de ilgilidir.
00:40:14Çünkü tarih boyunca bu topraklarda hep iddialı olan bir toplumumuz.
00:40:19Yani Selçuklu Devleti'nden, Osmanlı Devleti'ne, Cumhuriyet Türkiye'sine bu böyle gelmiş bir durum.
00:40:27Fakat Mısır özellikle İsrail ilişkilerinde hakikaten hassas dengeleri olan bir ülke.
00:40:35Buna rağmen, böyle bakarsak ancak Refah Sınır Kapısı'nda Hakan Fidan'ın konuşturulmasına izin verilmesinin önemli olduğunu anlayabiliriz.
00:40:45Hatırlayalım, Sisi'nin Mısır'da Mürsi'yi darbeyle devirip iktidara geldiği dönemde ve sonraki süreçte Sisi'nin finansörü olarak uzun süre biz İsrail üzerinden tartışmaları görüyoruz.
00:41:00Mesut Hocam, bu arada bir araya gireyim. Canlı olarak görüntüleri şu anda ekranlara veriyoruz.
00:41:05Burası neresi? Bu kalabalık ne? Biraz ondan bahsedelim. Tam da meselenin üzerine.
00:41:11Şöyle ki, Gazze'de altı İsrail esirin cesedine ulaşıldı biliyorsunuz ki.
00:41:17Bu olayın hemen ardından Başbakan Netanyahu ve hükümete protesto edilmeye devam ediliyor.
00:41:24Ara arada polis müdahalesi oluyor.
00:41:27O protestolardan biri, Tel Aviv'de üçüncü günde de devam eden eyleme ilişkin polis müdahalesinin olduğu bilgileri geliyor.
00:41:35Toplanan kalabalık da bu Gazze'deki altı İsrail esirin cesedine ulaşılmasının ardından devam eden protestolarla ilgili yer Tel Aviv, bir kez daha söyleyelim.
00:41:47Protestolar soruş verir mi? Kıymetli mi? Ne kadar kıymetlisi?
00:41:52Bir miktar. Bir miktar protesto. Ben biliyorsun bu konuda daha önce de yayın yapmıştık seninle. Benim bu konudaki yaklaşımım biraz farklı.
00:42:00Ona değineceğim ama şu şeyi bitireyim.
00:42:05Mısır'ın bu mevcut durumunu, bu ilişkilerini sermaye anlamında olsun, diğer savunma anlaşmaları anlamında olsun,
00:42:13bütün bunları dikkate alarak baktığımızda Hakan Fidan'ın Refah Sınır Kapısı'nda açıklama yapmasına izin verilmiş olması,
00:42:20Mısır'ın da belli ölçülerde bu konuda artık yeni bir tutum takınma konusunda bir yaklaşım benimsediğini işaret ediyor en azından.
00:42:32Çünkü Hakan Fidan orada, yani Sayın Fidan çok güçlü açıklamalar yaptı.
00:42:37Refah Sınır Kapısı'nda 100 metre ilerimizde bir katliam var dedi, soykırım var dedi.
00:42:41100 metre ilerimizde dedi, yani ötemizde dedi. Bu çok kıymetli.
00:42:46Dolayısıyla bunu bir işaret taşı olarak görebiliriz.
00:42:50Bu da Türkiye-Mısır ilişkilerinin bundan sonraki süreçte her iyi adım atıldığında, her ilerlemesinde İsrail'de birilerinin uykularını kaçıracağını rahatlıkla söyleyebiliriz.
00:43:05Çünkü bu hakikaten oyun değiştirici olabilir.
00:43:07Bak Filistin'de oyun değiştirici birkaç şey var, yani tablo var.
00:43:13Bu her zaman söylüyoruz, Suudi Arabistan, Mısır, İran, Türkiye hepsi bir araya gelse bölgesel aktörler olarak burada bir el yükseltseler,
00:43:21hem Amerika'yı ürkütseler, buradaki çıkarlarını ürkütseler, hem İsrail'e ya bunlar bir araya geldi, devam ederseler,
00:43:30sırf benden dolayı başka şeyler de olabilir uzun vadede dedirtseler, oyun değişebilir.
00:43:37Yani İsrail'in tavrı değişebilir, hem de bunu diyelim ki bir kenarda susalım, olma ihtimali daha zor gözüküyor şu anki tabloya baktığımızda.
00:43:45Ama Türkiye-Mısır ilişkilerinin güçlenmesi adım adım İsrail'de gerçekten ürkütebilir, birilerinin uykusunu kaçırabilir, bu tür sonuçları ortaya çıkartabilir.
00:43:56Uzun vadede Mısır-Türkiye ilişkilerinin savunma paklı meselesi ya da savunma alanında işbirliğin anlaşmalarının yapılabilmesi,
00:44:06İHA'lar, SİHA'lar, Türkiye'nin mevcut kapasitesini Mısır'da paylaşabilecek bir tablonun ortaya çıkması,
00:44:13bunların konuşulmadığını söyleyemeyiz çünkü masalarda biz oturmuyoruz. Konuşulma ihtimali çok yüksek.
00:44:18Şöyle düşünüyorum ben, Mısır olsam, Türkiye ile masaya otursam ne isteyebilirim? Ben olsam SİHA isterim.
00:44:25Türkiye'nin en çok sattığı, en güçlü ürünleri savunma sanayi alanında ben olsam SİHA isterim açıkçası.
00:44:32Bu olabilme ihtimali var diye düşünüyorum ve bu ilişkilerin önümüzdeki süreçte etkisi olabilir.
00:44:41Diğer taraftan sizin bana vaktin varsa...
00:44:44Şimdi bir reklama geçeceğiz. Son bir dakikamız var. Kısaca alayım ama.
00:44:48Yani bu görüntüler İsrail'i yansıtmıyor. İsrail bu değil. İsrail'i o adına yerleşimci denilen teröristler yansıtıyor.
00:44:58Bunlar çok parçacık, minnak, çok mikro şeyler. Bunlar İsrail'i falan yansıtmıyor.
00:45:04Kendi esirlerinin bu arada cesedini oluşturması lazım.
00:45:07Sadece kendi esirlerinin kurtarılması için toplanan bir miktar, azıcık bir grup.
00:45:13O gruplarda işte Filistin'de insan hakları ihlal ediliyor.
00:45:17Filistin'i işgal ettik, insanları öldürdük, katliam yapıyoruz falan demek için toplanmıyorlar.
00:45:22Gazze'den çekilelim, Batı Şer'e katliam yapmayalım demek için toplanmıyorlar.
00:45:26Esirlerimizi alın, sonra ne yapıyorsanız yapın demek için toplanıyorlar.
00:45:30Dolayısıyla bu gösterilerin, bu bir grup, bir miktar insanın yaptığı gösterilerin,
00:45:37Gazze meselesi, Filistin meselesi bağlamında hiçbir kıymeti harbiyesi benim açımdan yok.
00:45:42Teşekkür ederim. Şimdi efendim bir reklam arası diyeceğiz, ardından yine meseleleri konuşmaya devam edeceğiz.
00:45:47Efendim aranın ardından tekrar birlikteyiz.
00:45:49Türkiye-Mısır ilişkilerinin sesinin yarın yapacağı ziyareti konuşuyorduk.
00:45:54Bundan yola çıkarak bir de Gazze meselesi var elbette ki.
00:45:59İki ülke bu meseleyi de ele alacak, insani yardım konusu olsun, ateşkesin bir an önce sağlanması hususunda olsun.
00:46:06Zakir Avşar sizle başlayalım efendim.
00:46:08Evet.
00:46:09Gazze meselesine nasıl etki eder iki ülkenin ilişkilerinin iyi olması?
00:46:12Bugün 333. gün.
00:46:14Evet.
00:46:15Gazze'nin bu artık soykırıma tabi tutulduğu iklimin 333. günü.
00:46:21İnsanlar orada ölüyorlar, hayatlarını kaybediyorlar.
00:46:24İsrail'in bombaları altında yaşam mücadelesi veriyorlar.
00:46:29Tabi artık hiçbir şekilde geciktirilmemesi gereken bir barış var.
00:46:35Önümüzde ertelenmemesi gereken fakat biraz evvel kıymetli Yusuf Hocam'ın da Tolga Bey'in de Nuri Bey'in de ifade etmiş olduğu gibi
00:46:44İsrail tarafından mütemadiyen geciktirilmek istenen bir süreç var.
00:46:49Niye geciktirilmek isteniyor diyorum.
00:46:51Şundan dolayı Hamas'ta açıklama yaptı.
00:46:53Türk Dışişleri'ne de bu konuda açıklama yaptılar, söylediler.
00:46:57Biz barıştan yanayız ama dediler.
00:46:59İsrail sürekli masaya hiç olmayan şartlarla geliyor.
00:47:02Bu şartlardan birisi biraz evvel zikretmiş olduğumuz Philadelphia Koridoru'dur.
00:47:06Bu masada yoktu biliyorsunuz.
00:47:08Bu masaya sonradan ilave edilen bir şey haline geldi.
00:47:12Yani bunun anlamı ne biliyor musunuz?
00:47:14Bir, biz barış istemiyoruz.
00:47:16Yani hiçbir şekilde barış istemiyoruz.
00:47:18Söz gelimi Hamas dese ki tamam kabul ediyoruz Philadelphia Koridoru'nda bulunun.
00:47:24Bir başka şart çıkacak.
00:47:26Yani onunla da yetinmeyecekler ama.
00:47:28İkincisi de şu, dünyaya diyorlar ki biz Gazze'den hiçbir şekilde çıkmayacağız, çekilmiyoruz.
00:47:32Aslında bizim derdimiz şu, ilhak.
00:47:35Gazze'yi tamamıyla Filistinlilerden temizlemek ve ilhak etmek.
00:47:40Nereye temizleyecekler?
00:47:42Ya Ürdün'e gönderecekler veyahut da Sinai Armağa'da değil mi?
00:47:45Çöle gönderecekler.
00:47:47Yani insanların buralarda yaşamaları mümkün mü?
00:47:49Yeni bir yaşam kurmaları mümkün mü?
00:47:51Değil.
00:47:52Doğal olarak da şimdi burada elbette ki Mısır'da bunu en baştan beri istemiyor.
00:47:58Mısır'a zamanında dediler ki bu 7 Ekim hadiseleri başladığı anda biliyorsunuz.
00:48:04Size şu kadar para verelim, siz bunları alın.
00:48:07Sinai öyle değil mi?
00:48:08O öyle bir teklifte de olundu.
00:48:09Yani bu kamuoyunda da tartıştırdılar.
00:48:11Sisi o zaman dedi ki hayır, asla böyle bir şeyi kabul edemeyiz.
00:48:15Hatta bu Sayın Cumhurbaşkanımızın ziyareti esnasında da yine gündeme geldi.
00:48:21O zaman da konuşuldu.
00:48:22Yani medyaya da yansıdı.
00:48:23Tartışmaların başlıkları arasına da girdi.
00:48:26Yani Mısır'a bu baskı Amerika tarafından da yapıldı.
00:48:29İsrail tarafından da yapıldı.
00:48:30Yapılma değil, Avrupa tarafından da yapıldı bu baskı.
00:48:33Ama şu ana kadar bu konuda Türkiye'nin de desteğiyle yalnız kamuoyuna da çok fazla yansımadı ama
00:48:41Mısır bu konuda direndi.
00:48:44Mısır bu konuda kararlı bir duruş sergiledi.
00:48:46Şimdi tabii barışa bu şartlarda ulaşamayız.
00:48:49Barışa ancak ve ancak nasıl ulaşılır?
00:48:52Orada bir bağımsız Filistin devletiyle ulaşılır.
00:48:55Yani bu bağımsız Filistin devleti kurulmadan hiçbir şekilde orada artık barış falan mümkün değil.
00:49:02Şimdi biz İsrail dediğimiz zaman sınırlarını bilmediğimiz bir devletten bahsediyoruz.
00:49:07Şimdi bütün devletlerin Birleşmiş Milletler'e depo edilmiş haritaları vardır.
00:49:12Siz İsrail'in haritası nedir biliyor musunuz?
00:49:16Veya dünyada herhangi bir batılı ülke, Amerika, İsrail'in sınırları nerede başlıyor, nerede bitiyor biliyor mu?
00:49:23Böyle bir şey var mı?
00:49:25Haritası olmayan tek devlet var dünya yüzünde o da İsrail.
00:49:29Onun için buradaki esas şey ne?
00:49:31Şimdi Batı Şeri'ye, Batı Şeri'ye abluk altına alındı.
00:49:33Şimdi şu anda yani aynı Gazze'ye ne yaptılarsa.
00:49:37Şimdi Batı Şeri'ye aynısını yapıyorlar.
00:49:39Hadi 7 Ekim'e bir meyla tayin ettiniz de Gazze'yi bu kadar bombalıyoruz diyordunuz.
00:49:44Şu anda Gazze'deki katliamın sebebini birisi de çıksın söylesin.
00:49:49Daha evvel bakın Filistin İstatistik Bürosu bir açıklama yaptı.
00:49:52Dedi ki 7 Ekim'e kadar Filistinlilerin, İsrail tarafından öldürülen Filistinlilerin sayısı 120 bin.
00:50:01Ne zaman? İşgaller başladığı andan itibaren.
00:50:04Yani 38'de, 32'de mi başlıyor yerleşimciler ilk?
00:50:0832'de geliyor tabii.
00:50:1032'den şeye kadar 7 Ekim 2023'e kadar olan sürede 120 binden fazla Filistinli hayatını kaybetmiş, öldürülmüş.
00:50:22Kim tarafından? İsrailler tarafından.
00:50:25Dolayısıyla da şimdi 7 Ekim'e asılı kalsın istiyor İsrail manzarayı.
00:50:31Hocam biraz evvel son derece haklı bir şey söyledi.
00:50:33Oradaki gösterileri çok fazla abartmamak lazım.
00:50:36Oradaki gösteriler şu, bizden kimse ölmesin ama onların hepsini öldürün.
00:50:41Biz hiç zayiat vermeden herkesi öldürün.
00:50:43Bizden bir kişi ölürse seni öldürmenizi de istemiyoruz.
00:50:46O şekilde öldürmenizi istemiyoruz.
00:50:48Bizden insanlar ölmeden hepsini öldürün şeyi.
00:50:52Yani bir başka barbarlık yani oradaki aslında sergilenen şey.
00:50:56Barbarlar arasındaki bir şey, ihtilaf.
00:50:58Görüş farklılığı oradaki şey.
00:51:00Yani insani amaçlı bir şey değil.
00:51:02Onun altını çizeyim.
00:51:04İnsani amaçlı olmuş olsa barışa zorlarlar.
00:51:07Barışa zorlama falan yok ki orada.
00:51:09Esirleri kurtarın diyor.
00:51:10Şimdi esirleri kurtarın.
00:51:12Başından beri aslında benzer görüntüler.
00:51:14Şimdi birinci madde esirleri kurtarın.
00:51:17İkinci madde yok.
00:51:19Bakın ikinci madde yok.
00:51:21İkinci madde barışı sağlayın.
00:51:23Filistinlere yaşam hakkı verin.
00:51:25Böyle bir madde var mı?
00:51:26Böyle bir maddenin olmadığı bir yapı.
00:51:28Bunun için de orada eğer Mısır çok kararlı bir duruş sergilerse
00:51:35Arap dünyası keza yine Sayın Cumhurbaşkanı'nın ilk günlerde
00:51:39hem Arap Zirvesi hem İslam İşbirliği Teşkilatı Zirvesi'nde
00:51:43ortaya koymuş olduğu altı maddelik bir yaklaşım vardı biliyorsunuz.
00:51:47O yaklaşımın birincisi neydi?
00:51:49Evvelenir de barışın sağlanmasıydı.
00:51:527 Ekim'den hemen sonrasında gerçekleşen bir şey.
00:51:55Bu barışın tesisinden sonra da yeniden gazlerin hızlı bir şekilde imar edilmesi,
00:52:01insanların yaşam koşullarının iyileştirilmesi
00:52:04ve Filistin Devleti'nin kararlı bir şekilde desteklenmesi.
00:52:08Şimdi bunlar eğer gerçekten Arap dünyası birlik halinde hareket etseydi
00:52:121872'de olduğu gibi bunlar temin edilebilirdi.
00:52:16Ama ne yazık ki bazı siyasi sahiplerle, bazı başka ilişkilerle buna yanaşılmadı.
00:52:22Buna yanışılmadığı için bugün geldiğimiz noktada durum çok vahim bir boyut aldı.
00:52:27Artık bu bir soykırımdır.
00:52:29Bu artık ne bir misillemedir, ne odur, ne budur, ne tırnak içerisine söylüyorum
00:52:35hamasla mücadeledir vs.
00:52:37Bu bir soykırımdır.
00:52:39Bu insanlar karşı işlenebilecek en büyük suçlardan birisidir.
00:52:42İş bu noktaya gelmiştir.
00:52:44Ama Amerika'da bir seçim var.
00:52:46Seçim olması çok mu şey değişecek diyeceksiniz?
00:52:48Yok çok şey de değişmeyecek.
00:52:50Çünkü iki tane aday var.
00:52:53İki aday da kim daha fazla Yahudi dostu birbiriyle yarışıyorlar.
00:52:58Yani açıklamalarına baktığınız zaman.
00:53:00Yani ikisinin de birinci cümlesi şu.
00:53:02İsrail'in kendini savunma hakkı var.
00:53:04Bir, ikinci cümleyi de kuruyorlar.
00:53:06Destek devam edecek.
00:53:07Amerika olarak biz İsrail'in kendisini savunmasına her zaman yardımcı olacağız diyor.
00:53:12Kim kime saldırıyor da kim kime neyi savunuyor.
00:53:16Burada bütün kavramların birbirine karıştığı bir yapı içerisindeyiz.
00:53:20Dolayısıyla şimdi bu 333. günde konuşuyoruz bakın şurada.
00:53:253 tane 3'ü yan yana getirdik.
00:53:27Sayıları yan yana getirdik.
00:53:28Ölümlerden bahsedince de gene sayıdan bahsediyoruz.
00:53:31Sayıdan bahsettiğimiz için yani insanları sayıya indirgediğimiz için kimse bir şey anlamıyor.
00:53:36Ama bir tane bile yakınımız ölse zaten ateşi hissediyoruz.
00:53:39Burada öldürülüyor insanlar.
00:53:4141 bini aşmış artık.
00:53:44Bunlar kaydı tutulanlar.
00:53:47Bir taraftan da açlıkla sınanıyorlar.
00:53:49Soykırım dediğimiz zaman şöyle bir alandır.
00:53:52Soykırım dediğiniz zaman altyapıyı tahrip edersiniz.
00:53:55Gıdaya erişimi engellersiniz.
00:53:58Sağlıklı içme suyuna erişimi engellersiniz.
00:54:00Tedaviye erişimi engellersiniz.
00:54:02Ama işe izin var.
00:54:03Tabii ki ve burada da bunları engellediğiniz için insanlar zaten doğal olmayan bir ölüme doğru hızla giderler.
00:54:10Soykırım zaten budur.
00:54:12Soykırımın tarifinde bunlar vardır.
00:54:14Bunlar zaten soykırımı bunlarla yapıyorlar.
00:54:17Yani Gazze'nin Abluka altına alınması da soykırımın aslında neydi?
00:54:22Bir başlangıcıydı.
00:54:24Siz insanların suya, gıdaya, ilaca, tedaviye, altyapı hizmetlerine erişimini tamamıyla engelliyorsunuz.
00:54:32Yaşamayın diyorsunuz.
00:54:34Abluka dediğiniz şeyin anlamı budur.
00:54:37Şimdi orada işte Refah Sınır Kapısı'ndan söyleyeyim.
00:54:40Sınırlı bir şey var değil mi?
00:54:42Sevkiyat var. Çok sınırlı bir sevkiyat var.
00:54:44Bu sınırlı sevkiyat orada 2 milyona aşkın insanın ihtiyacını gidermeye yetiyor mu?
00:54:50Yetmiyor.
00:54:51Kaldı ki o 2 milyon insan, insani şartlarda yaşıyor mu?
00:54:54Bakın bir yıla yaklaşmış artık.
00:54:56333 gün diyoruz.
00:54:58Yani 365 günden bütün şekil bir yıl.
00:55:00Şimdi böyle bir yapıdan bahsediyoruz.
00:55:03Artık barıştan bahsetmek yani insanlara çok uzak bir şey gibi de geliyor.
00:55:08Ama bir şekilde de bu barış sözcüğünü çok sık kullanmamız gerekiyor.
00:55:13Barış üzerine bir kamuoyunu inşa etmemiz gerekiyor.
00:55:16Barış içinde ülkelerin yan yana gelmesi ve bunu daha kuvvetli bir şekilde seslenilmesi gerekiyor.
00:55:22Bunun için de benim kanaatimce Sayın Sesi'yle Sayın Cumhurbaşkanımızın bir araya geleceği bu iklim çok iyi bir fırsattır.
00:55:31Yani bütün dünyaya verilecek 2 ülke tarafından bölgenin 2 kuvvetli ülkesi tarafından verilebilecek en kuvvetli mesajdır.
00:55:39Yani bunun etkisi mutlaka olacaktır.
00:55:41Şimdi az önce tabii protestoları biz canlı olarak ekranlara getirdik.
00:55:45Yusuf Hocam da dedi siz de aynı şeyi söylüyorsunuz.
00:55:48İsrail'e esirler üzerine yapılan eylemler daha çok deniliyor.
00:55:51Şimdi İsrail'in kendi içerisine dilemine baktığımız zaman böyle dahi olsa İsrail'e herhangi bir yaptırımı söz konusu olamaz mı?
00:56:01Şimdi İsrail kendi iç politik dengeleri içerisinde zaten çalkalanıyor.
00:56:06Ama o iç politik dengelerine baktığınız zaman hiçbirisi şunu tartışmıyor.
00:56:11Ya burada biz insanlık dışı bir şey yapıyoruz, soykırım uyguluyoruz.
00:56:15Yani bu Filistinlilerin toprakları buralarda yaşama hakkı var, devlet kurma hakkı var falan gibi bir çıkış yok.
00:56:23Bakın bunun altını bir kez daha çizelim.
00:56:26Her gün ne var? Her gün mutlaka ama mutlaka oradaki Filistinlilerin arazilerine tecavüz var.
00:56:33Ağaçlarını yakma yok, yok etme var, evlerine işgal etme var, hürriyetlerini şey yapma var, tahdit etme var, sınırlama var, her gün işkence var.
00:56:44Yani her gün ölüm var, yaralama var.
00:56:47Dolayısıyla da bu gösteriler kendileri arasındaki bir politik mücadele.
00:56:52Bu politik mücadele de şöyle bir şey içerik içerisinde.
00:56:55Yani vahşetin boyutuyla alakalı bir şey.
00:56:58Yani İsrailli politikacılar hatta kabine içerisindekiler bile birbirlerine daha pasif olmakla daha aktif olmaları gerektiğiyle suçluyorlar.
00:57:08Yani tutum ve davranış eleştirileri ya biz çok ileri gittik.
00:57:12Yani burada vahşet gerçekleştiriyoruz filan biçiminde değil.
00:57:15Niye netice alamadık diyor şimdi.
00:57:17Niye netice alamadığı bir böyle bir çözümlemeye uğraşalım şimdi.
00:57:22Böyle bir cümleyi bir çözümlemeye uğraşalım.
00:57:24Ne anlama gelir siz?
00:57:25Yani niye netice alamadık bunca zamandır?
00:57:27Demek ki diyor şiddetimiz az.
00:57:30Bu sefer ne yapıyorlar?
00:57:31Daha kuvvetli bombalar istiyorlar.
00:57:33Daha kuvvetli saldırı yapalım diyorlar.
00:57:35Efendim niye zayiat verdik?
00:57:37Bak söyledikleri şey bu.
00:57:39Niye bu kadar uzadı?
00:57:40Niye hepsini birden öldüremedik?
00:57:42Atom bombası atalım diyen çıktı.
00:57:44Bir sürü öyle manyaklar çıkıyor işte.
00:57:46Yani o manyakların bir diğerinden farkı yok.
00:57:51Dolayısıyla bunlarla barış arayışı buranın içerisinden bir barış çıkarmak gibi bir şey mümkün değil.
00:57:58Burada mümkün olan şey nedir biliyor musunuz?
00:58:00Burada mümkün olan şey uluslararası toplumun bunlara karşı caydırıcı faktörleri devreye sokmasıdır.
00:58:09Bu caydırıcı faktörler geçmişte olmuştur.
00:58:12Ambargolardır, boykotlardır, kararlı duruşlardır.
00:58:19Bunlar olmadan olmuyor zaten.
00:58:21Bunlar olmadan hiçbir şekilde olmuyor.
00:58:23Şimdi bazen insanlarımız diyor ki ya efendim diyor benim şunu almasam ne olur?
00:58:28Yani onunla mı bitecek?
00:58:29Evet sen onu almadığın zaman o senin yapabileceğin en caydırıcı işlerden birisi.
00:58:35O yüzden de boykotu, protestoyu vesaireyi önemsememiz lazım.
00:58:39Ama neredeki boykotu, neredeki protestoyu?
00:58:42İsrail'in kendi vatandaşlarının kendi işlerinde yapmış oldukları boykotun, protestonun anlamı farklı.
00:58:49Bizim İsrail'e karşı yapmış olduğumuzun anlamı farklı, içeriği farklı.
00:58:53Yani kapsamı farklı, İsrail'e etkisi farklı.
00:58:56Yani İsrail'e etki edecek olan o içerideki şeyler değil.
00:59:00Onlar bir nevi katarsis etkisi, kendi vicdanlarını da rahatlatıyorlar.
00:59:03Diğer taraftan da şunu söylüyorlar.
00:59:05Niye bizim insanlarımız öldü diyorlar?
00:59:08Bakın başka bir şey demiyorlar.
00:59:10Bunları kurtarmalıydın diyorlar.
00:59:12Yani bunları nasıl kurtarmalıydın?
00:59:14Barış yaparak falan değil.
00:59:16Bunları canlı kurtarmalıydın.
00:59:19Yani süreç uzadı da demiyorlar.
00:59:22Bizim insanlarımızı getirin diyorlar.
00:59:25Tamam onlarınkini serbest bırakın, alın getirin falan.
00:59:28Sonra ne yapacaksanız yapın.
00:59:30Yani aslında bir yapı sökümüne gittiğimiz zaman kullandıkları cümlelere anlamı bu.
00:59:35Başka bir şey değil ki.
00:59:36Yani başka ne göreceğiz biz burada?
00:59:39Yani o yüzden de söylüyorum.
00:59:41Bununla barış gelmez, bununla barış gelmez.
00:59:43Bununla barış gelmez.
00:59:44Barış neyle gelir?
00:59:45Uluslararası toplumla gelir.
00:59:47Bütün kurumlarıyla, kurallarıyla, kodlarıyla iflas etmiş vaziyette.
00:59:52Bakın biz esas bunu tartışmak zorundayız.
00:59:54Birinci Dünya Savaşı'nı yaşadık neyi kurduk?
00:59:56Cemiyeti akvamı kurduk değil mi?
00:59:58E ne oldu?
00:59:59Cemiyeti akvamı İkinci Dünya Savaşı'nı engellemedi.
01:00:01İkinci Dünya Savaşı'nın yaşadığı vatı çok büyük kayıplar verdi.
01:00:04Birleşmiş Milletleri kurdu.
01:00:07Birleşmiş Milletlerden sonra uluslararası hukuku oluşturduk.
01:00:10E uluslararası hukuku oluşturduk ama burada tamamı iflas etti.
01:00:14Şimdi bu sorunlarla birlikte artık ne Birleşmiş Milletlerin bir anlamı var,
01:00:19ne Uluslararası Adalet Divanı, ne Uluslararası Ceza Mahkemesi.
01:00:22Tanımıyor zaten hocam.
01:00:23Tabii hiçbirini tanımıyor.
01:00:24Adam Birleşmiş Milletlerin binasının içerisine diyor ki,
01:00:27Birleşmiş Milletler binalarını yok etmeli diyor.
01:00:29Kim diyor bunu?
01:00:30İsrail'in Birleşmiş Milletler'deki büyükelçisi diyor.
01:00:33Adam terörist.
01:00:35Bütün Birleşmiş Milletler binalarını kapatmalı, yok etmeli, bombalamalı diyor.
01:00:40Zaten Birleşmiş Milletlerin gazete kaç tane eleman öldü biliyor musunuz?
01:00:45Ona kadar gittiler.
01:00:47Dünyada bakın ne Birinci Dünya Savaşı'nda bu kadar gazeteci öldü,
01:00:51ne İkinci Dünya Savaşı'nda, ne bölgesel çatışmalarda.
01:00:54Şu anda 180'e yakın gazeteci öldü.
01:00:56Dün Batı Şeriatı'nda dört gazeteci yaralandı.
01:00:59Yani dokunulmazlığın hiçbir halini ve şeklini kabul etmiyorlar.
01:01:03Onun için söylüyorum.
01:01:04Çok vahim bir durum var dünya açısından.
01:01:07Dünyanın gidişatı açısından.
01:01:09Bu vahim durum aslında Amerika'nın meşruiyetini de çok ciddi anlamda tehdit ediyor.
01:01:15Yani Amerika'nın ve Avrupa'nın bu tepkisizliğinin maliyeti,
01:01:18işte Almanya'da AFD'ye yükseldi diyorlar değil mi?
01:01:21Mırkçı Parti'ye yükseldi diyorlar.
01:01:22E yükselir.
01:01:24Çünkü sen bunu arzu ediyorsun.
01:01:26Çünkü sen meşruiyetin dışına çıktın.
01:01:29Hukukun dışına çıktın.
01:01:30Avrupa değerleri olarak kodlamış olduğun, hususların en başına yerleştirdiğin insan haklarının
01:01:36soykırıma karşı olmayı ne yaptın?
01:01:39Bir kenara attın.
01:01:40İsrail olunca buna gözünü yumuyorsun.
01:01:42Ondan sonra da bekliyorsun ki insanların demokratik tepkiler versinler.
01:01:47E vermezler artık.
01:01:49Vermezler.
01:01:50Yani dünyanın gidişatı bu bakımdan esas tehdit içerisinde.
01:01:54O yüzden evet biz bir anlam yüklüyoruz.
01:01:58Sayın Cumhurbaşkanı'nın birlikte bu yapacakları açıklamaya.
01:02:03Önemli olarak da görüyoruz bir kamuoyu oluşumu bakımından.
01:02:08Yeniden en azından Orta Doğu'nun burasındaki bu büyük soykırımın dünyanın tekrar belliğinde yer alması bakımından önemsiyoruz.
01:02:20O bakımdan da yani yarın Sayın Cumhurbaşkanımızın açıklamaları özellikle benim kanaatimce dozu yüksek olan açıklamalar halinde gerçekleşecek diye düşünüyorum.
01:02:31Aynı şekilde sizin açıklamalarını da önemsiyorum.
01:02:34Peki, teşekkür ediyorum yorumlarınız için.
01:02:36Doktor Tolga Sarkman, siz Gazze'deki daha doğrusu Gazze'de bir değişim mi bekliyor musunuz?
01:02:42Bu görüşmelerin ardından en azından insani yardım mevzusunda bir ilerleme kaydedilebilir mi?
01:02:48Şimdi İsrail yönetiminin ateşkesten barıştan anladığıyla Filistin tarafının anladığı şey aynı değil.
01:02:56Bir kere bunu net şekilde gördük.
01:02:58Gazze tarafı ateşkes barış dediği zaman aslında kendi topraklarını kendilerine bırakılmasını doğal olarak uluslararası camiada da anlaşıldığı gibi kendilerine bırakılmasını,
01:03:09İsrail askerinin çekilmesini vesaire bekliyor.
01:03:12Bunu istiyor.
01:03:13Yani bu görüşme sürecinin içerisinde bunlar olsun istiyor.
01:03:17Ama İsrail'in ateşkes barış planı bölgede varlığını devam ettirerek süre gelen bir konu.
01:03:27Hatta askerini çekmeden, bölgedeki saldırılarını sadece azaltarak veya durdurarak bir ateşkes öngörüsü var.
01:03:35Ki bu zaten adil olmayan bir barışın yeni savaşlara kapı açtığını unutmamak lazım.
01:03:41Yani böyle bir metin çıkarsa ortaya bu barışı değil yeni bir savaşı, yeni bir saldırı çatışma ortamını doğuracaktır.
01:03:51Bunu bir kere bugünden öngörmüş olabiliriz.
01:03:55Ama şimdi şunu söyleyelim.
01:03:58Bu masanın kurulması zaten başlı başına trajikomik bir dönemde kuruldu.
01:04:04Çünkü Haniye suikastinden sonra Hamas'ın müzakerecisi, başmüzakerecisi kabul edilecek kişinin suikastinden sonra masaya dönelim demek.
01:04:13Aslında biraz insanların aklıyla da dalga geçmek gibiydi.
01:04:18Çünkü onunla bakıyordu Haniye.
01:04:21Görüşmelerin olması gerektiğini, bu görüşmelerle sonuca varılabileceğini Haniye kendi ağzıyla söylüyordu zaten.
01:04:30Ki yerine daha şahin diyebileceğimiz, çatışma sürecine daha fazla önem veren bir lider geldi Hamas'ın başına.
01:04:40Bu önemli bir süreç zaten.
01:04:43Bunlar hesaplanmadan yapılmış şeyler değil İsrail için.
01:04:47Ve bugün de müzakere ortamını bozduktan sonra masaya oturalım demek.
01:04:55Ben bir şeyler isteyeceğim sen de kabul edeceksin demek İsrail için.
01:05:00Bunu kabul etmiyorlar tabii karşı taraf Hamas, Gazze ve Filistin tarafı demek lazım.
01:05:05Ben bunu biraz özellikle altını çiziyorum.
01:05:08Çünkü Hamas üzerinden İsrail'in istediği gibi Hamas üzerinden devam ettiğimizde bu şeyde.
01:05:15Sanki Hamas-İsrail çatışması üzerinden konuşuyormuşuz gibi.
01:05:20Hayır.
01:05:21İsrail Filistin topraklarını Gazze topraklarını bombalıyor.
01:05:25Orada Hamas'ı değil Filistinlileri bombalıyor.
01:05:27O yüzden bunu daha Filistin üzerinden konuşmak gerekiyor.
01:05:30Şimdi bu sokak eylemleri Tel Aviv'deki.
01:05:35Sayın hocalarım çok güzel bahsettiler zaten.
01:05:38Bunlar bir grup.
01:05:40Bir grup ama şöyle bir noktaları var.
01:05:44Bir çoğu 8 Ekim'den beri aynı şeyi talep ediyorlar.
01:05:48Yani bu savaş olmasın biz oradaki rehinelerimizi alalım ve bu çatışma olmasın.
01:05:57Bu da ama yine hocamın dediği gibi barış yanlısı olduklarından vesaire değil.
01:06:02Bölgede bir savaş ortamının kendi askerlerini, kendi huzurlarını bozacağı için.
01:06:10Yani onu da biz hep söylüyoruz.
01:06:12Bu savaş bitmeden İsraillilere de huzur gelmeyecek.
01:06:15Bu saldırılar bitmeden.
01:06:17Çünkü şu anda İsrail toplumunun huzursuzluğunu da göz ardı edemeyiz.
01:06:21Yani hem kuzeyden Hizbullah hem güneyde Hamas onlar için bir tehdit.
01:06:26En azından algı bu yönde.
01:06:28Tehdit olarak algılıyorlar.
01:06:30İsrail'in hem kuzeyinde hem güneyindeki yerleşim yerlerinin boşaltıldığını unutmamak lazım.
01:06:35Bu eylemlerin içerisinde bu boşaltılan şehirlerde yaşayanlar da var.
01:06:40Evlerine dönmek isteyenler de var.
01:06:42Veya şu an mevcut ekonomiden rahatsız olanlar da var.
01:06:45Çünkü 8 Ekim'den beri İsrail sadece silah yatırımı yapıyor.
01:06:50Ticaret neredeyse durmuş durumda.
01:06:53Turizm durdu.
01:06:55İthalat ihracat durdu.
01:06:57Yani İsrail şu anda ekonomik olarak sıkıntı yaşamaya başladı.
01:07:01Bu olağanüstü haller olmasa, savaş ortamı olmasa aslında Netanyahu yönetiminin 7 Ekim'den önce nasıl bir siyasi kriz içerisindeydi.
01:07:12Biz onları da 7 Ekim'den sonra unuttuk.
01:07:15Biz Netanyahu için acaba davalar mı açılacak yoksa asker mi Netanyahu'yu uzaklaştıracak diye bunları tartışıyorduk.
01:07:25Ama sonra orada bir şey oldu ve Netanyahu'nun sanki kalmasına karar verildi gibi oldu.
01:07:29İşte bu savaş hali Netanyahu'nun elini güçlendirdi.
01:07:32Bütün konuları güvenlikleştirdikten sonra hem toplumu hem siyaseti konsolide etti.
01:07:38Yani bugün artık Netanyahu'ya çok da karşı gelmek mümkün değil devlet içerisinde de.
01:07:42Toplumda evet küçük kesimler muhalef kesimler olabiliyor ama yine şunu hatırlatayım.
01:07:487 Ekim'den önce ordu Netanyahu'yu istemiyordu.
01:07:54Onu söyledim az önce belki ordunun yönetime müdahalesi falan konuşuluyordu.
01:08:00Ama bugün Netanyahu dışında hiç kimseden emir almayacaklarını söylüyorlar.
01:08:04Şimdi bu çok önemli bir değişim İsrail ordusu için.
01:08:07O yüzden bu süreçler aslında hep Netanyahu'ya yaradı.
01:08:13Evet içeride savaş karşıtları ki bunu tırnak içinde söylüyorum az önce söylediğim nedenlerle bu karşıtlar.
01:08:20Savaş karşıtları Netanyahu'yu biraz zorlar gibi oldu.
01:08:24Bir de başka bir kesim daha zorladı onu da söyleyelim.
01:08:28Daha fazla başarı isteyenler.
01:08:32Bu başarıdan kastımız ne?
01:08:34Gir Gazze'ye gir dümdüz et orada kimseyi yaşatma çık.
01:08:40Bunu talep edenler de var.
01:08:42Bu gerçekleşmediği için Netanyahu'ya karşı gelenler de var.
01:08:47Bunlar evet Netanyahu'nun karşısında ama Haniye suikastinden sonra
01:08:52Netanyahu'nun İsrail toplumu içerisinde gittikçe artan bir desteğinin olduğunu da göz ardı etmemek lazım.
01:09:00Bu da aslında İsrail toplumunun genel olarak ne beklediğini gösteriyor.
01:09:05İsrail yönetimini başarılı, tırnak içinde söylüyorum bunu da, başarılı görmek istiyor.
01:09:10Netanyahu da bunu göstermeye çalışıyor.
01:09:12Kendi toplumuna başarılı bir yönetim göstermeye çalışıyor.
01:09:16Bu müzakere süreci bunun bir parçası.
01:09:19Amerika'yı bölgeye çekmek bunun bir parçası.
01:09:22Bu suikastler bu başarılı yönetim anlayışının bir parçası.
01:09:27O yüzden de İsrail yönetiminin daha fazla başarı istediğini göz ardı etmeden
01:09:33bundan sonra neler yapabileceğini tahmin edebiliriz.
01:09:36Gazete'de Biden'ın ilk önerdiği teklif aslında o üç aşamalı teklifti.
01:09:43İlk aşamasında rehinelerin takası vardı.
01:09:49Onu kabul etmedi madem bu kadar rehineler önemliydi Netanyahu için bunu niye kabul etmedin?
01:09:54Ve bugün aslında anlıyoruz ki bölgeden çıkmamak asıl önceliği Netanyahu'nun.
01:09:59Netzarim koridoru, Selahattin koridoru, Philadelphia...
01:10:02Az önce Zaki Ravşar da dedi bugün bu koridorda kalsın kalın dense başka bir şey çıkarılacak dedi.
01:10:10Oradaki niyet ve amaç tamamen farklı.
01:10:12Yokuşa sürmek yani.
01:10:13Zaten bu koridorlarda kalmak demek bölgenin ilhakına giden bir süreç.
01:10:18İki koridoru aynı anda elinde tutması İsrail'in hem Netzarim koridorunu hem Philadelphia koridorunu elinde tutması
01:10:24zaten Gazze dediğimiz yer çok büyük bir toprak parçası değil.
01:10:27Bu iki koridorla Gazze'nin tamamına hakim olur.
01:10:30Ki bu koridorları gittikçe de genişlettiklerini biliyoruz biz.
01:10:33Bu açık kaynaklı fotoğraflar vs. bunu gösteriyor.
01:10:36O yüzden bu bölgede var olma çabası olduğunu bir tek Netanyahu kendi ağzıyla söylemedi.
01:10:42Onun haricindeki bütün adımlar bize bunu gösteriyor.
01:10:45Bununla birlikte bir de Batı şeriyedeki eylemlere baktığınızda 7 Ekim'den sonra Batı şeriyede aslında tutuklamalar vs. hızlanmıştı.
01:10:56Biz ama Gazze'deki o büyük vahşetten dolayı Batı şeriyeye çok bakamadık.
01:11:01Yani evlerinden alınıyor insanlar orada ve kayboluyor.
01:11:05Nereye gittiğini bile bilen olmuyor.
01:11:07Ama Batı şeriyenin problemi bu zaten.
01:11:10Yani sokaklarında İsrail polisinin askerinin gezdiği bir Filistin toprağı barışa giden,
01:11:16o az önce söyledim ya adil olmayan bir barış aslında savaşın ilk adımı.
01:11:20Bu aslında adil olmayan bir barış.
01:11:22Sokaklarında İsrail askeri istediği evi alıyor, sokaktan birini çeviriyor, dövüyor veya tutukluyor bir yere götürüyor.
01:11:31Yani bu çatışma bir sonraki çatışma evresinin ilk adımı.
01:11:36Ve Batı şeriyede de bu çatışma bu şiddet arttıkça Filistin'in genelinde bir yeni bir direniş hali oluşma ihtimali var.
01:11:51Bu Batı şeriyenin de daha aktif olduğu.
01:11:54O da belki daha önceden de gördüğümüz intifada süreçlerinden birini belki hayata geçirebilirler.
01:12:03Peki teşekkür ediyorum.
01:12:05Doçent Dr. Nuri Salık'la devam edelim.
01:12:07Şimdi efendim bugün bir haber düştü önümüzde.
01:12:10Soykırma imza atan komutan istifa etti şeklinde.
01:12:14Kara Kuvvetleri Komutanı Tamir Yaday'ın istifa ettiği bilgisi paylaşıldı.
01:12:19Bununla ilgili de kişisel sebeplerden ötürü görevinden istifa ettiği duyuruldu.
01:12:24Ama son 3 yıldır kara kuvvetleri olarak görev yapıyordu.
01:12:27Zamanlama olarak yaşanan son gelişmelere bakıldığında manidar buluyor musunuz istifayı?
01:12:35Yani evet tabi bu istifa manidar bir zamanda vuku buldu.
01:12:41Ama ben de genel olarak hocalarımın yaptığı yorumlara katılıyorum.
01:12:45Bugün Tel Aviv'deki gösteriler veya İsrail'deki bu Netanyahu'ya karşı gerçekleştirilen gösterilerin
01:12:52İsrail toplumunda ciddi bir karşılığı yok.
01:12:55Yani bu toplum hocalarım da ifade etti.
01:12:58Neden bu işi daha hızlı bitirmedin?
01:13:01Neden bu meseleyi daha hızlı şekilde çözmedin?
01:13:04diye Netanyahu hükümetinden ciddi bir beklenti içerisindeler.
01:13:09Dolayısıyla böyle bir istifanın ne anlama geldiği açıkçası çok büyük bir anlam ifade etmiyor benim için.
01:13:16Çünkü bir İsrail'in burada devlet politikası var.
01:13:19Buradaki katliamları son sürat devam ettiriyor.
01:13:22Zaten şu anda İsrail'de iş başında bulunan hükümet de belki İsrail tarihindeki gelmiş geçmiş en radikal sağ görüşlü hükümet.
01:13:31Bunu hepimiz biliyoruz.
01:13:33Şimdi burada şöyle bir mesele var Gözde Hanım.
01:13:36Batı şeriye ile ilgili gelişmelere temas ettik.
01:13:39Burada biz ne yazık ki kamuoyu olarak Filistin meselesine hep böyle parçala bakıyoruz.
01:13:44Aslında Gazze'de bir hadise oluyor.
01:13:47Gazze'ye yöneliyoruz.
01:13:48Batı şeriyede olaylar alevleniyor.
01:13:50Batı şeriyeye yöneliyoruz.
01:13:51Ama biz aslında Filistin'e biraz bütüncül bakmamız gerekiyor diye düşünüyorum.
01:13:55Çünkü 7 Ekim Aksa Tufanı operasyonundan önce zaten İsrail 2023 yılında
01:14:01yani Ocak ayından 7 Ekim tarihine kadar yüzlerce Filistinliyi Batı şeriyede katletmişti.
01:14:07Hatta bir noktada burada Filistin yönetiminin, Mahmud Abbas yönetiminin,
01:14:12İsrail'in işgalcilerine karşı etkisiz kalması noktasında bir takım yeni direniş hareketlerinin,
01:14:19direniş örgütlerinin de ortaya çıkmaya başladığını biliyoruz.
01:14:22Mesela Cenin Tugayları veya Aslanın İni adı verilen Filistinli gruplar
01:14:26burada İsrail'in Batı şeriyedeki işgallerine karşı örgütlenip gösterilerine başlamışlardı.
01:14:33Aslında Aksa Tufanı operasyonu da bir noktada Batı şeriyede gerçekleştirilen bu İsrail yayılmacılığını
01:14:40ve işgalcilerin oradaki Filistinleri evlerinden uzaklaştırmasına, ateşe vermesine karşı gösterilen bir tepkiydi.
01:14:48Tabii bir anda bizim odamız Gazze'ye döndü.
01:14:51Ama Gazze'den sonra bugün İsrail'in Batı şeryeyi de biz ilhak etmeyi amaçladığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
01:14:58Burada mesela önemli bir figür var.
01:15:00İsrail Maliye Bakanı Simotric, bu oldukça radikal bir figür ve Batı şeryanın ilhak edilmesi gerektiğini ifade ediyor.
01:15:07Aynı zamanda Batı şeryadaki Filistinlerin ekonomik aktivitelerine ket vurulması,
01:15:12oradaki sınır kapılarının kapatılması noktasında faaliyetlere imza atıyor.
01:15:16Yine aynı şekilde İsrail Savunma Bakanı Bengü bir, Simotric'le birlikte bir ikili olarak İsrail kabinesinde,
01:15:23Netanyahu kabinesinde Batı şeryanın işgal ve ilhak edilmesini savunan isimler.
01:15:30Az önce Zakir Hocam da bahsetti, maalesef bugün uluslararası toplum,
01:15:34İsrail'in bu saldırganlığına ve yayılmacılığına karşı bir tepki göstermekten, bütüncül olarak hareket etmekten uzak.
01:15:41Şimdi biz neden bahsediyoruz?
01:15:42Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi diyoruz.
01:15:44Bu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin görevi ne Gözde Hanım?
01:15:47Uluslararası barışı ve güvenliği sağlamak.
01:15:50Ama baktığımız zaman 26 Mart 2024 tarihinde bir ateşkes kararı alıyor Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi.
01:15:59Fakat İsrail buna uymuyor.
01:16:01Peki buna karşı kim yaptırım uygulayacak?
01:16:03Yani Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi bugün adım adım Filistin topraklarının ilhak edilmesine ses çıkarmayacaksa,
01:16:11ateşkesin sağlanması noktasında, Netenyahu'nun durdurulması noktasında öncülük etmeyecekse bunu kim yapacak?
01:16:18Sorusu ortaya çıkıyor.
01:16:19Bu da total olarak bize şunu gösteriyor.
01:16:21İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan normlara dayalı uluslararası, liberal uluslararası sistem artık bir çöküşün arifesinde.
01:16:29Şimdi geçtiğimiz günlerde yine hatırlarsınız,
01:16:32Netenyahu hükümeti nehirden denize özgür Filistin sloganlarını büyük tepki göstermişti.
01:16:39Demişti ki bu İsrail'in var olma hakkına açık bir saldırıdır.
01:16:43Dün Benjamin Netenyahu bir basın toplantısı yaptı ve bir haritanın önünde poz verdi.
01:16:48O haritada Batı şerianın silindiğini gördük biz.
01:16:51Ve sadece Gazze şeridi gösteriliyordu o haritada.
01:16:53Peki bu ne anlama geliyor?
01:16:55Bugün İsrail hükümeti Filistin'i sadece Gazze olarak görüyor.
01:17:00Yani artık Batı şeria meselesini de kendi işlerinde çözmüş görünüyorlar.
01:17:04Ve diyorlar ki biz burayı açıkça ilhak edeceğiz.
01:17:07Bu komutanın istifası meselesine gelirsek tabi detaylar önümüzdeki günlerde netleşecektir.
01:17:12Belki bir direniş gösteriyordu. Belki bazı politikalara itiraz ediyordu.
01:17:16Onu tam olarak bilemiyoruz. Belki daha radikal bir isim gelecek.
01:17:19Çünkü Netenyahu'nun dün yaptığı basın toplantısı açıkçası bence önemli bir takım doneler veriyordu.
01:17:25Ve Batı şeriyada özellikle bu çatışmaların artması ve İsrail'in orada gerçekleştirdiği katliamlar diyelim,
01:17:33yeni bir politikanın arifesinde olduğunu gösteriyor Netenyahu hükümetini.
01:17:36Yani bugün Netenyahu savaşı bitirmekten uzak.
01:17:39Ve ne yazık ki onu durdurabilecek bir aktör de yok.
01:17:42Yani Arap Bağrı sonrasında Ortadoğu Bölgesel Sistemi'nin, o güvenlik mimarisinin tamamen çökmesi,
01:17:48İsrail'in önünü çok açtı.
01:17:50Donald Trump döneminde hatırlayın yapılan İbrahim Antlaşmaları,
01:17:54işte Aksa Tufanı operasyonundan önce bir Suudi Arabistan'la artık İsrail'in normalleşeceğini, ilişkiler kuracağını konuşuyorduk.
01:18:02Yani ne yazık ki bugün Netenyahu'yu durduracak bir güç görünmüyor, Gözde Hanım.
01:18:06Evet, maalesef. Maalesef her şeyde işlevini yitirmiş durumda.
01:18:10Az önce Birleşmiş Milletler'den bahsettik, Uluslararası Adalet Divanı'ndan bahsettik.
01:18:15Hiçbir şeyi de tanımıyor ne yazık ki.
01:18:17Yusuf Hocam, siz neler söylersiniz, bu koridor neden bu kadar önemli?
01:18:22Biraz ondan da bahsedelim isterseniz.
01:18:24Hani biraz önce gerçi değindik ama hakimiyet kurmak adını işte diye.
01:18:28Hem de bu komutanın istifası ile ilgili görüşlerinizi de merak ediyorum.
01:18:32Şimdi bence en acı tespit, daha önce farklı yayınlarda da konuşmuştuk.
01:18:40Nuri Hoca'nın son cümlesi.
01:18:42Yani çok hakikaten, bunu dile getirmek çok acı.
01:18:47Bunu bilmek de çok acı bizim açımızdan.
01:18:50Çünkü İsrail'i durduracak bir tablo şu an gözükmüyor.
01:18:55Netenya'yı durduracak bir tablo gözükmüyor.
01:18:58Açıkçası bu acı tespit nasıl tersine çevrilebilir?
01:19:07Yani burada nasıl bir çıkış yakalanabilir?
01:19:11Ümitli olmak lazım her zaman.
01:19:15Tabii ki.
01:19:16Fakat bu mevcut tabloya baktığımızda,
01:19:19İlk bölümde konuştuğumuz Mısır-Türkiye ilişkilerindeki gelişmelerde iyi bir havanın ortaya çıkması bir ümit oluşturabiliyor.
01:19:28Bunun tabii ki kısa vadede değil, uzun vadede.
01:19:32Kısa vadede ne tür sonuçları olur bilemiyorum.
01:19:36Ama Türkiye-Mısır ilişkilerinin belli ölçülerde gelişmeye başlamış olması uzun vadede.
01:19:43En azından İsrail yayılmacılığının engellenebilmesi bölgede,
01:19:48İsrail desteğiyle bir PKK-PYD devletinin Arap topraklarında kurulmasının önüne geçilebilmesi noktasında,
01:19:58belki Mısır topraklarının İsrail tarafından hedef alınabilmesi noktasında
01:20:05veya Ürdün'e yönelik başka bir saldırının gerçekleşebilme ihtimali noktasında,
01:20:11Filistinlilerin Sina çölüne sürülebilme ihtimali karşısında bir engel olarak, bir bariyer olarak ortaya çıkabilir, yükselebilir.
01:20:20Türkiye-Mısır ilişkilerindeki ivmenin artması, bu olabilir.
01:20:24Olmazsa ne olur? Yani Türkiye-Mısır ilişkileri gelişmezse ne olur?
01:20:28Biraz önce Zahide Hocam da değindi, diğer hocalarımız da değindi aslında.
01:20:34İsrail'in bir haritası yok ve İsrail'in yani Siyonizm'in ideolojisi doğrultusunda,
01:20:43o Theodor Herzl'in Payitaht Abdülhamit filminde de çok iyi sahnelenen o bayrağındaki iki çizgiyi çizmesinde de bildiğimiz gibi,
01:20:55Nil Fırat arasındaki kendisine vaad edilmiş topraklar meselesinde, Türkiye'nin önemli bir kısmı da bu topraklar arasında.
01:21:02Uzun vadede hiç kimse İsrail'in Türkiye'nin egemen topraklarındaki o şehirleri hedef almayacağını iddia edemez.
01:21:12Yani bunu iddia edebilmek için ya Dünya'dan haberiniz olmayacak, ya İsrail'den hiç haberiniz olmayacak, ya da başka bir şey olmanız lazım.
01:21:23Türkiye için söylüyorum. Çünkü Türkiye'de biraz böyle bir, bu tür insanlar da var, öyle hafifleterek söyleyelim.
01:21:33İsrail'in sanki Türkiye'nin hiçbir hesabı, hiçbir iddiası, hiçbir uzun vadede planı yokmuş gibi olduğunu düşünen epeyce bir insan var.
01:21:44Ve zaman zaman da bu, işte yurtta sur, cihanda sur falan…
01:21:47Hocam, Türkiye'nin güvenliği İsrail'den başlar denildiğinde, bazı insanlar bunu ciddiye almıyordu hocam, sizi böldüm kusura bakmayın ama…
01:21:56Estağfurullah iyi oldu hocam.
01:21:57Türkiye'nin güvenliği Filistin'den başlar, İsrail'in durdurulması gerekir denildiği zaman bazı insanlar bunu ciddiye almadı ne yazık ki Türkiye'de.
01:22:04Ya hocam çok iyi müdahale oldu, teşekkürler. Gazze cephesinden de haberleri yok aslında.
01:22:11Yani bir Gazze cephesi var değil mi Birinci Rüya Savaşı'nda? Yani böyle bir cephe var ya, bizim devletimizin bir cephesi bu.
01:22:19Yani bir şekilde bizim devletimizin bir cephesi ve İngilizlerle savaştığımız bir cephe.
01:22:26Sonuçları falan onlar ayrı mevzular. Ama böyle Gazze cephesi diye bir cephe var.
01:22:34Ve buralarda İsrail bugün elinden gelen bütün barbarlığı sergiliyor.
01:22:41Ve uzun vadede, yani ben hani şunu bir tarafa not edebiliriz.
01:22:47İsrail, Filistin topraklarında bizim için çok değerli olan Mescid-i Aksa, bütün o alan, tarihi bağlar, bütün bunların hepsini bir kenara not edelim.
01:23:02Hani dursun, parantez içine alalım. Bunların dışında bile baksak, bölgede yayılmaca emelleri olan bir ülke var.
01:23:11Ve bunu askeri yöntemlerle gerçekleştirmeye çalışan bir ülke bu İsrail.
01:23:16Bunun durdurulması gerektiği, rasyonel olarak oturup konuşsak dört kişi, durdurulması gerektiği konusunda hemfikir olarak kalkarız masadan.
01:23:27Çünkü o yayılmaca defteri olan, sırları olmayan bir ülke bir adım sonra, yani Gazze'yi bitirdiğinde, Filistin'i bitirdiğinde bir adım sonrası Lübnan, bir adım sonrası başka bir ülke.
01:23:43Veya bir adım sonrası Ürdün, bir adım sonrası başka bir ülke.
01:23:48Çünkü bunu reddeden bir ülke değil. Bakın, İsrail'e askerler Filistinlilerin evlerini yıktıkları görüntüleri sosyal medya hesaplarından paylaşırken, o insanlardan Filistinlilerden Amerika olarak bahsediyorlar.
01:24:02Yani insan değil, hayvan olarak tanımlıyorlar.
01:24:05Zaten siyonizm ideolojisi de dünyayı siyonistler ve ona hizmet eden insanlar olarak, ideolojik olarak böyle kodladığı için, böyle bir ideaya sahip olduğu için, bunu normal karşılayan bir tablo var önümüzde.
01:24:23Dolayısıyla İsrail'de mesele sadece Filistinlilerin yok edilmesi meselesi değil.
01:24:31Yani bu önümüzdeki süreçte bölgenin istikrarsızlaştırılması, bölgenin Amerikan desteğiyle, İsrail eliyle daha büyük çatışmalara sürüklenmesi.
01:24:42Ama acı bir şekilde çoğunlukla da Müslümanların, Müslüman toplumların, etnik aidiyetlerin her ne olursa olsun Arap olur, Kürt olur, Türk olur vs.
01:24:52Hep onların aleyhine bir sürecin karşımızda olduğu bir tablo karşımıza çıkıyor.
01:24:59Dolayısıyla burada bir şekilde bölge dinamiklerinin harekete geçilmesi ya da Amerika'yı harekete geçebilecek şekilde etkilemesi gerekiyor.
01:25:11İsrail açısından mesleğe baktığımızda koridorlar olsun, Federifiye koridoru olsun, biraz oyuncularımız bahsettiği diğer koridorlar olsun, bunlar taktikler.
01:25:22Temel hedefi İsrail'in, stratejik hedefi uzun vadede yani 1948'den bu yana Filistin'in yok edilmesi meselesi.
01:25:31Çünkü orayı zaten ideolojik olarak halksız topraklar olarak tanımlıyorlar en başında ve bunu da İngilizler eliyle bir propaganda olarak dünyaya duyuruyorlar vakti zamanında.
01:25:43Bunun devam ettiğini görüyoruz parça parça.
01:25:46Şimdi Batı Şeria'da Hamas yok ama Batı Şeria'da bu son 330 günde 750 civarında insan öldürüldü.
01:25:55Yani orada yeni bir Gazze mi oluşturmaya çalışıyor?
01:25:58Zaten Gazze orası.
01:26:00Hiç vazgeçmedi ki.
01:26:01İstediği gibi bir formda.
01:26:03Bakın Gazze bir taraftan işgal ediliyor, taş üste taş bırakılmadı ama bence daha büyük saldırı Batı Şeria'da.
01:26:11Şu açıdan söylüyorum, İsrail Yüksek Mahkemesi kararıyla kilometrelerce alan İsrail tarafından ilhak edildi.
01:26:22Nasıl oluyor bu? Nasıl olur?
01:26:25Yani İsrail devleti zaten Filistin düşmanı bunu herkes biliyor ve o mahkeme çıkıyor diyor ki toprakların bir kısmı bizim artık.
01:26:34Yarın çıkacak diyecek ki şu topraklarda bizim çıkın.
01:26:38Ertesi gün şu topraklarda bizim.
01:26:40Yani gasp devam ediyor.
01:26:42Bir hırsızlık var, talan var, gasp var.
01:26:45Gazze'de işgal var, soykırım var.
01:26:47Batı Şeria'da o Gazze'deki çatışma süreçlerinin örttüğü, gözümüzün önünden kaçırıldığı bir gasp ve talan süreci var.
01:26:57Ve oradaki topraklar peyderpel İsrail tarafından hem devlet olarak hem de o yerleşimci teröristler tarafından ele geçiriliyor.
01:27:06Böyle bir süreç işliyor Batı Şeria'da.
01:27:09Bir taraftan da altyapı yok ediliyor.
01:27:12Görüntülerde de var.
01:27:14Yani İsrail bulduğu zorları önüne çıkan her şey yok ederek ilerliyor.
01:27:18Ağaçlar, su tesisatları, evler, kuyular.
01:27:23Nasıl bir zulüm düzeni bu?
01:27:25İsrail tarafından uygulanan.
01:27:27Bu hakikaten bir tek biz görüyoruz ama.
01:27:31Acı olan, hepimiz uluslararası medyayı takip ediyoruz.
01:27:35Acı olan da bu.
01:27:37Türkiye'nin burada bir duyarlı hassasiyeti var.
01:27:40Ama Amerikan medyası bunu görmüyor.
01:27:43Daha dün ayakta alkışlandı kongrede defalarca kez.
01:27:48Konuşamadı bile böyle bir durum söz konusu.
01:27:51Dırırcasına alkışlandı.
01:27:53Çılgınlarca alkışlattı.
01:27:55Alman medyasında böyle bir şey yok.
01:27:59Amerikan medyasında yok.
01:28:01İçlerine bu soykırıma dair bir şey yok.
01:28:03Ne var?
01:28:05Zaman zaman belli analizler çıkabilir.
01:28:07Ama bu uluslararası kamuoyunun duygu dünyasını değiştirecek, yönlendirecek.
01:28:13İsrail üzerine bir baskı ortaya çıkartabilecek bir şey değil.
01:28:17Ne var?
01:28:20İsrail bölgede ontolojik olarak tehdit altında.
01:28:24İsrail'in varlığı tehdit altında.
01:28:26Bunun durdurulması lazım.
01:28:28Ne yapacağız o zaman?
01:28:30İsrail'e daha çok silah verelim.
01:28:32Sanki bir meşhur müdafaa gibi gösterilmeye çalışılıyor uluslararası kamuoyuna.
01:28:35Ve bir savaş ortamından bahsediliyor.
01:28:38Arada İran'ın da el açmasıyla, fırsat vermesiyle,
01:28:44İsrail'e tehdit ediliyor imajı vermesiyle,
01:28:47bu iddialar çok daha güçlü bir şekilde Batı belgesinde sunuluyor.
01:28:50Ama bunların sadı bir karşılığı yok.
01:28:52Bu arada İran demişken,
01:28:54meseleden meseleye atlayacağız gibi oluyor ama,
01:28:56İran'dan da herhangi bir hamle geldi mi?
01:28:58O kadar tehdit etti.
01:29:00Çok inanılmaz sahneler olacak bu gece vs. falan.
01:29:04Sonra sonraya bırakıldı.
01:29:06Yine İran'dan ses yok.
01:29:10İran'dan bir ses,
01:29:12yani bilemiyorum, ben gelmesini beklemiyordum zaten.
01:29:14Ama en azından usluyla da olsa,
01:29:16çok şiddetli olmasa da yine bir karşılık vermeli gibi,
01:29:20uluslararası kamuoyunda en azından bunu göstermeli gibi konuşuyorduk ki,
01:29:24hocam o da olmadı.
01:29:26O da yok İran'dan.
01:29:28Hep gibi üzerinden konuşuldu.
01:29:35Açıkçası İran İsrail'e saldıramaz.
01:29:39Gerçekçi zeminine baktığımızda da saldıramaz.
01:29:41Çünkü İran'ın böyle bir kapasitesi yok.
01:29:45Yani İran'ın İsrail'e gerçekten bedel ödetebilecek bir kapasitesi yok.
01:29:51Bunu vekil güçler aracılığıyla biraz böyle suyu bulandırarak,
01:29:56kafa karıştırarak falan yapıyor.
01:29:58Ya Lübnan-Hizbullah'ı İran'ın kontrolünde olan bir yapıysa
01:30:05ve İran'da Filistin Devleti ve Hamas siyasi hareketi için mücadele eden bir yapıysa,
01:30:14330 gündür bir katliam işleniyor orada.
01:30:17Neredeler?
01:30:18Büyük bir katliam.
01:30:19Bugün değilse ne zaman diye insan sorar.
01:30:22Ben sormuyorum.
01:30:24Benim İran'dan bu anlamda hiçbir zaman bir beklentim olmadığı için
01:30:29ben böyle bir soru zaten sormuyorum.
01:30:31İran Devleti rasyonel davranıyor.
01:30:33Kendi çıkarları tamamen rasyonel.
01:30:36Kendi çıkarları yani İran ulusal sınırları içindeki çıkarları doğrultusunda hareket ediyor.
01:30:42Muhtemelen Amerikalılarla ve Batılılarla da farklı arka kafa diplomasiyle
01:30:48farklı pazarlıklar da yürütüyordur diye düşünüyorum bütün bu süreçte.
01:30:52Teşekkürler.
01:30:53Şimdi efendim bir kez daha reklam diyoruz ardından yine buradayız.
01:30:56Ardından tekrar birlikteyiz efendim.
01:30:59Bu İsrail meselesini konuşacağız.
01:31:01Aynı zamanda Suriye ile normalleşme meselesini de yine masaya yatıracağız.
01:31:05Yusuf Hocam siz bekleme yapacak mıydınız?
01:31:07İran meselesine kalmıştık en son.
01:31:10Belki bir cümleyle toparlayabiliriz İran meselesini.
01:31:14Yani İran'ın İsrail ile ilişkileri konusunda özellikle bu İsrail'in Gazze'deki katliamları konusunda
01:31:21bence bir karar vermesi gerekiyor.
01:31:25Çünkü İran üzerinden gündemin şekillenmesi, kamuoyunun şekillenmesi
01:31:31Gazze'lilerin faydasına bir sonuç bugüne kadar yani Filistinlilerin faydasına bir sonuç üretmedi.
01:31:37Tam aksine uluslararası kamuoyunun gündemini meşgul etti.
01:31:43Zihinleri farklı taraflara yönlendirdi.
01:31:46Ve oradaki insanların da belli ölçülerde unutulmasına neden oldu.
01:31:50Diğer taraftan da zaman zaman kamuoyu desteğini kaybeden Netanyahu ya da
01:31:56uluslararası güçlerin desteğini alabilme noktasında bir enerji, sinerji oldu, oluşturdu.
01:32:05O yüzden İran vekil güçlerini gerçekten kullanacaksa,
01:32:10gerçekten İsrail ile maaliyet üretecekse bir karar vermesi gerekiyor bu konularda.
01:32:15Eğer böyle olmayacaksa Filistinlilerin aleyhine olacak,
01:32:21Netanyahu'nun lehine olacak bu süreçlerin içine girmemesi gerekir.
01:32:27Yani bir karar vermesi gerekiyor.
01:32:29Belki de kararı budur ama bilemiyorum.
01:32:31Belki de bunun planını yapıyordur.
01:32:33Dolayısıyla ayrıca o da tartışılabilir.
01:32:35Yusuf Hocam bu mesele başladığı zaman Havani'nin, çok özür dilerim Sayın Moderatörüm.
01:32:39Estağfurullah buyurunuz.
01:32:41Hocama bir katkı olsun diye.
01:32:43Şimdi bu mesele başladığı zaman Gözler iki yere çevirmişti.
01:32:47Bir İran'a bir de biliyorsunuz Hizbullah'a.
01:32:50Havani'nin bir açıklaması oldu.
01:32:52Dedi ki İran'ın çıkarları yoksa şayet biz kimse için savaşmayız.
01:32:55İran da oradan kimse için savaşmaz dedi.
01:32:58Bu sefer Gözler Hizbullah'a çevrildi.
01:33:01Cuma hutbesinde Nasrallah ne diyecek diye hatırlarsanız.
01:33:04O da dedi ki bu bizim savaşımız değil demeye gitti.
01:33:07Biz sürekli zaten İsrail ile savaşıyoruz diye bir şey.
01:33:11Yani tabii burada ne yazık ki şöyle bir denklem ortaya çıkıyor.
01:33:16DAEŞ nasıl YPG, PKK'yı meşrulaştıran bir şeyse,
01:33:20denklem içerisinde yapıysa maalesef İran'ın varlığı,
01:33:24vekil güçlerinin varlığı da bir yerde Batı kamuoyu gözünde.
01:33:28Aynı rolü fonksiyonu uyguluyor.
01:33:30Bu meseleyi Filistin meselesini.
01:33:33Bu bakımdan da söylediğiniz doğru muhafif bu İran'ın da işine geliyor.
01:33:39Çünkü İran buradaki her sorundan sonra ne yapıyor?
01:33:42Amerika ile gizli bir anlaşma yapıyor.
01:33:44O anlaşmaların sonucunda veya şah döneminden blok edilen bazı paralarını kurtarıyor,
01:33:50uçaklarını kurtarıyor, bir şeyini kurtarıyor.
01:33:52Yani krizin büyümesi İran'ın kendi işine gelen bir şeye de dönüşüyor.
01:33:57Geçen sefer biliyorsunuz bazı uçaklarını falan ne yapmıştı?
01:34:01Ülkesine getirmişti.
01:34:02Bir miktar parasını yine ne yapmıştı?
01:34:04Uluslararası sistem içerisinde ülkesine getirme fırsatını bulmuştu.
01:34:08Burada da hangi pazarla yürütüyorlar onu bilmiyorum.
01:34:11Çünkü süreç uzadıkça uzuyor.
01:34:13Yani bu İran kendi politikasını yürütüyor bu işin içerisinde.
01:34:17Bu meseleyi de ne yazık ki suistimal ediyor sömürüyor bana göre.
01:34:20Yani bunu böyle söylemek istemem ama.
01:34:22Çünkü bir devlet olarak yani kapasitesinin olmadığını söyleyemeyiz.
01:34:28Kuşkusuz gibi yani abartılı bir kapasitesi var mıdır yok mudur onu bilemeyiz.
01:34:33Ama sonuç itibariyle caydırıcılığı da bu sefer ne oluyor?
01:34:37Sürekli sorgulanır hale de geliyor İran'ın.
01:34:39Ama uluslararası sistem içerisinde...
01:34:41Hocam artık sorgulanmaz hale geldi.
01:34:43Kaç defa suikastlı kurban giden isimler oldu yani.
01:34:46Biz şimdi ama İran hangi pazarlıkları yaptığını bilmiyoruz.
01:34:49Bizim burada esas üzerinde durduğumuz şey İran bu misilleme hakkını tırnak içerisinde
01:34:58şu ana kadar dondurmak suretiyle yani kullanmama yoluna gitmek suretiyle
01:35:04veya bundan sonra kullanacağım diye hala konuşurken
01:35:07bu beklenti sürekli sıcak tutmama bir karşılık vermediği iklim içerisinde
01:35:14hangi görüşmeleri yapıyor hangi pazarlıkları yapıyor
01:35:17kendi lehine hangi ortamı tesis etti bunları bilmiyoruz.
01:35:21Bunları bilmediğimiz için bunlar sürekli muhallakta kalacak mı?
01:35:25Bunlar bir şekilde ortaya çıkacak işte Trump gibi birisi çıkacak diyecek ki
01:35:30ya işte Süleymaniye karşı bir misilleme olarak bizi aradılar şuralara bomba atacağız dediler.
01:35:36Koordinatları verdiler.
01:35:38Biz de oraları insansılaştırdık ve attı gibi bir itirafla da yine ne olacak?
01:35:43Karşılaşacağız büyük bir orasılıkla yani bunlar İran dediğimiz zaman olmayacak şeyler değil.
01:35:48Ama orada bile bütün İran'ın şeyini sadece kendisi
01:35:54kendi hesabı varsa İran burada ne yapıyor onu uyguluyor.
01:35:58Kendi hesabı yoksa hiçbir şekilde İran'ı bizim bu meselelerde sorun çözücü olarak görmemiz
01:36:04veya caydırıcılığını kullanacağını düşünmemiz çok artık makul değil işin gerçeği.
01:36:12Çünkü İran'dan bunları beklersek biz sürekli yanılırız yani.
01:36:16İran bir şey yapacak da tabii çok yanıldık yani bunca zaman boyunca çok yanıldık.
01:36:21Bekleyince de yanıldı diyelim.
01:36:23Hizbullah için de geçerli yani.
01:36:25Hizbullah da bir misilleme yaptı Fuat Şükrü'nün öldürülmesinden sonra ama
01:36:29yani bakıyorsunuz yapmış olduğu misilleme ile elde etmiş olduğu netice ve kayıplar arasında
01:36:36yani kendisi açısından orantısız bir durum var.
01:36:39Yani bir caydırıcılık falan temin ettiği kanaatini taşımıyorum.
01:36:42Tam tersine İsrail'e şöyle bir alan açıyorlar bunların bu saldırıları falan.
01:36:47İsrail daha pervasız hale getiriyorlar.
01:36:50Hem gazeteki şiddeti bakımından hem Batı şer'iye işte şimdi ne yaptı?
01:36:54Tasallut etmeye başladı daha ağır bir şekilde.
01:36:57İsrail yani bu neden kaynaklanıyor bu pervasızlığı?
01:37:01İşte kendisine ilişkin olarak bazı mekanizmalar kuruyor.
01:37:05Bak diyor ben böyle belalı komşularla belalı işte yapılarla karşı karşıyayım.
01:37:10Sakın ola ki yani beni ihmal etmeyin.
01:37:13İkide bir bana yok silah verdiniz vereceğiniz işte ambarga koyduk şu kadar ton altında veririz
01:37:18şu kadar vermeyiz falan gibi bir takım şeyleri söylüyorsunuz ya da para vermeyiz falan.
01:37:23Bunlardan vazgeçin.
01:37:25Yani ben burada İran'la mücadele ediyorum.
01:37:28Ben burada Hizbullah'la mücadele ediyorum.
01:37:30Yani aslında İsrail'in de Batı'yı sömürmesini daha rahat hale getiriyor onların bu çıkışları.
01:37:37Yani öyle bir denklem kurulmuş ki İran kendisinin Batı'dan alacaklarını tahsil için bunu kullanıyor.
01:37:43Hizbullah kendisi açısından bir alan açmak için bunu kullanıyor.
01:37:47Ama en büyük alanı burada bu denklemde İsrail kendisini açıyor baktığınız zaman.
01:37:52Sonuç böyle tahakkük ediyor maalesef karşımızda.
01:37:55O yüzden de şimdi bir de siz İngilizlerden bahsetmiştiniz.
01:37:59İngilizler efendime söyleyeyim bundan sonra silah kısıtlamasına gideceğiz diyor.
01:38:05Şöyle hocam İngiltere'nin bu savaş suçlarına ortak olmakla kendi ülkesinden özellikle tepkiye gelince
01:38:10ihracatına yönelik bir adım attı kendisi.
01:38:13İngiliz parlamentosu içinde Gazze'ye destek veren beş bağımsız milletvekili de bir araya gelerek aynı zamanda ittifak kurdu.
01:38:22Bu askıya alındı ihracat lisanslarının bazıları.
01:38:27Hatta İsrail'den de bu konuya ilgili tepki geldi.
01:38:30Şöyle deniliyor İngiltere'nin bu kararı ile ilgili.
01:38:33Hamas'ta ve İran'daki destekçilerine çok sorunlu bir mesaj gönderdiğini savunuyor.
01:38:38Şimdi tabi burada bu belayı ortadoğunun başına açan Balfour Deklarasyonu biliyorsunuz İngilizlerin başının altından çıkan bir şey.
01:38:47Yani İsrail'in orada bugün bir devlet olarak varlığı oraya Yahudilerin gidip yerleşmesi.
01:38:52Yani sonuç itibariyle İsrail'in ortaya koyduğu bir şey.
01:38:56Ama Arap-İsrail ilişkiler de bu süreç içerisinde bir hayli gergin noktaya doğru geliyor.
01:39:00Bir de kendi ülke içerisindeki yani İngiltere içerisindeki Arap toplulukları, komünitisi, Müslüman toplulukları.
01:39:08Tabi bunların tepkiler de vevkalade önemli.
01:39:11Bu denklemleri gözeterek bir böyle dengelem operasyonu bana göre İngilizlerin bu yapmış olduğu.
01:39:17Yoksa çok da fazla öyle İsrail'e karşı kesin tavır almış gibi bir şeyi beklemek de çok fazla makul bir şey değil.
01:39:25Bir de şimdiki hükümetin biliyorsun başbakanın bu konuda biraz daha hassasiyeti var.
01:39:31Bunu bir soykırım olarak görüyor o da öyle değerlendiriyor.
01:39:35Tam bizim anladığımız anlamda bir şey yüklemese bile yani biraz onun bir tavrı tutumu var.
01:39:41Umarım sürdürürler ama yani bunu da hani ben daha evvel işte Amerika'da bir Biden'da bir takım açıklamalar yapmıştı.
01:39:50Ne yaptılar Biden'ı bir hafta içerisinde pes ettirdiler.
01:39:53Ondan sonra Biden ne dedi desteğimiz aynen sürecek dedi.
01:39:57Göndermeyeceğiz dedikleri silahların daha kuvvetlerine bu sefer göndermek durumunda kaldılar.
01:40:01Daha da fazla para verdiler.
01:40:03Yani İsrail umarım İngiltere'ye de böyle bir güç uygulamaz.
01:40:09İş o noktaya doğru gitmez.
01:40:11Evet umarım.
01:40:12Peki şimdi bir diğer mesele var.
01:40:15Bu İngiltere'de silah satışı mevzusunu hızlıca geçmek istiyorum.
01:40:21Asıl mesele bir başka asıl mesele Suriye ile normalleşme.
01:40:24Şimdi Mısır ile normalleşme dedik.
01:40:26Rusya'nın Dışişleri Bakanı Lavrov'un yapmış olduğu açıklamalar var.
01:40:30Diyor ki Sergey Lavrov Ankara ve Şam arasında bir toplantı planlıyoruz.
01:40:34Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasına göre Rusya, Türkiye, Suriye ve İran yakın gecekte Ankara ve Şam arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesini görüşmek üzere bir toplantı yapmayı planladıklarını söyledi diyor.
01:40:48Nuri Salık Beyefendi sizinle devam edelim.
01:40:51Suriye ile normalleşme adımını kendi içerisinde ele alacak olursak tabii ki bölgesel meselelerde de göz önünde bulundurarak değerlendirmenizi rica edeceğim.
01:41:01Bundan sonraki süreçte ciddi adımlar bekliyor musunuz?
01:41:07Evet ben açıkçası Türkiye ile Suriye arasındaki normalleşmenin Lavrov'un yaptığı bu son açıklamadan sonra iğme kazanmasını düşünüyorum.
01:41:16Hem Türkiye tarafından yapılan açıklamalar hem de Suriye Devlet Başkanı Beşer Esad'ın geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamalar aslında zeminin oldukça müsait olduğunu ve bu konuda iki ülke arasında bir takım adımların yakın zamanda atılacağını gösteriyor.
01:41:32Belki Ekim ayı içerisinde bu işin bir lider diplomasisine evrildiğini biz görebiliriz.
01:41:37Geçtiğimiz dönemde de iki ülke arasında bir takım temaslar olmuştu hatırlarsanız.
01:41:42Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın çağrıları olmuştu fakat Suriye tarafı burada sürekli olarak ayak diretiyordu ve gerçekleştirilmesi imkansız bir takım ön koşullar öne sürüyorlardı.
01:41:53İşte bunların başında hepimizin bildiği üzere Türkiye'nin Suriye topraklarından çekilmesi ve Türkiye'nin Suriye muhalefetiyle olan ilişkilerini kesmesini ön plana sürüyorlardı.
01:42:04Fakat geçtiğimiz son birkaç ay içerisinde özellikle Rusya'nın ara buluculuk faaliyetleri ve Irak'ın da devreye girmesiyle beraber Suriye bu pozisyonunu değiştirmiş gözüküyor.
01:42:14Tabii burada bölgesel gelişmeler bağlamında dediniz burada Beşer Esad'ın yaptığı son açıklama Halk Meclisi'nde oldukça önemli diye düşünüyorum.
01:42:22Çünkü burada Esad daha önce hiçbir yapmadığı bir şekilde önemli bir noktaya temas etti.
01:42:27Bu da Esad bölgesel ve küresel koşullardaki değişimin Türkiye Suriye normalleşmesini zarure hale getirdiğini bu sürecin uzamasının bu normalleşmenin gecikmesinde her iki ülkeye de ciddi anlamda zarar verdiğini ifade etti.
01:42:42Hatta daha sonra bir açıklama daha yaptılar ve dediler ki biz Türkiye ile görüşmelere başlamak için böyle bir yanlış lanse etme durum var biz ön koşul sunmuyoruz dediler.
01:42:52Dolayısıyla burada ciddi bir pozisyon değişikliği olduğunu kaydetmeliyiz.
01:42:56Burada tabii Suriye'yi bu noktaya iten meselenin temeline baktığımızda öncelikle Rusya-Ukrayna savaşının uzaması ve Ukrayna'nın adeta Rusya için bir Vietnam'a dönüşmüş olması ve Rusya'nın güçlerini büyük oranda Ukrayna'ya kaydırmış olması
01:43:12ve batının tabi özellikle Rusya'ya ciddi anlamda yaptırımlarda bulunması Rusya'yı burada ciddi anlamda etkiliyor.
01:43:18Rusya Suriye'nin 2015 yılından beri en büyük destekçisi olduğu için bu destekte görülen azalma bir noktada Suriye'nin de Türkiye ile normalleşme isteğini artırmış gibi gözüküyor.
01:43:30Öbür taraftan İran'a baktığımızda az önce hocalarım da ifade ettiler İran rejimi kendi içinde ciddi sıkıntıları olan bir ülke.
01:43:37Yani kendi iç gerilimleri muhaliflerle rejim arasındaki huzursuzluk işte geçtiğimiz dönemlerde mahze emini gösterilerini şahitlik ettik hep beraber.
01:43:47Yani İran kendi içinde kaynağın bir ülke. Öbür taraftan yaptırımlar zaten İran ekonomisinin beline bükmüş vaziyette.
01:43:55Ben burada Yusuf hocama da kısa bir dipnot işiyim. Ben de İran'ın İsrail'e savaş açmasını beklemiyorum.
01:44:00Yani çünkü İran rejimi şunu biliyor İsrail'e savaş açtığı anda bu doğrudan Amerika ve İngiltere ile İran'ın savaşa tutuşması anlamına gelecek.
01:44:09Dolayısıyla İran böyle bir riski alabilecek durumda değil.
01:44:13Şimdi öbür taraftan Suriye rejimi İran'daki bu dengeleri de göz önünde bulunduruyor ve şunu da altını çizelim.
01:44:19Aslında Suriye rejimi, Bağız rejimi dediğimiz yapılanma Orta Doğu'da soğuk savaşçılarından beri her zaman Arap milliyetçiliğinin temsilciliğini yapmış rejimlerdir.
01:44:28Biz bunu Saddam Hüseyin Irak'ında gördük, Hafız Esad ve daha sonra onun oğlu Beşer Esad döneminde de gördük.
01:44:34İran'ın Suriye topraklarında bu denli etkin olması ve Şii milisler üzerinden Suriye'de adeta demografiyi değiştirecek bir takım faaliyetlerde bulunmasının da ben Şam rejimini rahatsız ettiğini düşünüyorum.
01:44:46Dolayısıyla bir taraftan da İsrail'in Gazze'deki saldırganlığının artması yine Yunanistan ve Güney Kıbrıs üzerinden İsrail'in Güney Kıbrıs bölgesine yaptığı askeri yığınakları da göz önünde bulundurduğumuzda
01:44:58Gazze Savaşı'nın da bölgesel bir yayılma eğilimi içerisinde olması açıkçası Suriye rejiminin tavrında yumuşamaya yol açtı diye düşünüyorum.
01:45:07Tabi burada iki ülke arasında bir zemin kurulma arayışı var.
01:45:11Şimdi bu belki Türk kamuoyunda bazen yadırganıyor ama İsrail ile Suriye arasında 1990'lı yıllarda yapılan Madrid Barış Konferansı ekseninde o ikili barış görüşmelerine de baktığımızda aslında bu Suriye diplomasinin temel niteliklerinden bir tanesidir.
01:45:27Suriyeliler ortada bir formül olmadan bir çerçeve olmadan müzakere etmeye çok gönüllü bir ülke ve rejim değildir diyelim bazı rejimi.
01:45:37Mesela 90'lı yıllarda İsrail ile iki ülke arasındaki görüşmelerin zeminine baktığımızda Golan Tepelerini Suriye'ye geri verilmesi karşılığında İsrail'i resmen tanıma formülü üzerinden konuşulmuştu.
01:45:49Şimdi burada Türkiye ile Suriye arasındaki ortak zemin ne olabilir?
01:45:53Şimdi iki ülke arasında aslında ciddi bir ortak zemin var.
01:45:56Buradaki temel ortak zemin hem Türkiye Cumhuriyet Devleti hem de Suriye toprak bütünlüğü noktasında bir ortak kaygıya sahipler.
01:46:04Bu toprak bütünlüğünü bozmaya çalışan ülke olarak ise bizim karşımıza kim çıkıyor?
01:46:08Amerika Birleşik Devletleri ve onun desteklediği Türkiye'nin güney sınırlarında bir teröristten kurmaya çalışan PKK-YPG yapılanması.
01:46:16Dolayısıyla burada iki ülke özellikle bu toprak bütünlüğü meselesinde ortak bir zemine sahipler.
01:46:23Bunun altını bir çizelim.
01:46:24Terörizmle mücadele de açıkçası burada ortak bir zemin gibi görünüyor.
01:46:28Fakat burada tabi Suriye rejimiyle Türkiye'nin terörizmden ne anladığı konusunda bir takım farklılıklar var ki zannediyorum
01:46:35Lavrov'un da işaret ettiği yani bu görüşmeler başlayacak ama görüşmeler sürüyor dediği de burada terörist grup olarak kimi tanımlayacağız meselesinde düğümleniyor.
01:46:43Ben bu konunun biraz çetrefilli olduğunu düşünüyorum.
01:46:46Yani bu aşılırsa ciddi bir sıkıntı aşılmış olacaktır.
01:46:49Türkiye ile Suriye arasında ve müzakereler devam edecektir.
01:46:52Yani burada bir şekilde Amerika Birleşik Devletleri'nin bölgede geriletilmesi PKK-YPG yapılanması ki hatırlarsanız geçtiğimiz aylarda da
01:47:02bu terör örgütüne meşruiyet kazandırılması için Amerika'nın desteğiyle bir yerel seçim yapılacağı söylenmişti.
01:47:08Türkiye burada çok ciddi tepki gösterince bu seçimler birkaç defa ötelendi.
01:47:13Yani burada Suriye rejimi açısından da açıkçası ülkenin ana ekonomik aksını kontrol eden, petrol kaynaklarını kontrol eden PKK-YPG yapılanmasının
01:47:22ve onu destekleyen Amerika'nın bölgeden atılması önemli bir öncelik diye düşünüyorum.
01:47:27Ve bu çerçeve ekseninde iki ülke arasında bir yakınlaşma zeminin kurulacağını düşünüyorum.
01:47:32Peki teşekkür ediyorum sağolunuz.
01:47:34Tolga Sarkmansız'la devam edelim.
01:47:37Şimdi Türkiye ile Suriye ilişkilerinin tam olarak normal yaşayabilmesi için bundan sonra hangi adımların olması gerekiyor?
01:47:45Nasıl bir ortamın oluşması lazım sizce?
01:47:47Şimdi öncelikle şuradan başlayayım ben de.
01:47:50Türkiye aslında sınırının ötesine güvenliğini sağlamak için,
01:47:56yani bu az önce konuştuğumuz Mısır ve Suriye ile bölgesel bir düzen oturtma açısından bir görüşme süreci vs. bu önemli.
01:48:04Ama aynı zamanda Türkiye kendi sınırının güvenliğini sağlamak için de biliyorsunuz sınırdan ötede artık bu güvenliği sağlama prensibini belirtiyor.
01:48:13Irak'ta bu işe yarıyor, çalıştı.
01:48:16Irak'ta hem Bağdat hem Erbil'deki yönetimlerle Türkiye'nin birlikte çalışmasının faydalarını görüyoruz.
01:48:23İki tarafta faydalanıyor sadece Türkiye değil, Irak yönetimi de bundan çok faydalanıyor.
01:48:29O yüzden yani karşıda bir muhatap bulmak, muhatap görmek bu anlamda Türkiye için önemli hale geldi.
01:48:35Şimdi Suriye'de karşıda bir muhatap bulunamayan bir dönem geçirdik.
01:48:40Yani sınırın ötesine geçtiğinizde karşıda kimin olduğu belli değildi.
01:48:45Rusya, Amerika, İran, Esad güçleri vs. yani çok karmakarışık bir yapı vardı.
01:48:52Ama şimdi bölge yeni bir sürece evrilirken Suriye'nin topraklarında da başka şeyler olmaya başladı.
01:49:00Mesela işte az önce hocam belirtti Suriye'nin kuzeyinde oradaki PKK-YPG bir seçime gitme, bir anayasa yapma süreci vs. yaşamaya çalıştılar, bunu gerçekleştirmeye çalıştılar.
01:49:16Bunu yapamadılar, bunu yapamamanın nedenlerinden biri Amerika'nın bu bölgeyi terör örgütleriyle yönetme isteği, çabası.
01:49:26Yani bunların böyle devletmiş gibi davranması, bu hale gelmesinden vs. Amerika da memnun olmadı açıkçası.
01:49:33Evet o sürece destek oluyor ama oraya gelsin istemiyor ve biraz da acele ettiler.
01:49:40Onu da söyleyelim, Amerika seçimleri gerçekleşmeden bir yol kat etmek istediler.
01:49:46Keza Amerika'dan da olumsuz cevabı gördüler ve zaten bu sürece...
01:49:51Amerikalılar da şöyle açıklama yapmış, koşullar, bu mevcut koşullarla uygun.
01:49:56Acele etti.
01:49:57Dediğiniz şeyi çok destekliyor.
01:49:59O yüzden yani şu anda böyle bir şey istemiyor, Amerika da istemiyor.
01:50:04Rusya kuzeyde meşgul. Ukrayna'yla süreç uzadı ve uzayacak gibi de görünüyor.
01:50:11Burayla çok uğraşmak istemiyor, özellikle yeni dönemde artık bu bölgede yer almak istemiyor.
01:50:16Şimdi Trump'ın seçilme olasılığı var Amerika'da ve Trump'ın söylemlerinden biri bölgeden çekilmek.
01:50:23Şimdi bu bölgeden çekilme içerisinde Suriye'den tamamen çekilmek ve oradaki unsurlara destek vermek...
01:50:29Öyle bir şey söz konusu olabilir mi?
01:50:31Yani Trump şimdi öngörülemeyen bir lider olacak.
01:50:36Eğer bunun ekonomik olmadığını fark ederse, bir iş adamı kafasıyla düşündüğü için,
01:50:41burada var olmanın ekonomik olmadığını veya PKK-YPG'ye destek vermenin Amerika için ekonomik olmadığını fark ederse bunu kesebilir.
01:50:49Şey de bunun farkında, bölgedeki unsurlar da bunun farkında.
01:50:54O yüzden de acele ettiler zaten.
01:50:57Tüm bunlar bir araya geldiğinde bölgede yeni bir düzen kurma aşamasında olduğumuzu görüyoruz zaten.
01:51:03Türkiye şimdi karşıda bir muhatap bularak bu süreci daha hızlı götüreceğini biliyor.
01:51:09Esad bölgede kendi toprak bütünlüğünü sağlamak açısından belli şartları kabul edecek noktada görülüyor.
01:51:18Hem Rusya bu anlamda telkinleri var ortada.
01:51:22Hem İran'la ilişkileri, İran da başka işlerle uğraştığı için şu anda noktası, bu geldiği nokta biraz farklı.
01:51:31Aradığınız numara meşgul.
01:51:33Aynen öyle. Bir de Irak'la da arada şöyle bir şey var, Irak da böyle normalleşsin istiyor Suriye.
01:51:41Çünkü şimdi Irak da bir şeyler yapmaya çalışıyor.
01:51:45Amerika'dan bağımsızlığını almaya çalışıyor. Bunu tırnak içinde söylüyorum.
01:51:50Bu süreç içerisinde Suriye'nin de normal olması, Suriye ile Türkiye'nin ilişkilerinin de normal olması Irak'ın işine yarıyor.
01:51:57Yani şu anda ortam çok müsait hale geldi.
01:52:00Türkiye bu sürece başladığı anda, bu bir süreç.
01:52:06Yani nasıl ki Sisi'yle masaya oturulduğunda ertesi gün Mısır'la Türkiye ilişkileri hiçbir şey olmamış gibi bir hale gelmeyeceğini konuştuysa,
01:52:16Suriye süreci de bir süreç ve bu süreç başladığında önemli noktaların daha önce konuşulacağını tahmin ediyoruz.
01:52:25Bu da güvenlikten başlıyor, kaçınılmaz.
01:52:29Bir de şunu hatırlatayım.
01:52:31Şimdi İsrail bölgede işte Lübnan'a saldırıyor, daha doğrusu Hizbullah'a saldırıyor ama Lübnan buradan etkileniyor.
01:52:39Mısır'da o işte koridoru elinde tutma çabasıyla, Philadelphia koridorunu elinde tutma çabasıyla Mısır'la başka türlü gerilimler yaşıyor.
01:52:51Az önce konuşurken değinmedik ona ama mesela Sina çölünün güvenliğinin sağlanması bile başlı başına bir problem haline gelmek üzere.
01:53:01Mısır başka öncelikleri olmaya başlıyor İsrail'le vesaire.
01:53:07Hizbullah'ın arkasını kapatmak için Suriye'ye de saldırıyor İsrail.
01:53:13Biz bunları yine çok görmedik Gazze saldırıları nedeniyle ama Hama Hums bölgesinde saldırıları var, hava saldırıları.
01:53:21Ve 7 Ekim'den beri rakamdan emin değilim ama 200'ü geçkin bir Hizbullah militanını Suriye topraklarında öldürdü İsrail.
01:53:34Yani Suriye'yle de bir gergin ortam var İsrail'in.
01:53:39Bunları bir araya getirdiğimiz zaman bu ilişkiler oturulacak ve öncelikler Suriye'nin kuzeyi Suriye'nin güneyi.
01:53:49Artık güvenlik meselesi bu.
01:53:51Türkiye burada neler yapabileceğimizi zaten gösteriyor.
01:53:57Esapla görüşüldüğünde, özellikle de Rusya'nın kolaylaştırıcı unsuru olması halinde,
01:54:03konunun çok net bu güvenlik noktalarına geleceği aşikar.
01:54:10Suriye'nin kuzeyinin bir şekilde temizlenmesi belli ki Türkiye'nin önceliği.
01:54:19Eğer masada bir ön koşul varsa sanırım Türkiye'nin ön koşulu budur ve bunun üzerinden gitmesi gerekecek.
01:54:27Ama burada önemli olan nokta şu, Esapla görüşülürken Suriye topraklarındaki hala başka unsurların var olduğunu unutmamak lazım.
01:54:37Amerika gibi, İran gibi.
01:54:40Bu unsurların var olduğu bir düzen oturtulması lazım.
01:54:45Türkiye'nin bu düzende Esapla'yla birlikte hareket ediyor olması lazım.
01:54:49Onun haricinde bu görüşmelerin Türkiye'nin sınır güvenliği ve terörle mücadelesi için önemli olduğunu ve değerli olduğunu düşünüyorum.
01:54:59Peki, çok teşekkür ediyorum.
01:55:00Şimdi bu Suriye ile normalleşme konusundan devam edelim.
01:55:04Lavrov'un açıklamaları var Yusuf Hocam, bunu soracağım size.
01:55:08Lavrov diyor ki Suriye hükümetine göre Ankara ile ilişkilerin normalleşmesi için Türk askerlerinin Suriye'den nihayet olarak çekilme sürecine ilişkin net bir karar alınması gerekiyor.
01:55:20Şart olarak mı söylüyor?
01:55:23Suriye hükümeti bunu bekliyormuş.
01:55:27O Lavrov'un şartı.
01:55:29Aslında Lavrov'un şeyi, Suriye hükümeti farklı açıklama yaptı.
01:55:33Tabi tabi, bu aslında son aylarda geliştirilen sürece baktığımızda ön şart aramıyor.
01:55:41Zaten şöyle, sürecin devam edebilmesi ve bir masanın kurulabilmesi için bu maddeler için masa kuruluyor zaten.
01:55:53Bu işler konuşulabilsin diye kuruluyor.
01:55:57Ön şart olduğunda bu işlerin konuşulmasının tamamı egelemiş olur.
01:56:01Burada şöyle bir durum var.
01:56:03Türkiye'nin barış iklimini genişletmek, bölgede daha fazla istikrarın olabilmesini sağlamak, bu farklı ülkelerin birbirlerinin karşısındaki güvenlik endişesini ortadan kaldırabilmek için bir çabası var.
01:56:20Ama bunun zaman zaman bu zayıflık olarak, zaman zaman bunu zayıflık olarak yorumlayanlar da var.
01:56:27Bunun yanlış anlaşılmaması lazım, bundan değil bu.
01:56:30Türkiye belki de en güçlü dönemini yaşıyor askeri anlamda, savunma sanayi anlamında.
01:56:36Son yüzyıla baktığımızda bunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
01:56:41Yapılan operasyonlara baktığımızda da söyleyebiliriz.
01:56:43Bizim ticaretimizdeki savunma sanayi ihracat rakamlarındaki artışa baktığımızda da söyleyebiliriz.
01:56:52Biz hep alan ülke konumundan satan ülke konumuna doğru belli kademlerde geçmeye başladık ve Avrupalılara da ağır sanayi ürünü satmaya başladık.
01:57:04SİHA vs. satıyoruz işte Polonya'ya sattık.
01:57:07AB üyesi bir ülke.
01:57:09Dolayısıyla bunun yanlış anlaşılmaması gerekiyor Türkiye ile ilgili değerlendirme yaparken.
01:57:16Sayın Erdoğan'ın bir perspektifi var.
01:57:20Özellikle bu son seçimden sonra düşmanlarımızı azaltmak, dostlarımızı artırmak ve barış iklimini daha fazla öne çıkartmak noktasında bir şey politika benimseldi ve bu uygulanmaya kondu.
01:57:36Suriye ile de Mısır'la da Irak'la da.
01:57:40Birleşik Arap Emirlikleri.
01:57:43Çok doğru hocamın eklemesi.
01:57:45Hatta o dönemde İsrail de bu tablonun içindeydi.
01:57:48Katliamı başlatıncaya kadar da vardı aslında baktığımızda.
01:57:53Dolayısıyla Suriye'de bu ülkelerden birisi.
01:57:58Yani Türkiye'nin Suriye ile bu görüşmelerden ortaya çıkabilecek sonuç çıktılarda faydası olur mu?
01:58:07Olur.
01:58:08Bazı başlıklar sayıldı.
01:58:10Mültecileri de buna ekleyebiliriz.
01:58:12Bir süreç olarak ama tabii ki uzun vadide bir kalemde olabilecek işleri değil hiçbiri.
01:58:17Ama Suriye'nin çok daha fazla kazancı olabilir.
01:58:21Yani kıyasladığımızda çünkü biz öyle veya böyle güç kullanarak Suriye topraklarında bir teröristler kurulmasını engelledik.
01:58:31Yine engelleriz.
01:58:32Yani yine engellenebilir.
01:58:34Önümüzdeki süreçte Amerikalılar Türkiye'nin bu ulusal güvenliği meselesi söz konusu olduğunda nihayetinde bunun önünde duramazlar.
01:58:44Hatırlayalım.
01:58:46Bahar Kalkanı operasyonundan o süreçte James Jeffrey ABD'nin bölge özel temsilcisiydi.
01:58:53Ve Amerikan senatosunda kendisine sorulan sorulara şu cevabı verdi.
01:58:58Dedi ki evet dedi.
01:59:00Sorular ki bizim askerimiz yani Amerikan askeri Türk askerinin önünden çekildi mi?
01:59:05Evet dedi çekildi.
01:59:07Çekildik dedi çünkü bizim bir Türk askeriyle ya da NATO'da ortak olduğumuz Türkiye Cumhuriyeti ile savaşacak bir durumumuz yoktu.
01:59:18Yok yani.
01:59:19Böyle bir temel gerekçeleri de yok ortada.
01:59:22Yani Amerikalılar da bu rasyonel süreçleri en iyi analiz eden ülkelerden birisi.
01:59:28Bölgedeki tecrübeleri de çok fazla.
01:59:30Yani böyle çok ikisinden birini tercih etme aşamasına geldiğinde yani ne kazanacağını ne kaybedeceğini iyi hesaplayabilen insanlar.
01:59:39Büyük ölçüde diyelim.
01:59:41Zaman zaman çuvalladıkları da oluyor da son zamanlarda.
01:59:44İşte Afganistan'da çuvalladılar.
01:59:46Dolayısıyla burada da yine PYD yaptıkları yatırım da çuvallama olarak tanımlanabilir.
01:59:51Ama Türkiye'nin askeri müdahalesi meselesi olduğunda yine Türkiye bu müdahaleyi yapabilir.
01:59:56Yani orada bir PYD devletini kurmaya çalışıyorlar.
01:59:59Bunu görüyoruz.
02:00:0070-80 bin kişilik bir ordu hazırlıyorlar.
02:00:03İHA-SİHA eğitimi veriyorlar.
02:00:05Helikopter eğitimi veriyorlar.
02:00:06Bunlar da pek çok açıdan zaten hem raporlara yansıdı hem helikopterleri düştü.
02:00:12Orada üst üste PYD'liler öldü.
02:00:14Bir eğitim çabası var.
02:00:16Altyapı çalışması var.
02:00:18İdeolojik bir angaşman süreci var içeride PKK lehine.
02:00:23Dolayısıyla bu devam ediyor.
02:00:26Ama bunu parantez için alalım.
02:00:29Suriye'nin çok daha fazla kazancı olur böyle bir ilişkiden Türkiye ile.
02:00:33Ne olur?
02:00:34Suriye diye bir devlet yok ki şu an.
02:00:36Yani Suriye diye bir devletten biz şu an bahsedebilir miyiz?
02:00:39Bahsedemeyiz.
02:00:42Evet, Şam'da bir rejim var.
02:00:44Bütün bu 12-13 yıllık süreçte ayakta kalmayı başardı.
02:00:50Kendisi açısından bunu bir başarı olarak görebilir.
02:00:53Yani rejim, Esed yönetimi çökmedi.
02:00:57Ya da çökmesine izin verilmedi, müsaade edilmedi.
02:01:00Rusya ve Amerika tarafından ya da İsrail tarafından.
02:01:04Orada tutuldu bir şekilde.
02:01:06Fakat ülkesinin yüzde 30-40 civarını PKK P'de kontrol ediyor.
02:01:13Amerika'nın desteğiyle.
02:01:15Yani değeri zor gibi.
02:01:17İçerilere kadar inmiş bir şey var.
02:01:20PKK yapılanması var Suriye'de.
02:01:23Toprakların bir kısmını bu şekilde kaybetmiş durumda.
02:01:26İdlib bölgesini muhalif unsurların bir kısmı yönetiyor.
02:01:33Bir kısmı, toprakların bir kısmı Türkiye ile de yakın iş birliği içinde olan
02:01:39Özgür Suriye ordusu tarafından kontrol ediliyor.
02:01:43Aynı zamanda Türk askeri de.
02:01:47Cerablus, Azez, Afrin vs. gibi pek çok bölgede
02:01:52Türk askeri ve Türkiye'nin çeşitli idari unsurları buralarda bulunuyor.
02:02:00Dolayısıyla Esed yönetiminde Şam, Halep vs. civarını kontrol ediyor.
02:02:07Ama İran ve Rusya'nın desteğiyle.
02:02:10Yani Rusya'nın imaj gücü, askeri gücüyle.
02:02:13İran'ın sahada çatışan milis unsurlarıyla.
02:02:18İşte Zeynebiyyun, Fatimiyyun vs. gibi radikal Şii örgütler aracılığıyla.
02:02:23İran'ın en iyi yaptığı şeylerinden birisi bu.
02:02:26Askeri, milis unsurlarını farklı ülkelerin içine sokup demografik olarak da dönüştürmek.
02:02:34İstikrarsızlaştırmak yani.
02:02:36Suriye'de de aynısını yapıyor.
02:02:38Dolayısıyla Esed rejiminin kendi ülkesinde belli ölçülerde güçlenebilmek için,
02:02:47ayakta durabilmek için, ülkesinin parçalanmasının nihayet olarak tamamlanmasını engelleyebilmek için
02:02:55Türkiye'ye çok ihtiyacı var.
02:02:57Biz oradaki teröristler kurulmasını zaten engelleriz.
02:03:01Askeri müdahale zaten yakın dönemde de çeşitli bombalamalar yapıldı bazı bölgelere.
02:03:09Askeri operasyonlar mikro ölçekli devam ediyor.
02:03:13Daha büyük ölçekli olanı da yapılabilir.
02:03:16Şunu söylemeye çalışıyorum.
02:03:18Türkiye-Suriye ilişkilerini bu şeyden çıkartmak lazım ama.
02:03:23Yani bu güç mücadelesinin dışına çıkartıp,
02:03:27tıpkı Mısır, Türkiye ilişkilerindeki bu ılıman iklim gibi,
02:03:34o ekseni de ele almak lazım.
02:03:36Yoksa ben şu şartı sunuyorum.
02:03:38Türkiye Afrin'den çekilsin.
02:03:41Türkiye niye Afrin'de?
02:03:43Bu soruyu sormayın.
02:03:44Niye Türkiye Afrin'de?
02:03:45Her gün oradan Türkiye'ye roket atışı yapılıyordu.
02:03:49Sivil insanlarımız hayatını kaybediyordu.
02:03:52Şehit oluyordu.
02:03:53Kaç tane şehidimiz var.
02:03:54Niye?
02:03:55Keyfimizde mi oradayız?
02:03:56Niye Türkiye Cerebus ve Aziz'e girdi?
02:03:59Orada bir boşluk oluştuğundan dolayı
02:04:04DAEŞ üzerinden PKKP'de orayı kontrol etmesin diye,
02:04:08o hat tamamlanmasın diye, ortadan bölünsün diye
02:04:12Türkiye orada.
02:04:13Türkiye keyfinden orada değil.
02:04:16Güvenliğin sınır ötesinden başladığını düşündüğümüz için oradayız.
02:04:20Tabii böyle olmak zorundaydı.
02:04:22Çok ciddi bir tehdit vardı oradan Türkiye'ye karşı.
02:04:262015'i, 2016'yı unutmamak lazım o yıllarda yaşanan süreçleri.
02:04:32Dolayısıyla bunu bir bilek güreşinden çıkartıp,
02:04:37Türkiye-Suriye ilişkilerini çıkartmak gerekiyor.
02:04:40Ben Türk hariciyesinin, aynı zamanda Sayın Erdoğan'ın açıklamaları çok sağduyulu bu konuda.
02:04:47Bir barış iklimi oluşması noktasında bir büyük çaba var.
02:04:51Bunu görüyorum.
02:04:52Son bir hikaye içerisinde ESET yönetiminden yapılan açıklamalarda da belli bir sağduyu var.
02:04:58Dolayısıyla bu masanın kurulabilmesi,
02:05:02iki liderin veya aktörlerin, dışişleri bakanları olabilir, istihbarat yapılanması olabilir, diğer aktörler olabilir.
02:05:15Konuşmaları, görüşmelerinin faydalı olduğunu düşünüyorum.
02:05:19Ama bu bilek güreşi içerisine sıkıştırılırsa, sen ön şart, ben ön şart falan iki taraf için de sorumlu olur.
02:05:31Yani kimin ne kazanacağını yarıştırmamak lazım.
02:05:34Yani üç kişi oturup konuştuğumuzda, bu görüşmelerden Suriye'nin de Türkiye'nin de faydalı çıkma ihtimalinin yüksek olduğunu görüyoruz.
02:05:45Şunu ekleyerek bitireyim.
02:05:46Buyurun.
02:05:47Sayın Erdoğan birkaç kere vurguladı bu konuyla ilgili gündem olduğunda.
02:05:51Biz bizimle yürüyenleri yarı yolda bırakmayız.
02:05:55Bu açıklama önemli.
02:05:56Suriye için.
02:05:57Kimi kastediyor?
02:05:58Şimdi Suriye'de Türkiye'ye müzahir gruplar var, yapılar var.
02:06:02Türkiye'ye göç eden, güvenli gördüğü için o katliamdan kaçan insanlar var.
02:06:11Yani şunu da kimsenin düşünmemesi gerekiyor.
02:06:14Türkiye buradaki insanları Suriye'de güvenli bir siyasal iklim oluşmadan hepsini sürgün edecek.
02:06:21Bu Türkiye'nin ne tarihine uygun, ne insan haklarına uygun, zaten böyle bir söylem de yok.
02:06:27Bunu böyle olmadığının iyi anlaşılması için Sayın Erdoğan birkaç kere bunu söyledi.
02:06:34Aynı şekilde Suriye'deki gruplarla ilgili de yani onların da yarı yolda bırakılmayacağı noktasında.
02:06:41Bu da ESET açısından tabi değerlendirmesi gerekiyor.
02:06:45Nasıl bu iklim oluşturulabilir?
02:06:47Siyasal süreçler nasıl esnetilebilir?
02:06:50Bunları ESET yönetiminin de iyi çalışması ve iyi analiz etmesi gerekiyor diye düşünüyorum.
02:06:56Çok kısa bir cümle alayım çünkü artık son 10 dakikanın içine girdik.
02:07:00Çok kısa bir cümle ekleyeceğim.
02:07:02Hocamın söyledikleri çok değerli bir noktaydı.
02:07:04Oraya değinmek istiyorum.
02:07:05Türk hariciyesinin başarısı çok önemli.
02:07:08Onu ben de takdir ediyorum burada.
02:07:10Ve burada Türkiye'deki Suriyelilerin geri dönmesiyle ilgili süreçte aslında en önemli görüşme maddelerinden biri olduğunu da biz duyuyoruz zaten.
02:07:20Yani bölgede siyasi suçlu kabul edilmesi vs. gibi çok ekstrem noktalar var.
02:07:27Mültecilerin Türkiye'deki Suriyelilerin geri dönmesi noktasında.
02:07:31Bu görüşmelerin de ayrıca değerlendirildiğini belirtmiş olayım.
02:07:36Peki, bizi bıraktığımız yerden o zaman Sayın Zakir Afşar'a sorayım.
02:07:39Diyor ki Lavrov, Türkler buna hazır askerlerini çekmeye, görüşmeye hazır olduğunu söylüyor ama
02:07:47henüz parlamenter üzerinde, özür diliyorum parametreler üzerinde anlaşmaya varılmadı.
02:07:53Mültecilerin geri dönüşü, az önce bahsettiğimiz konu.
02:07:55Türk Birliklerinin varlığını gereksiz kılacak terör tehditini bastırmak için gerekli önlemler hakkında konuşuyoruz.
02:08:01Bunlar üzerine çalışılıyor diyor.
02:08:03Şimdi bizim oradan çökülmemiz için tamamen oradaki tehditin ortadan kalkması gerekiyor.
02:08:08Böyle bir şey olabilir mi?
02:08:10Ve mültecilerin geri dönüşüyle ilgili ne düşünüyorsunuz?
02:08:13Yani Lavrov'un açıklamaları aslında Rusya'nın Suriye'yle ilgili hususlarda ne kadar belirleyici olduğunu altını çizmek için bunu belirtmek lazım.
02:08:21Biz de diyor oradaki aktörlerden birisiyiz, belirleyiciyiz doğrudur.
02:08:25Şu anda Suriye zaten çökmüş devlet, ruhsarası hukukta, statüsünde.
02:08:29Ruhsarası hukuka göre çökmüş devlet dediğimiz bir anlayış vardır, yaklaşım vardır.
02:08:34Çünkü kendi sınırların içerisinde biraz evvel Yusuf Hoca'nın da ifade ettiği gibi hakimiyeti tam değildir.
02:08:40Dolayısıyla da orada kamu otoritesini bütün sınırlar içerisinde sağlamış olsa zaten bugün sorunların önemli bir kısmını başka başlıklar altında konuşur ve tartışırız.
02:08:49O yüzden de biz Suriye'yle masaya otururken bazı başlıklarımız var.
02:08:53Bunları böyle altı başlık altında şöyle ifade edecek olursak birincisi elbette ki terörle mücadele meselesidir.
02:08:59Çünkü ilk Adana mutabakatı da buradan çıkmıştır biliyorsunuz.
02:09:03Suriye'yle bizim terörle mücadelemiz Suriye'nin çökmüş devlet statüsünden evvele dayanır.
02:09:08Dolayısıyla sıcak takip hakkımızı da zaman zaman kullandık.
02:09:11Yine Adana mutabakatına dayanarak da biliyorsunuz bu hakkımızı kullandık.
02:09:17Bugün Suriye'deki varlığımızın temelinde de esas hukuki belge olarak da yine Adana mutabakatı var.
02:09:24Yine buradan Suriye'nin kendi sınırlarına hakim olma kabiliyeti, kapasitesi meselesini Yusuf Hocam detaylı olarak ifade etti.
02:09:32Bu fevkalade önemli bizim için.
02:09:35Eğer Suriye gerçekten bunu temin ederse güzel ama Suriye'de bir tek Türkiye yok.
02:09:40Suriye'de İran var, Suriye'de Fransa var, Suriye'de Amerika var, Suriye'de yine Rusya var.
02:09:49Bu kadar devletle biz komşu haline geldik Suriye sınırlarımız içerisinde baktığımız zaman.
02:09:55Önce Suriye'nin kendi sınırları içerisinde bir kapasite kullanım meselesini gerçekleştirebilmesi lazım.
02:10:02Zaten Türkiye ile masaya oturmasının bir anlamı da nedir?
02:10:05Bu noktada bir irade beyanıdır.
02:10:07Yani ben kendi ülkeme hakim olmak istiyorum artık ve Türkiye'de zaten bir şart ileri koşuyor.
02:10:13O da ne diyor?
02:10:14Suriye'nin toprak bütünlüğü diyor.
02:10:15En baştan itibaren Türkiye neye karşı çıktı?
02:10:18Suriye'nin parçalanması projelerine karşı çıktı.
02:10:21Eğer Türkiye'ye karşı çıkmamış olsaydı Suriye şimdi Lazkiye'ye sıkışmış çok küçük bir devlet olarak kalacaktı Esad'ın hakim olduğu alan.
02:10:28Dolayısıyla da Türkiye ne yaptı?
02:10:30Suriye'nin çökmüş devlet statüsü içerisinde bile toprak bütünlüğünü korumasına yardımcı oldu.
02:10:35Şimdi bu başlık önemli.
02:10:37Biraz evvel yine hocalarım işaret etti Suriye içerisindeki muhalifler var.
02:10:41Şimdi Suriye içerisindeki muhaliflerin pozisyonu ne olacak?
02:10:44Yani şimdi bunlar da önemlidir.
02:10:46Uluslararası hukuk bakımından bunların da bir şekilde statülerinin belirlenmesi lazım.
02:10:50Yani Suriye'nin demokratik bir rejime doğru evrilmesi lazım.
02:10:53Yani öyle ben dediğim dedikçe aldığım düdük noktasında da olmaz.
02:10:57Çünkü bu insanlar yıllardır orada bir mücadele de veriyorlar.
02:11:00Bu mücadelenin kendine göre haklı temelleri de var.
02:11:04Suriye'nin içerisindeki her türlü kaosun kargaşanın bize bir maliyet ürettiğini de biz görüyoruz.
02:11:09Dolayısıyla da bu muhaliflerin konumuyla ilgili ısrarlıyız.
02:11:12Masaya biz giderken zaten bunların hepsini götürüyoruz.
02:11:15Yani bunların hiçbirisini götürmüyoruz filan gibi bir şey içerisinde değiliz.
02:11:19Diğer taraftan Türkiye'de bulunan geçici koruma altındaki Suriye vatandaşları var.
02:11:26Onların statüsü bu.
02:11:27Yani Suriye'de eğer demokrasi, hukuk avcıt eder, savaş biter, iç savaş biter ise
02:11:34bu kişilerin statüleri zaten otomatik olarak kendiliğinden ortadan kalkacak.
02:11:38Uluslararası hukuk çerçevesinde de biz ne diyeceğiz bunlara?
02:11:41Yani hadi ülkenize gidin diyeceğiz.
02:11:43Ama önce o şartların oluşması gerekiyor.
02:11:46Türkiye yıllardan beri bunun en büyük maliyetini ödeyen ülkelerden birisi.
02:11:50Siz şimdi saatte de bakıyorsunuz. Vakit az kaldı ben de farkındayım.
02:11:57Şimdi bu kadar büyük maliyetler de ödüyoruz.
02:11:59Bu maliyetlerin elbette ki bir şekilde masada tekrar konuşulması gerekiyor.
02:12:03Yani çünkü bir barışa giderken, bu barışa öyle gidilmez.
02:12:08Yıllardır Türkiye'nin ödediği bir takım maliyetler vardır.
02:12:12Bu maliyetler de elbette ki masaya konacaktır.
02:12:15Yani şimdi her şeyde Hilal-i Ahmer'den yapılacak diye bir şey yok.
02:12:19Bu barış koşulları içerisinde Türkiye'ye çıkarılan bu faturanın bir şekilde bedelin de ödenmesi lazım.
02:12:26Türkiye elbette ki bunları da bütün teknik detaylarlar ne yapıyor?
02:12:29Diplomatlarımız bunları da götürüyorlar.
02:12:31Yani bunların hepsi masada olan şeyler.
02:12:33Yani Türkiye orada işgalci filan bir devlet değil.
02:12:36Tam tersi nasıl bir devlet?
02:12:38Türkiye orada hukuku tesis etmeye uğraşan, oradaki insanların hukukunu korumaya uğraşan.
02:12:43Orada insan haklarını bir şekilde tesis etmeye uğraşan bir ülke.
02:12:46Ve bunun bir maliyeti var.
02:12:48Bu maliyeti bir şekilde ne yapması lazım?
02:12:51Suriye'nin de kabullenmesi lazım.
02:12:53Yani öyle zaten ne Esad'ın ne Lavrov'un Türkiye'ye kabadaylık yapacak bir konumları yok.
02:12:59Veyahut da İran'ın kendisi orada efendime söyleyip bulunurken Türkiye'ye çıksın demek gibi bir şey yok.
02:13:05Ya da Amerika hala oradayken bir devlet kurdurma çabası içerisindeyken hiç kimsenin Türkiye'ye gitsin deme hakkı yok.
02:13:11Yani orada bulunma hakkı olan meşru olarak bulunma hakkı olan tek bir devlet varsa Suriye'de
02:13:17hem tarihsel olarak hem Adana mutabakatından kaynaklı hem uluslararası hukuktan kaynaklı o devlet de Türkiye'dir.
02:13:23Diğerlerin hiçbirisinin zaten orada bulunması meşru değildir.
02:13:26Buna Rusya da dahildir.
02:13:27Bakın bunun altını çizeyim.
02:13:29Diğer taraftan işte bu diğer devletlerin varlığını da tabii ki masa üzerinde tartışacağız.
02:13:34Biz bu kadar devletle Suriye sınırlarımız içerisinde en uzun sınırımız komşu olmak zorunda mıyız?
02:13:40Yani bunların bize üreteceği problem maliyetlerini ileride yine ödemek durumunda mıyız?
02:13:45Onun için de burada sadece Türkiye çıksın filan gibi bir şart ileri sürmek.
02:13:50Aklı mantıkla bağdaşmaz zaten.
02:13:52Real politikle de bağdaşmaz.
02:13:54Tabii diğerler çıkacak önce.
02:13:56Amerika çıkacak, Rusya çıkacak, İran çıkacak, Fransa çıkacak.
02:13:59Yani herkes çıkacak.
02:14:01Türkiye'de sonraki şartları ve durumları göre değerlendirecek.
02:14:05Bakın Türkiye bu savaşın Suriye'den sonra en çok maliyetini üstlenen ülkelerden birisi.
02:14:10Bak bunun altını çizerim.
02:14:12Herkes karla çıkıyor da.
02:14:14Türkiye insani olarak kardeşlik bağlarından kaynaklı.
02:14:19Yani inanç bağımız var, kardeşlik bağımız var, tarihsel bağımız var.
02:14:23Yani her türlü bağımız var bizim Suriye ile kuşkusuz ki.
02:14:26Bir bedel ödedik biz.
02:14:28Bu ödemiş olduğumuz bedelin mukabilinde de bir barış olacaksa
02:14:32bu barışın şartlarını ortaya koyacak ülke ne Suriye'dir, ne Rusya'dır, ne İran'dır, ne şudur, ne budur.
02:14:39Türkiye'dir.
02:14:40Bu şartları tabii ki biz koyacağız.
02:14:42O bakımdan da Suriye'nin toprak bütünlüğünü yine bir şekilde garanti edilmesi lazım.
02:14:47Bizim temel arzumuz bu.
02:14:49Biz zaten ne diyoruz?
02:14:51Bizim için diyoruz önemli olan şey şu.
02:14:53Suriye'nin toprak bütünlüğü bir şekilde uluslararası hukuk içerisinde
02:14:58bu aktörlerin tamamı tarafından garanti edilmeli.
02:15:01Türkiye oradan çıkacak hadi Suriye'yi böldük.
02:15:04Böyle bir şey olabilir mi?
02:15:06Bu kabulleneceğimiz bir şey mi?
02:15:08O yüzden söylüyorum burada Türkiye'nin varlığı aslında Esed'in de yıllardan beri işine gelmiş bir husustur.
02:15:16Yani o Esed'in işine gelmedi falan diye bakmamak lazım.
02:15:19Suriye'nin kendisinin işine geldi.
02:15:21Yani bugün tabii Suriye'nin işte uluslararası ortamda devlet başkanı kim?
02:15:28Esed.
02:15:29Yani rejim onlar.
02:15:30Sonuç itibariyle elbette ki bir masa Suriye üzerinden ilişki kurulacaksa masaya oturulacaksa onlar.
02:15:36Ama Suriye'de çok taraf var.
02:15:38Bütün bu tarafların içerisinde en kuvvetli taraflardan birisi Türkiye kuşkusuz ki.
02:15:43Toparlayalım.
02:15:44O bakımdan da burada meseleye yaklaşırken yani işte bir tek Lavrov'un açıklamalarına odaklanarak değil,
02:15:52bir tek Esed'in açıklamalarına odaklanarak değil,
02:15:55aynı zamanda biraz evvel Yusuf Hoca'nın da ifade etmiş olduğu gibi Sayın Tayyip Erdoğan'ın zaman zaman vurguladığı hususlara da bakmak lazım.
02:16:02Buna baktığımız zaman bir, biz terörle mücadele edilmesini istiyoruz.
02:16:07İki, Suriye'nin toprak bütünlüğünü garanti edilmesini istiyoruz.
02:16:10Üç, Suriye'deki bütün tarafların bir şekilde Suriye'den uzaklaşmasını istiyoruz.
02:16:15Dışarıdan gelenlerin yani Suriye bir devlet olarak kalacaksa.
02:16:19Diğer taraftan da bize müzahir olanların, bizde olanların durumlarının, pozisyonlarının belirlenmesini istiyoruz.
02:16:28Yine Suriye içerisindeki muhalif grupların pozisyonlarının belirlenmesini istiyoruz.
02:16:33Bunları ortaya koyduğu zaman gayet tabii ki barış koşulları oluşur.
02:16:37Çok teşekkür ediyorum değerli yorumlarınız için efendim.
02:16:40Akademisyen Prof. Dr. Zakir Afşoğar, İstanbul Medipun Üniversitesi öğretim üyesi,
02:16:45Prof. Dr. Yusuf Özgür, Dipan Başkanı Dr. Tolga Sakman
02:16:49ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi öğretim üyesi Doçent Dr. Nuri Salık bizlerle birlikteydi.
02:16:54Konuklarımın her birine teşekkür ediyorum ve gündemi noktalıyoruz efendim. Hoşçakalın.